'Nợ ngập đầu', siêu cường châu Âu tìm 'nguồn sống' từ 28 tấn vàng của 8 quốc gia châu Phi
(Thị trường tài chính) - Ảnh hưởng của Pháp tại châu Phi đang suy yếu rõ rệt, song trên phương diện kinh tế, Paris vẫn giữ vị thế đặc biệt nhờ mạng lưới tiền tệ và dự trữ vàng gắn chặt với nhiều quốc gia tại “lục địa đen”.
Theo tờ Daily Post, trong bối cảnh Pháp đang đối mặt với nợ công vượt 113% GDP và tình trạng bất ổn xã hội ngày càng nghiêm trọng, nguồn vàng và hệ thống tiền tệ gắn với châu Phi tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định tài chính cho Paris.
Hiện nay, 14 quốc gia châu Phi vẫn sử dụng đồng tiền do Pháp in ấn và kiểm soát, trong khi phần lớn vàng dự trữ của khu vực Tây Phi được cất giữ tại Ngân hàng Trung ương Pháp ở Paris.
Đồng CFA franc, ra đời năm 1945 với mục tiêu ổn định kinh tế cho các thuộc địa Pháp, vẫn tồn tại đến nay dưới hai hình thức: CFA Tây Phi (XOF) và CFA Trung Phi (XAF).
Dù các quốc gia sử dụng hai đồng tiền này đều có ngân hàng trung ương riêng, nhưng tỷ giá vẫn được neo chặt vào đồng euro, và Paris giữ quyền ảnh hưởng đáng kể trong quá trình phát hành.
Trước năm 2021, Pháp thậm chí kiểm soát 50% dự trữ ngoại hối của các nước sử dụng CFA, đầu tư vào nền kinh tế trong nước và thu lợi nhuận gần như không chia sẻ lại với châu Phi. Sau “cải cách” năm 2021, cơ chế này chỉ thay đổi hình thức: lợi ích giờ được gắn với quản lý vàng thay vì kiểm soát trực tiếp ngoại tệ.
Theo Business Insider Africa, 70–80% dự trữ vàng của Ngân hàng Trung ương Tây Phi (BCEAO), khoảng 28 tấn, đang được lưu giữ tại Paris. Nguồn tài sản này giúp Pháp tạo lợi nhuận trong các hoạt động tài chính, trong khi các quốc gia châu Phi không được hưởng phần nào. Ngay cả khi họ muốn rút lại số vàng đó, mọi thủ tục đều phải thông qua Pháp, bên nắm toàn quyền phê duyệt.
Nỗ lực thoát khỏi “cái bóng tiền tệ” của Paris
Người ủng hộ hệ thống CFA cho rằng đồng tiền này giúp khu vực duy trì ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại. Tuy nhiên, giới phê bình coi đó là một hình thức lệ thuộc tài chính kéo dài.
Trong những năm gần đây, phong trào đòi chấm dứt CFA và giành lại chủ quyền tiền tệ ngày càng lan rộng. Các nhà lãnh đạo Tây Phi từng đề xuất thành lập đồng tiền chung mới là ECO, song kế hoạch này liên tục bị trì hoãn do áp lực chính trị và hạ tầng tài chính chưa sẵn sàng.
Một số quốc gia như Mali và Guinea-Bissau công khai chỉ trích ảnh hưởng của Pháp, cho rằng việc neo đồng tiền vào euro khiến họ phụ thuộc quá sâu vào châu Âu.
Tại Hội nghị Quốc tế Thomas Sankara tổ chức ở Ouagadougou ngày 13/10, nhà hoạt động Nathalie Yamb kêu gọi Liên minh các quốc gia Sahel (AES) gồm Niger, Burkina Faso và Mali chấm dứt quan hệ tiền tệ với Paris để giành lại quyền kiểm soát tài chính thực sự.
Yamb nhấn mạnh: “Không thể nói đến chủ quyền nếu một quốc gia không tự nắm đồng tiền của mình”.
Theo Daily Post
