Trường mẫu giáo biến thành nhà dưỡng lão, 'nền kinh tế bạc’ lên ngôi ở Trung Quốc

Với tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa nhanh chóng, hàng chục nghìn trường mẫu giáo Trung Quốc đã phải thu hẹp quy mô, đóng cửa hoàn toàn hoặc chuyển hướng sang các ngành khác để tồn tại.

Nhà trẻ thành viện dưỡng lão 

Một trường mẫu giáo ở tỉnh Chiết Giang vẫn duy trì hoạt động chăm sóc ban ngày, nhưng thay vì trẻ em, giờ đây họ lại phục vụ người cao tuổi.

Năm ngoái, bà Zhuang Yanfang (56 tuổi) đã cải tạo trường mẫu giáo của mình tại thành phố Kim Hoa, Chiết Giang thành trung tâm chăm sóc người già. Bà chia sẻ rằng ý tưởng này xuất phát từ khó khăn trong việc thu hút đủ số lượng trẻ em vào lớp học của bà.

Hầu như không có dấu vết nào của một trường mẫu giáo trong những bức ảnh chụp tòa nhà đã được cải tạo. Những bức tường đầy màu sắc trước đây được sơn lại thành màu trắng ngà, bảng phấn được thay bằng một bảng thông báo chứa thông tin về chăm sóc sức khỏe và thực đơn dinh dưỡng dành cho người già.

Cuộc sống thường ngày của những người cao tuổi tại một trung tâm chăm sóc sức khỏe ở tỉnh Quý Châu,Trung Quốc. Ảnh: CNBC 

Tỷ lệ sinh tại Trung Quốc đã giảm mạnh kể từ khi Chính phủ áp dụng chính sách "một con" vào năm 1980. Mặc dù chính sách này được nới lỏng vào năm 2016, tỷ lệ sinh vẫn tiếp tục giảm.

Trong giai đoạn 2021-2023, số trẻ em trong độ tuổi mầm non đã giảm gần 15% xuống còn chưa đầy 41 triệu.

Do đó, chuyên gia bình luận rằng không có gì ngạc nhiên khi các trường mầm non - cả công lẫn tư - cũng đóng cửa trong 2 năm đó, giảm 20.000 trường trên cả nước, theo dữ liệu từ Bộ Giáo dục Trung Quốc. 

Ngược lại, khi các trường mẫu giáo gặp khó khăn, ngành chăm sóc người cao tuổi lại phát triển mạnh trong bối cảnh khủng hoảng dân số già hóa của Trung Quốc. CNBC tiết lộ, số lượng cơ sở dịch vụ chăm sóc người cao tuổi đã tăng gấp đôi từ năm 2019 lên hơn 410.000 trong tháng này.

Chính phủ Trung Quốc đã tăng cường các biện pháp chính sách để thúc đẩy "nền kinh tế bạc", một lĩnh vực cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho những người trên 50 tuổi, nhằm giải quyết tình trạng dân số già hóa của đất nước. 

Trong các hướng dẫn, Văn phòng Tổng cục của Quốc vụ viện kêu gọi đẩy nhanh "sự phát triển của các cơ sở chăm sóc người cao tuổi" và kích thích " tiêu dùng của người cao tuổi".

"Tình trạng già hóa của Trung Quốc sẽ chỉ gia tăng", Harry Murphy Cruise, nhà kinh tế tại Moody's Analytics cho biết. Ông dự đoán đến năm 2040, khoảng 30% dân số sẽ trên 65 tuổi, tăng từ mức 15% hiện nay, trong khi những người dưới 15 tuổi giảm xuống chỉ còn hơn 10%, so với 17% hiện tại.

Ông Cruise nói thêm: "Quá trình già hóa này sẽ mở rộng quy mô thị trường tiềm năng cho các hàng hóa và dịch vụ dành cho người cao tuổi".

Những người cao tuổi tập thể dục trong một công viên ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: CNBC 

Điểm sáng trong nền kinh tế

Dân số cao tuổi là "cơ hội thị trường lớn tiếp theo với độ chắc chắn cao", Tianchen Xu, nhà kinh tế tại Economist Intelligence Unit nhận định. 

Nhà kinh tế chỉ ra rằng người cao tuổi cũng có xu hướng ổn định tài chính hơn nhờ tích lũy tài sản cùng với sự phát triển kinh tế của Trung Quốc.

Lynn Song, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ING nói rằng những người nghỉ hưu hoặc sắp nghỉ hưu có "tiền để chi tiêu" và họ đang tìm kiếm "cuộc sống sau nghỉ hưu chất lượng cao".

Một số công ty sữa Trung Quốc - vốn sản xuất sản phẩm dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ - cũng bắt đầu phát triển sản phẩm mới dành riêng cho người trung niên và người cao tuổi, được quảng cáo với lợi ích đặc biệt như cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng mật độ xương và hệ miễn dịch.

Nhà sản xuất sữa cừu Zhenmu Dairy tại tỉnh Sơn Tây đã quảng bá sản phẩm của mình thông qua các sự kiện tại những trung tâm chăm sóc người già, với sự tham gia của ban lãnh đạo cấp cao và phát mẫu thử miễn phí.

Ở Thượng Hải, ngày càng có nhiều phòng gym đang tìm cách thu hút người lớn tuổi với thiết bị phù hợp, thiết bị theo dõi sức khỏe theo thời gian thực và cung cấp các buổi trị liệu vật lý nhằm phòng ngừa bệnh mãn tính.

Ông Xu bình luận: “Trung Quốc có năng lực sản xuất để trở thành nhà sản xuất hàng đầu về các mặt hàng dành riêng cho người cao tuổi như robot chăm sóc, hay hộp thuốc thông minh ứng dụng AI".

Tăng độ tuổi nghỉ hưu

Bất chấp sự phát triển của "nền kinh tế bạc", Bắc Kinh vẫn đang cố gắng giảm thiểu những ảnh hưởng nghiêm trọng mà khủng hoảng dân số già hóa gây ra đối với nền kinh tế.

Hồi tháng 9, cơ quan lập pháp hàng đầu của nước này đã thông qua kế hoạch tăng dần tuổi nghỉ hưu quốc gia, cố gắng khai thác nhóm lao động lớn tuổi đang gia tăng để hạn chế sự thu hẹp lực lượng lao động. Dù gây tranh cãi nhưng các nhà kinh tế cho rằng đây là một bước đi "cần thiết".

Xu hướng "nền kinh tế bạc" ngày càng phát triển, từ dịch vụ chăm sóc sức khỏe đến sản phẩm tiêu dùng dành riêng cho người già. Ảnh: CNBC 

Trung Quốc có độ tuổi nghỉ hưu tương đối thấp so với mức trung bình toàn cầu. Điều này cùng với tốc độ già hóa nhanh chóng đã tạo ra một số lượng lớn "lao động chưa được tận dụng hết” - được ông Xu gọi là nhóm "người già trẻ".

Đến năm 2040, Trung Quốc đặt mục tiêu nâng tuổi nghỉ hưu cho nam giới từ 60 tuổi lên 63 tuổi và cho nữ giới làm việc văn phòng từ 55 lên 58 tuổi. Những người phụ nữ làm công việc tay chân, trước đây nghỉ hưu ở tuổi 50, sẽ phải chờ đến 55 tuổi mới được nghỉ hưu.

Ngay cả vậy, độ tuổi nghỉ hưu này vẫn thấp hơn đáng kể so với Mỹ - nơi độ tuổi nghỉ hưu theo quy định là 67 tuổi đối với tất cả lao động sinh sau năm 1960, cũng như Nhật Bản, nơi độ tuổi nghỉ hưu là 65 cho cả nam và nữ.

Ông Cruise của Moody's Analytics bình luận: “Bằng cách ‘buộc’ người cao tuổi với lực lượng lao động lâu hơn, Trung Quốc hy vọng không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính ktrong việc chi trả lương hưu mà còn tăng nguồn thu thuế”.

Tháng trước, Bộ Nội vụ Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn về chương trình "Silver Age Action”, một sáng kiến khuyến khích những người cao tuổi từng làm việc trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học và nông nghiệp, cùng những ngành nghề khác, tham gia tình nguyện vào các chương trình thúc đẩy tăng trưởng tại những khu vực kém phát triển.

Theo CNBC