Chuyên gia lo lắng tăng thuế rượu, bia cao, liên tục sẽ khó đạt hiệu quả như mong đợi
(Thị trường tài chính) - Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) nhận được sự ủng hộ, đánh giá cao của nhiều doanh nghiệp, chuyên gia. Tuy nhiên, các phương án lộ trình tăng thuế trong dự thảo dấy lên những băn khoăn, trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn.
Báo Đầu tư vừa tổ chức Hội thảo “Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp” với sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp cùng trao đổi, thảo luận về một sắc thuế đặc biệt liên quan đến ngành bia – rượu – nước giải khát, ước tính đóng góp khoảng 60.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 3,4% thu ngân sách nhà nước trong năm 2023.
Cần lộ trình hợp lý
Trong khuôn khổ Hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế cho rằng, việc ban hành Luật thuế tiêu thụ đặc biệt TTĐB (sửa đổi) là cần thiết.
Nói cụ thể về nội dung dư thảo Luật đối với rượu bia và nước giải khát có đường, bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh: “Tôi hoàn toàn đồng thuận quan điểm tăng thuế suất thuế TTĐB theo tỷ lệ phần trăm đối với rượu, bia theo lộ trình trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030 để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia, hạn chế tiêu dùng, góp phần giảm thiểu tác hại của sử dụng rượu bia quá liều; đảm bảo sức khỏe cộng đồng, an ninh xã hội”.
Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam cũng cho rằng, cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để đảm đảm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, công ăn việc làm của người lao động trong chuỗi cung ứng, từ khâu nguyên liệu, sản xuất, thương mại, dịch vụ ăn uống. Từ đó, tạo điều kiện để ổn định thị trường, giúp doanh nghiệp, người tiêu dung thích nghi với việc tăng dần thuế đến năm 2030, tránh bị sốc so tăng nhanh, đột ngột.
“Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cao, liên tục có thể không mang lại hiệu quả cao như mục tiêu của thuế tiêu thụ đặc biệt đề ra. Việc tăng thuế có thể làm tăng giá bán, hạn chế sản xuất rượu bia, tuy nhiên chưa hẳn đã đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng mặt hàng rượu bia do thực tế việc tăng thuế cao có thể dẫn đến hàng nhập lậu tăng, người tiêu dùng có thu nhập phân khúc cao chuyển sang uống rượu, bia nhập lậu, gây thất thu thuế cho nhà nước”, bà Cúc nhấn mạnh.
Cũng theo Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam người tiêu dùng ở nông thôn, có thu nhập thấp có nhiều khả năng chuyển cơ chế tự cung, tự cấp và bán lấy lãi bằng cách dân tự nấu rượu, tự pha chế, không nộp thuế TTĐB, không đảm bảo chất lượng sản phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân. Theo đó mục tiêu hạn chế tiêu dùng, đảo bảo sức khỏe cộng đồng khó thức hiện.
Dưới góc độ hiệp hội doanh nghiệp, bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cũng ủng hộ mục tiêu bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng cũng như tăng thuế tiêu thụ đặc biệt. Tuy nhiên, trong bối cảnh còn khó khăn của toàn ngành, bà Chu Thị Vân Anh kiến nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc xem xét lộ trình tăng thuế hợp lý và giãn tiến độ.
"Theo đó, năm đầu tăng 5%, lộ trình giãn 2 năm tăng 5% để các doanh nghiệp có điều kiện xây dựng phương án, chuyển đổi sản xuất kinh doanh, không bị xáo trộn quá lớn cũng như đảm bảo hài hòa các mục tiêu và phù hợp bối cảnh cụ thể. Đối với mặt hàng nước giải khát có đường xem xét chưa nên bổ sung vào đối tượng chịu thuế TTĐB”, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam nêu tại hội thảo.
Tăng thuế kết hợp cùng nhiều biện pháp khác
Nêu ý kiến về 2 phương án Ban soạn thảo Luật đưa ra, trong đó, phương án 1 là tăng ổn định mỗi năm 10% (từ 65% hiện nay đến 2030 đạt mức 100%), Nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) - Nguyễn Văn Phụng cho rằng, dựa trên quan điểm tăng thuế mạnh để thay đổi hành vi của người tiêu dùng là hợp lý. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh, việc hạn chế tiêu dùng, không chỉ phụ thuộc vào yếu tố tăng thuế TTĐB mà cần triển khai nhiều biện pháp khác mới đảm bảo mục tiêu đó.
“Chúng ta luôn luôn đặt vấn đề tăng thuế để tăng giá bán sản phẩm, thông qua đó thay đổi hành vi người tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng cũng như trật tự an toàn xã hội. Mục tiêu như vậy, nhưng khi tôi dùng con số kế toán để thống kê thì năm 2003 - 2005, sức tiêu dùng trên đầu người là 3,8lít/người/năm, năm 2015-2016 khi thuế tăng thì lượng tiêu thụ cũng tăng hơn hai lần là 8,3lít”.
Nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) cho rằng, thuế tăng liên tục trong suốt 10 năm nay, nhưng xét theo số liệu tiêu dùng bình quân đầu người tăng hơn 2 lần và đặc biệt là tác động nghịch của rượu bia, tỉ lệ người lạm dụng rượu bia có hành vi bạo lực tăng đến 10 lần. Và chỉ khi Nghị định 100/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông ra đời mới làm giảm hẳn số lượng người điều hành phương tiện giao thông uống rượu bia.
Cũng theo ông Phụng, khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, các cơ quan chức năng cần có các chiến dịch truyền thông để người tiêu dùng chấp nhận mức giá mới. Đồng thời, để doanh nghiệp chấp nhận sự tác động đến quá trình sản xuất kinh doanh. Lúc này, các doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến việc cải tiến quy trình công nghệ, đổi mới công thức, giảm nguyên liệu ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng, thay vì quá quan tâm đến việc quảng bá, truyền thông như hiện nay.
