Chưa từng có trong lịch sử: Chạy theo cơn sốt AI, hơn 1.300 tập đoàn công nghệ ‘còng lưng’ gánh nợ
(Thị trường tài chính) - Amazon, Oracle và hàng loạt tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đang đẩy nhanh tốc độ vay vốn, tạo nên làn sóng nợ kỷ lục để phục vụ cuộc đua xây dựng hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI).
Theo dữ liệu từ QUICK FactSet, tổng nợ có lãi của hơn 1.300 doanh nghiệp công nghệ lớn trên toàn cầu đã tăng gấp 4 lần trong vòng 10 năm, đạt 1.350 tỷ USD tính đến quý II/2025, mức cao nhất lịch sử.
So với cùng kỳ năm ngoái, con số này tăng 16%, tốc độ nhanh nhất kể từ cuối năm 2021, thời điểm các ngân hàng trung ương nới lỏng chính sách hậu COVID-19.
Sự bùng nổ của AI đang buộc các “ông lớn” công nghệ chuyển từ mô hình phần mềm, vốn nhẹ về tài sản, sang lĩnh vực đòi hỏi đầu tư khổng lồ vào trung tâm dữ liệu, nguồn điện và chip xử lý. Đây chính là nguyên nhân khiến đòn bẩy tài chính tăng vọt trong vài năm gần đây.
Oracle là ví dụ tiêu biểu. Trong 10 năm qua, nợ có lãi của Oracle đã tăng gấp đôi lên 111,6 tỷ USD. Tập đoàn này đang liên minh cùng OpenAI và SoftBank Group, cam kết đầu tư 500 tỷ USD vào hạ tầng AI tại Mỹ trong 4 năm tới.
Tháng 9 vừa qua, Oracle tiếp tục phát hành 18 tỷ USD trái phiếu, phần lớn để tài trợ cho các dự án AI, đẩy tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu (D/E) của hãng lên 4,6 lần, cao vượt mức trung bình của ngành.
Hiện 13,8% doanh nghiệp công nghệ toàn cầu có tỷ lệ D/E trên 1, cho thấy xu hướng vay mượn ngày càng phổ biến.
Không chỉ Oracle, nhóm “Big Tech” của Mỹ – gồm Amazon, Microsoft, Apple, Meta và Alphabet (Google), cũng ghi nhận tổng nợ có lãi lên tới 457 tỷ USD, gần gấp 3 lần so với 10 năm trước.
“Chúng tôi thà tiêu tốn vài trăm tỷ USD để đầu tư còn hơn bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua AI”, Mark Zuckerberg – CEO Meta thừa nhận.
Không chỉ Mỹ, các tập đoàn công nghệ Trung Quốc cũng đang tăng tốc đầu tư. Tencent Holdings hiện có 57,5 tỷ USD nợ, cao gấp 4,5 lần so với 10 năm trước, trong khi Alibaba Group gần đây phát hành 3,2 tỷ USD trái phiếu để mở rộng mạng lưới trung tâm dữ liệu.
Dù gánh nặng tài chính ngày càng lớn, các “đại gia” công nghệ vẫn được giới đầu tư săn đón. Trái phiếu của Oracle phát hành tháng 9, chẳng hạn, thu hút lượng đặt mua cao gấp 5 lần quy mô chào bán.
Hiệu suất giảm, rủi ro tăng
Tuy nhiên, sự bùng nổ đầu tư đang khiến hiệu suất sử dụng tài sản suy giảm. Tỷ lệ quay vòng tài sản cố định, thước đo khả năng tạo doanh thu từ tài sản hữu hình, của nhóm 1.300 tập đoàn công nghệ đã giảm từ 6,79 lần xuống còn 3,15 lần trong 10 năm qua.
Nếu trước đây, phần mềm là “con gà đẻ trứng vàng” với mô hình “đốt tiền một lần, thu mãi mãi”, thì với AI, tình thế đã đảo ngược: đầu tư phình to, dòng tiền phức tạp, rủi ro tài chính tăng mạnh.
Xu hướng mới: “Vendor Financing”
Một xu hướng nổi lên là vendor financing – hình thức tài trợ trực tiếp từ nhà cung cấp. Theo đó, công ty công nghệ lớn trực tiếp tài trợ cho khách hàng để họ mua sản phẩm của mình.
Trường hợp tiêu biểu là Nvidia, hãng chip AI số một thế giới, đã rót vốn vào CoreWeave, một nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây AI, đồng thời ưu tiên bán GPU cho đối tác này. CoreWeave sau đó dùng chính số GPU mua được làm tài sản thế chấp để vay thêm vốn mở rộng quy mô.
Nhờ vậy, CoreWeave phát triển thần tốc nhưng cũng rơi vào tình trạng nợ đòn bẩy cao, tỷ lệ D/E đã đạt 3,8 lần.
Rủi ro ở chỗ, chu kỳ sản phẩm của Nvidia đang ngắn dần, khiến giá trị GPU cũ nhanh chóng mất giá. Nếu không xoay vòng đủ nhanh, các công ty kiểu CoreWeave có thể buộc phải ghi giảm giá trị tài sản và đối mặt thiếu hụt vốn lưu động.
