Tỉnh có nhiều VQG nhất cả nước, có một nơi 6 năm liên tiếp được truyền thông thế giới vinh danh
(Thị trường tài chính) -Với lợi thế sở hữu 3 VQG lớn, địa phương này thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Sau khi hợp nhất với Hòa Bình và Vĩnh Phúc, Phú Thọ mới có tổng diện tích hơn 9.300 km2 và dân số hơn 4 triệu người. Trung tâm chính trị - hành chính của tỉnh được đặt tại thành phố Phú Thọ cũ.
Không chỉ tăng về diện tích và dân cư, tỉnh Phú Thọ mới còn có nhiều không gian để phát triển. Đáng chú ý, tỉnh mới có tới ba VQG là Tam Đảo, Xuân Sơn và Cúc Phương, trở thành địa phương sở hữu nhiều vườn quốc gia nhất cả nước.
Vườn Quốc gia Tam Đảo
Vườn Quốc gia Tam Đảo nằm trên dãy Tam Đảo, trải rộng trên địa phận ba tỉnh Vĩnh Phúc cũ và nay là Phú Thọ, Thái Nguyên và Tuyên Quang, với tổng diện tích 34.995 ha.
VGQ này có khoảng 26.163 ha là rừng mưa ẩm nhiệt đới thường xanh, chiếm khoảng 70% tổng diện tích. Hệ sinh thái rừng ở đây rất đa dạng, có rừng kín thường xanh á nhiệt đới, rừng lùn trên đỉnh núi, rừng hỗn giao, rừng phục hồi, rừng trồng cũng như các trảng cây bụi và trảng cỏ.
Vườn Quốc gia Tam Đảo là nơi cư trú của 1.247 loài thực vật thuộc 660 chi và 169 họ của nhóm thực vật có mạch. Hệ động vật tại đây cũng rất phong phú, với tổng cộng 1.299 loài, bao gồm 93 loài thú, 332 loài chim, 136 loài bò sát, 62 loài lưỡng cư, 651 loài côn trùng và 25 loài cá. Tiêu biểu như trà hoa đỏ, trà hoa vàng, đỗ quyên, hoa tiên, các loại lan rừng, cùng một số động vật là bướm kiếm, sóc đen, chim hút mật hay khỉ mặt đỏ.
Đến đây tham quan, du khách có thể ghé hồ Xạ Hương để cắm trại. Cung đường đến hồ khá nhẹ nhàng, dễ đi. Từ đập Xạ Hương, người đi bộ men theo lối mòn xuyên rừng dài chừng 6 km để tiếp cận hồ.
Vườn Quốc gia Cúc Phương
Theo thông tin từ trang web chính thức, Vườn Quốc gia Cúc Phương được thành lập ngày 7/7/1962, là vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam. VQG có diện tích hơn 22.400 ha, nằm trên địa giới ba tỉnh Ninh Bình, Phú Thọ và Thanh Hóa.
Do đặc trưng địa hình chủ yếu là núi đá vôi nên VQG Cúc Phương có độ cao trung bình 400-150 m so với mực nước biển. Nhờ đặc điểm địa chất và điều kiện tự nhiên đặc thù, khu vực này sở hữu giá trị đa dạng sinh học đặc biệt quan trọng, được xem là một trong những “điểm nóng” về đa dạng sinh học của Việt Nam
VQG Cúc Phương đã thống kê được 2.427 loài thực vật thuộc 931 chi và 231 họ. Trong số đó có 430 loài cây dược liệu, 229 loài cây ăn được, 240 loài có thể dùng làm thuốc nhuộm và 137 loài giàu tanin. Ngoài ra, 57 loài thực vật tại đây được ghi nhận trong “Sách đỏ Việt Nam” (2007) và “Sách đỏ IUCN” (2020).
Không chỉ nổi bật về hệ sinh thái, Cúc Phương còn được ví như một “bảo tàng tự nhiên” với nhiều di chỉ khảo cổ, hóa thạch, hài cốt và công cụ cổ trong các hang động. Những tư liệu này cho thấy có sự cư trú của sinh vật và con người từ thời tiền sử.
Cúc Phương cũng liên tiếp được quốc tế ghi nhận khi 6 năm liền (2019-2024) đạt danh hiệu “Vườn quốc gia hàng đầu châu Á” tại Giải thưởng Du lịch Thế giới (WTA).
Vườn Quốc gia Xuân Sơn
Vườn Quốc gia Xuân Sơn nằm trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, có tổng diện tích 15.048 ha gồm phân khu bảo vệ nghiêm ngặt 9.099 ha; phân khu phục hồi sinh thái 5.737 ha và phân khu dịch vụ hành chính 212 ha.
Với hệ sinh thái rừng trên đá vôi đặc trưng, VQG có hệ sinh thái động vật, thực vật đa dạng, có giá trị lớn đối với nghiên cứu khoa học, bảo tồn nguồn gen và giáo dục môi trường. Hệ sinh thái rừng trên núi đá vôi ở Xuân Sơn chứa đựng tính đa dạng sinh học cao, đặc biệt ở các kiểu rừng nhiệt đới và á nhiệt đới. Kết quả khảo sát ghi nhận 1.259 loài thực vật bậc cao có mạch, thuộc 699 chi và 185 họ trong 6 ngành thực vật.
Xuân Sơn còn được ví như “lá phổi xanh” ở phía Tây Nam tỉnh Phú Thọ. VQG này góp phần điều hòa khí hậu, hấp thụ carbon và khí thải công nghiệp, đồng thời đóng vai trò rừng phòng hộ đầu nguồn.
Địa hình Xuân Sơn rất phong phú, có rừng, hồ, núi cùng các thung lũng rộng mở. Vì thế, đây là nơi lý tưởng dành cho những ai thích khám phá núi rừng, thiên nhiên hoang sơ.
Nơi đây có hơn 30 hang động nổi tiếng như Lạng, Lun, Na hay Thổ Thần. Khí hậu quanh năm mát mẻ, không khí trong lành, đặc biệt vào mùa hè giúp Xuân Sơn trở thành điểm đến lý tưởng cho du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng.
Không chỉ có giá trị về thiên nhiên, nghiên cứu, VQG này nằm trong tam giác cảnh quan hùng vĩ Tam Đảo - Ba Vì - Xuân Sơn nên gắn liền với các truyền thuyết văn hóa - tín ngưỡng như Quốc mẫu Lang Thị Tiêu, Sơn Tinh - Thủy Tinh, Vua Hùng hay hình tượng gà chín cựa… Nơi đây cũng có văn hóa dân tộc Dao, Mường đặc sắc thu hút du khách trong và ngoài nước.
Trong 11 tháng năm 2025, tổng lượng khách đến Phú Thọ đạt 14,5 triệu lượt, tăng hơn 1,4 triệu lượt so với năm 2024; trong đó khách quốc tế đạt 676 nghìn lượt, tăng 11,8%. Tỉnh có nhiều sản phẩm du lịch hấp dẫn như du lịch MICE, du lịch cộng đồng, nông nghiệp, du lịch đêm, dịch vụ thể thao - giải trí...
