Kết quả thanh tra Vicem: Hiệu quả kinh doanh kém, khoản đầu tư hơn 3.000 tỷ có nguy cơ mất vốn
(Thị trường tài chính) - Thanh tra Bộ Tài chính vừa công bố kết quả thanh tra tại Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem).
Quyết định thanh tra này được đưa ra từ tháng 7, nhằm xem xét việc tuân thủ pháp luật về tài chính, kế toán và thuế của Vicem và ba công ty con.
Theo kết quả báo cáo, 10 công ty con của Vicem có hoạt động sản xuất xi măng với hiệu quả thấp, trong đó nhiều đơn vị ghi nhận mức lỗ lớn trong năm 2023. Tổng lỗ lũy kế của các công ty này đã lên tới 6.702 tỷ đồng.
Vicem lý giải rằng phần lớn mức lỗ này xuất phát từ ba công ty nhận chuyển giao vốn Nhà nước từ các doanh nghiệp hoặc địa phương thuộc Bộ Xây dựng, bao gồm: Công ty Cổ phần Xi măng Hạ Long, Công ty TNHH MTV Xi măng Vicem Tam Điệp và Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao. Tính đến cuối năm 2023, tổng lỗ lũy kế của ba công ty này đã đạt 6.341 tỷ đồng, trong khi tại thời điểm chuyển giao, con số này đã lên tới 4.070 tỷ đồng.
Cụ thể, Công ty Cổ phần Xi măng Hạ Long, được chuyển giao từ Tổng công ty Sông Đà vào năm 2016, đã lỗ lũy kế 3.640 tỷ đồng tại thời điểm bàn giao, con số này tăng lên 4.902 tỷ đồng vào cuối năm 2023.
Công ty TNHH MTV Xi măng Vicem Tam Điệp, được chuyển từ UBND tỉnh Ninh Bình vào năm 2001, lỗ lũy kế 1.126 tỷ đồng vào cuối năm 2023.
Trong khi đó, Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao, chuyển từ Tổng công ty Đầu tư Phát triển Nhà và Đô thị (HUD) vào năm 2017, ghi nhận lỗ 430,4 tỷ đồng khi bàn giao và giảm xuống còn 312 tỷ đồng vào cuối năm 2023.
Ngoài các yếu tố trên, Vicem cũng cho biết sự sụt giảm mạnh trong sản lượng tiêu thụ xi măng và xuất khẩu clinker là nguyên nhân khiến tồn kho tăng cao, khiến nhiều nhà máy phải giảm công suất và ngừng lò nung.
Trong năm 2023, tổng sản lượng clinker của 10 công ty thành viên chỉ đạt 16,5 triệu tấn, tương đương 78,2% công suất thiết kế, và sản lượng xi măng đạt hơn 20 triệu tấn, tương đương 67,7% công suất tối đa.
Việc tiêu thụ giảm dẫn đến định phí tính trên một đơn vị sản phẩm tăng, với mức tăng trung bình lên tới 99.049 đồng/tấn, kéo giá thành bình quân mỗi sản phẩm lên cao. Đồng thời, giá bán của clinker và xi măng không tăng, thậm chí một số sản phẩm bán dưới giá thành. Các công ty còn phải chịu áp lực lớn từ chi phí lãi vay, vì phần lớn các khoản đầu tư dựa vào vốn vay, và biến động tỷ giá cũng tạo thêm lỗ tài chính từ chênh lệch tỷ giá, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình kinh doanh.
Để khắc phục tình hình, Thanh tra Bộ Tài chính đã yêu cầu Vicem rà soát và đánh giá lại toàn bộ các khoản đầu tư vào các doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, đồng thời yêu cầu người đại diện phần vốn góp tại các công ty này đề xuất với Hội đồng thành viên và Hội đồng quản trị phương án khắc phục khó khăn tài chính và xử lý lỗ lũy kế kéo dài. Thanh tra cũng yêu cầu Vicem tăng cường giám sát tài chính đối với các công ty có dấu hiệu mất an toàn tài chính.
Về tình hình kinh doanh của Vicem trong nửa đầu năm 2024, tổng công ty sản xuất được 7,63 triệu tấn clinker, đạt 45,1% kế hoạch năm và giảm 7,8% so với cùng kỳ năm 2023. Sản lượng xi măng đạt 9,77 triệu tấn, đạt 45,4% kế hoạch và giảm 7,2% so với cùng kỳ năm trước. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, Vicem đã báo lỗ 863 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2024, tương đương lỗ hơn 4,7 tỷ đồng mỗi ngày.
Báo cáo tài chính hợp nhất của Vicem cho thấy, trong năm 2023, Vicem ghi nhận mức lỗ sau thuế lên tới 1.129 tỷ đồng, trong khi năm 2022 doanh nghiệp này vẫn đạt lãi gần 642 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu do doanh thu giảm mạnh trong năm vừa qua.
