Cây bạch đàn (Eucalyptus marginata) là loài thực vật đặc biệt có thể hấp thụ vàng từ đất nhờ bộ rễ cắm sâu tới 40m. Loài cây này thường mọc gần những khu vực có trữ lượng vàng lớn. Các nhà nghiên cứu nhận thấy hệ thống rễ của bạch đàn có thể thu thập khoáng chất, bao gồm cả vàng, sau đó vận chuyển lên lá.
Theo các nhà khoa học, cây bạch đàn (Eucalyptus marginata) có khả năng hấp thụ vàng, một kim loại quý hiếm, từ lòng đất. Ảnh: Báo Đại Đoàn Kết
Một nghiên cứu của Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Úc (CSIRO) đăng trên tạp chí Nature Communications năm 2013 đã xác nhận rằng vàng có trong lá cây bạch đàn không phải do ô nhiễm môi trường mà được hấp thụ từ lòng đất. Khi kiểm tra thực địa tại Freddo Gold Prospect, Tây Úc, các chuyên gia phát hiện rằng những cây bạch đàn mọc trên vùng đất giàu vàng có hàm lượng kim loại quý này trong lá, cành và vỏ cây.
Thí nghiệm trong nhà kính cũng khẳng định điều này. Khi trồng bạch đàn trong chậu cát có trộn vàng, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hạt vàng trong lá cây non, chứng minh rằng cây bạch đàn có khả năng hấp thụ vàng ngay cả trong điều kiện nhân tạo.
Dù bạch đàn có thể hút vàng, nhưng lượng vàng thu được rất ít. Theo ước tính, tỷ lệ vàng trong lá chỉ khoảng 46 phần tỷ (0,000005% theo trọng lượng lá). Điều này có nghĩa là dù thu gom 500 cây bạch đàn rồi vặt sạch lá, lượng vàng thu được cũng chỉ đủ chế tác một chiếc nhẫn nhỏ.
Tại Việt Nam, cây bạch đàn hiện diện ở hầu hết các tỉnh thành, từ vùng đồng bằng đến bình nguyên và cao nguyên. Ảnh: Internet
Dù không thể khai thác vàng trực tiếp từ lá cây, phát hiện này mang lại giá trị lớn trong ngành khai khoáng. Thay vì đào bới gây ảnh hưởng môi trường, các nhà địa chất có thể dựa vào chỉ số phát triển của bạch đàn để xác định vị trí có mỏ vàng dưới lòng đất.
Năm 2019, công ty Marmota (Úc) đã thành công trong việc tìm kiếm vàng bằng cách phân tích thực vật. Họ phát hiện một mạch vàng dày 6m, chứa 3,4 gram vàng mỗi tấn, tại độ sâu 44m nhờ phương pháp này.
Ngoài khả năng giúp dò tìm khoáng sản, cây bạch đàn còn có nhiều ứng dụng khác. Loài cây thân gỗ này được trồng để khai thác gỗ làm giấy, chiết xuất tinh dầu phục vụ y học với tác dụng giảm đau, chống viêm, thư giãn tinh thần và bảo vệ sức khỏe.
Lá cây bạch đàn mọc trên khu vực mỏ vàng có hàm lượng vàng cao hơn đáng kể so với những cây khác. Ảnh: Sở TT&TT Ninh Bình
Tại Việt Nam, bạch đàn được trồng phổ biến, đặc biệt ở những vùng đất khô hạn. Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể về khả năng tích trữ vàng của cây bạch đàn trong nước, nhưng với điều kiện địa chất phù hợp, phương pháp này có thể trở thành một công cụ hữu ích cho ngành khai khoáng trong tương lai.
Phát hiện về cây bạch đàn hấp thụ vàng không chỉ mở ra hướng nghiên cứu mới mà còn giúp giảm thiểu tác động xấu của hoạt động khai thác mỏ đối với môi trường. Thay vì đào xới một cách ồ ạt, việc sử dụng thực vật làm chỉ thị khoáng sản có thể trở thành xu hướng bền vững trong ngành công nghiệp khai khoáng.
Trên thế giới có hơn 700 loài bạch đàn, và tại Việt Nam, nhiều giống bạch đàn khác nhau cũng được trồng phù hợp với từng điều kiện khí hậu, địa hình. Trong đó, bạch đàn cao sản là một trong những loài cây lấy gỗ mang lại giá trị kinh tế cao nhờ khả năng sinh trưởng nhanh. Loại cây này có thể thích nghi với nhiều loại đất, chịu hạn tốt và ít bị sâu bệnh.
Bạch đàn cao sản là một loài cây lấy gỗ nhanh, mang lại giá trị kinh tế cao tại Việt Nam. Ảnh: Uuviet Solutions
Chỉ sau 4 đến 5 năm trồng, cây đã có thể khai thác. Gỗ bạch đàn cao sản có thân thẳng, mềm nhẹ, màu trắng, với giá trị kinh tế dao động từ 1,5 - 3 triệu đồng/m³ (theo Báo Quảng Nam). Nhờ những đặc tính này, gỗ bạch đàn được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất giấy, ván ép, ván MDF và nội - ngoại thất.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế từ gỗ và tinh dầu, bạch đàn còn có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Lá bạch đàn chứa các hợp chất kháng viêm, giảm đau, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị đau nhức cơ, xương khớp và đau đầu. Ngoài ra, tinh dầu bạch đàn còn được ứng dụng trong sản xuất thuốc xịt muỗi, dung dịch khử trùng không khí và nước súc miệng, góp phần bảo vệ sức khỏe con người.
