Vị vua trị vì gần 40 năm, có hơn 500 người đỗ trạng nguyên, tiến sĩ
(Thị trường tài chính) -Không chỉ là đấng minh quân, ông còn là một danh nhân văn hóa lớn, một nhà thơ mang tầm vóc của thời đại.
Lê Thánh Tông (25/8/1442-3/3/1497), tên húy là Lê Tư Thành. Ông là vị vua thứ tư trên danh nghĩa và thứ năm trên thực tế của vương triều Lê Sơ trong lịch sử Việt Nam.
Vua Lê Thánh Tông trị vì từ năm 1460 đến năm 1497 thì qua đời. Với gần 40 năm, ông là vị vua tại vị lâu nhất thời Lê Sơ và lâu thứ hai thời Hậu Lê sau Lê Hiển Tông với 46 năm (1740-1786).
Theo Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, dấu ấn của vua Lê Thánh Tông không chỉ ở thời gian trị vì lâu mà còn bởi những đóng góp to lớn của ông cho đất nước, đưa triều Lê phát triển tới đỉnh cao về mọi mặt: chính trị, xã hội, kinh tế, an ninh quốc phòng, văn hóa….
Ngày trẻ, Lê Thánh Tông vốn thông minh, uyên bác, học rộng hiểu sâu. Đặc biệt, ông rất giỏi về chính trị, văn học, nghệ thuật. Sau khi lên ngôi vua, ông quan tâm nội trị, an dân, dẹp loạn các bè phái trong cung đình. Ông còn xây dựng đất nước theo hướng cải cách mạnh mẽ, củng cố lại các ngành, bộ, viện… một cách nghiêm túc.
Vua Lê Thánh Tông còn rất quan tâm đến nông nghiệp, phát triển kinh tế. Dưới sự trị vì của ông, đất hoang được khai khẩn, kênh được đào, khơi ngòi, mở mang đường sá, chợ búa… Ông đã ban nhiều chiếu, chỉ dụ như Chiếu khuyến nông, Chiếu lập đồn điền, Chiếu định quan chế... cho thấy hướng đổi mới của đất nước thời điểm đó.
Về chính trị, Lê Thánh Tông không sợ hãi, nao núng trước nguy cơ bị xâm lược. Thay vào ngồi chờ đợi, ông chủ động cho quân Bắc phạt để răn đe, nhằm làm nhụt tham vọng của giặc.
Trong ngoại giao, vua Lê Thánh Tông cũng rất khéo léo, biết cương - nhu đúng lúc, đúng thời điểm để bảo vệ được toàn vẹn lãnh thổ.
Một trong những dấu ấn nổi bật dưới thời vua Lê Thánh Tông chính là sự ra đời của bộ Luật Hồng Đức. Ông là người khởi xướng và cũng là người thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật đã ban hành. Lê Thánh Tông thường nói với các quan: "Pháp luật là phép tắc chung của Nhà nước, ta và các người phải cùng tuân theo".
Vốn là người yêu thích văn học, nghệ thuật, vua Lê Thánh Tông cũng xây dựng nền văn hóa với diện mạo riêng, mang đậm dấu ấn của triều đại cùng niềm tự hào dân tộc. Ông đẩy mạnh phát triển giáo dục, đào tạo nhân tài.
Ở Việt Nam thời phong kiến, chưa bao giờ nền giáo dục, thi cử lại thịnh đạt như dưới thời vua Lê Thánh Tông. Ông cũng đề cao vai trò của trí thức, khuyến khích học hành, trọng dụng người tài.
Dưới thời vua Lê Thánh Tông có nhiều cơ quan văn hóa, giáo dục lớn như Hàn lâm viện, Quốc sử viện, Nhà Thái học, Quốc Tử Giám là những cơ quan văn hóa, giáo dục lớn. Ngoài ra, ông còn xây kho sách lớn.
Trong gần 40 năm trị vì, dưới thời vua Lê Thánh Tông, đất nước đã có tới 501 người đỗ đạt ở các bậc trạng nguyên, tiến sĩ… Chính ông là người khởi xướng việc dựng bia Tiến sĩ, cho khắc tên những bậc hiền tài của Đại Việt tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, nhằm tôn vinh và để các thế hệ, các triều đại sau tiếp tục bổ sung thêm các tấm bia mới.
Những công trình như Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sĩ Liên, Hồng Đức quốc âm thi tập, Hồng Đức thiên hạ bản đồ hay Thiên Nam dư hạ… đều là các giá trị văn hóa tiêu biểu gắn với triều đại Lê Thánh Tông.
Không chỉ là vua hiền, ông cũng là một danh nhân văn hóa lớn, một nhà thơ mang tầm vóc của thời đại. Thánh Tông di thảo gồm 19 truyện được xem là xuất sắc nhất của vua Lê Thánh Tông. Tập truyện này kết hợp yếu tố truyền kỳ với ngụ ngôn, xen lẫn sắc thái kỳ bí, thậm chí rùng rợn, thể hiện rõ tài năng của một cây bút bậc thầy. Những truyện như Tinh chuột, Duyên lạ xứ hoa, Hai Phật cãi nhau… cũng khiến người đời ngưỡng mộ bởi nghệ thuật kể chuyện, chiều sâu triết lý và cả những nỗi niềm nhân sinh được gửi gắm trong đó.
Dưới triều vua Lê Thánh Tông, Đại Việt đạt tới thời kỳ phát triển rực rỡ trên mọi lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục và quân sự, trở thành một quốc gia hùng mạnh. Chưa từng giai đoạn nào trước đó đất nước lại cường thịnh như vậy. Chính sự thịnh trị ấy đã đưa ông vào hàng những vị hoàng đế vĩ đại nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.
Nhờ những thành tựu nổi bật về quản lý quốc gia và chính sách đối ngoại - quân sự, Lê Thánh Tông đã đưa Đại Việt vươn lên thành một cường quốc hàng đầu ở Đông Nam Á.
Bài viết có tham khảo:
Vua Lê Thánh Tông - đấng minh quân văn trị, vũ công toàn năng của Đại Việt (1442-1497) - Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
“Vua hiền có Lê Thánh Tông...” - Báo Nhân dân
