Từng rộn ràng đón Tết Nguyên đán, vì sao Nhật Bản lại quyết định từ bỏ?

Khi người dân Việt Nam, Trung Quốc hay Hàn Quốc rộn ràng đón Tết Nguyên đán, thì tại Nhật Bản, không khí năm mới đã lắng xuống từ lâu. Người Nhật chào đón năm mới theo lịch dương, tức vào ngày 1/1 hàng năm. Vì vậy, vào cuối tháng Một, đầu tháng Hai – thời điểm nhiều nước châu Á tất bật với những nghi lễ truyền thống, Nhật Bản đã hoàn tất các hoạt động chào năm mới từ trước đó một tháng. 

Theo Metropolis Japan, trước năm 1873, Nhật Bản cũng đón Tết Nguyên đán như nhiều quốc gia châu Á khác. Tuy nhiên, khi quyết định áp dụng lịch Gregory (dương lịch) để hòa nhập với phương Tây, đất nước này chuyển sang đón năm mới vào ngày 1/1. Trong khi đó, Trung Quốc và Việt Nam vẫn duy trì cả hai loại lịch – âm lịch và dương lịch – như hiện nay.

Việc bãi bỏ lịch âm diễn ra đột ngột đến mức người dân Nhật Bản không kịp chuẩn bị cho năm mới. Nhà văn Asano Baidō (1816-1880) từng ghi chép rằng nhiều gia đình không có đủ thời gian để làm bánh gạo truyền thống, buộc phải mua sẵn từ cửa hàng. Một số người vội vã dựng kadomatsu (vật trang trí làm từ tre và thông), trong khi nhiều gia đình khác thậm chí không kịp trang hoàng bất cứ thứ gì để đón năm mới.

Hình minh họa Đền Senso ji tại Tokyo, Nhật Bản vào năm mới. Ảnh: Internet

Ban đầu, nhiều người dân phản đối quyết định bãi bỏ Tết âm lịch của chính phủ. Thậm chí, Tết Nguyên đán vẫn được tổ chức ở nhiều nơi, đặc biệt là tại các vùng nông thôn. Tuy nhiên, đến những năm 1900, lịch âm dần biến mất khỏi đời sống thường nhật của người Nhật.

Tuy nhiên ngày nay, du khách vẫn có thể tìm thấy một số địa điểm ở Nhật Bản tổ chức đón Tết Nguyên đán, như các khu phố Tàu trên khắp đất nước hoặc tại quần đảo Ryukyu. Trên đảo Ryukyu, dù đón năm mới theo dương lịch đã trở nên phổ biến, nhiều gia đình vẫn duy trì Tết âm – gọi là Soguwachi. Vào dịp này, họ trang trí nhà cửa, chuẩn bị thực phẩm truyền thống và cầu nguyện cho sức khỏe, tài lộc trong năm mới.

Dù không còn đón Tết Nguyên đán, người Nhật vẫn giữ lại nhiều phong tục năm mới mang nét tương đồng với các nước châu Á. Họ gọi đêm giao thừa là Ōmisoka (ngày ba mươi vĩ đại) và tổ chức các nghi lễ vào rằm tháng Giêng (15/1 âm lịch) tại một số đền chùa.

Một phong tục đặc trưng khác của người Nhật là gửi thiệp chúc mừng năm mới (nengajō) đến bạn bè, người thân, thầy cô và đồng nghiệp. Những tấm thiệp này thường được gửi qua đường bưu điện để đến tay người nhận đúng vào ngày 1/1. Dù số lượng thiệp giấy đã giảm dần do xu hướng thiệp điện tử, Bưu điện Nhật Bản vẫn in khoảng 3 tỷ tấm thiệp mỗi năm.