Thăm ngôi nhà ba gian đầy kỷ niệm của vị Đại tướng người Việt duy nhất từng đánh bại 4 cường quốc trên thế giới

Nằm bên dòng sông Kiến Giang hiền hòa, thuộc xã Lệ Thủy, tỉnh Quảng Trị ngày nay có một căn nhà nhỏ gắn liền với tuổi thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Tổng Tư lệnh đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ngôi nhà ba gian đơn sơ này là nơi ông cất tiếng khóc chào đời, đồng thời là không gian sinh hoạt gia đình trong những năm tháng đầu đời của Đại tướng.

Ngôi nhà được xây dựng từ đầu thế kỷ XX theo kiến trúc truyền thống của vùng quê Bắc Trung Bộ. Năm 1947, trong cuộc tiến công và chiếm đóng huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình cũ, thực dân Pháp đã đốt cháy hoàn toàn ngôi nhà của gia đình Đại tướng. Sau khi đất nước thống nhất, chính quyền và nhân dân địa phương đã tiến hành phục dựng lại ngôi nhà trên nền đất cũ vào năm 1977.

Không gian đơn sơ tại căn nhà tuổi thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh: Internet

Trong quá trình phục dựng, địa phương từng đề xuất sử dụng gỗ lim để làm nhà, tuy nhiên Đại tướng không đồng ý. Theo ý kiến của ông, việc sử dụng gỗ lim có thể tạo tiền lệ xấu, dẫn đến tình trạng phá rừng. Ngôi nhà sau đó được xây dựng bằng loại “gỗ vườn”, là gỗ trồng tại chính quê hương Lệ Thủy, đúng với mong muốn của Đại tướng.

Khi còn sinh thời, trong những lần trở về thăm quê, Đại tướng bày tỏ sự xúc động trước việc ngôi nhà gia đình được phục dựng tỉ mỉ, gần gũi với hình ảnh của những năm tháng tuổi thơ. Phía sau ngôi nhà là cây khế ngọt đã hơn 100 năm tuổi. Theo người dân địa phương, chính cây khế này là căn cứ quan trọng để xác định vị trí chính xác của ngôi nhà xưa trên nền đất cũ. Dưới tán khế, thuở thiếu thời, Đại tướng từng ngồi học bài và tham gia các trò chơi dân gian cùng bạn bè.

Ngôi nhà sau đó được xây dựng bằng loại “gỗ vườn”, là gỗ trồng tại chính quê hương Lệ Thủy, đúng với mong muốn của Đại tướng. Ảnh: Internet

Ngôi nhà hiện nay được tái dựng theo kiến trúc truyền thống với ba gian, hai chái, lợp ngói, có nhà ngang lợp tranh. Khuôn viên khu lưu niệm rộng khoảng 2.700m², trồng nhiều cây xanh, hàng rào cây chạy dài từ cổng vào, tạo không gian yên tĩnh, gần gũi với cảnh quan làng quê.

Bên trong nhà, gian chính giữa là ban thờ tổ tiên, phía trên đặt ảnh thân sinh của Đại tướng là cụ Võ Quang Nghiêm và cụ Nguyễn Thị Kiên, phía dưới là ảnh bà Nguyễn Thị Quang Thái - phu nhân đầu tiên của Đại tướng. Gian bên cạnh là phòng ngủ với chiếc giường trải chiếu cói và tủ đựng sách, tài liệu, tranh ảnh liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Phía trước mái nhà chính có thêm một chái tranh làm cửa chống lên để che mưa, che nắng. Bên trái ngôi nhà là khu bếp, tường xây, lợp tranh, có sân lát gạch rộng. Trong nhà treo nhiều bức ảnh ghi lại những khoảnh khắc Đại tướng chụp chung với Bác Hồ và các đồng chí.

Nhà tưởng niệm mới được xây dựng trên khu đất liền thổ với ngôi nhà thời thơ ấu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ảnh: QĐND 

Đến tháng 12/2024, tỉnh Quảng Bình (cũ) đưa vào hoạt động Nhà tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong tổng thể Khu lưu niệm tại làng An Xá. Công trình do UBND huyện Lệ Thủy (cũ) làm chủ đầu tư, với tổng kinh phí gần 36 tỷ đồng. Nhà tưởng niệm được xây dựng trên khu đất liền thổ với ngôi nhà thời thơ ấu của Đại tướng, thiết kế theo phong cách kiến trúc nhà Việt cổ, sử dụng các vật liệu truyền thống như đá xanh và gỗ lim, bảo đảm sự hài hòa với không gian lịch sử của khu vực.

Nhà tưởng niệm gồm hai tầng. Tầng trệt có kết cấu bê tông cốt thép, ốp đá tự nhiên, diện tích hơn 136m², bố trí các không gian như sảnh đón, khu tiếp đón, lễ tân quản lý và khu soạn lễ, phục vụ cán bộ, nhân dân và du khách trước khi lên tầng hành lễ. Tầng hai được thiết kế theo kiến trúc nhà gỗ truyền thống ba gian, bố trí đầy đủ không gian phục vụ việc dâng hương. Tại đây có treo hai câu đối:
“Văn lo việc nước văn thành võ/ Võ thấu lòng dân võ hóa văn”.

Nhà tưởng niệm mới được thiết kế theo phong cách kiến trúc nhà Việt cổ, sử dụng các vật liệu truyền thống như đá xanh và gỗ lim, bảo đảm sự hài hòa với không gian lịch sử của khu vực. Ảnh: Internet

Khu nhà tưởng niệm còn có cổng tam quan làm bằng đá tự nhiên nguyên khối, với hai trụ chính cao 6,2m và hai trụ phụ cao 4,9m. Cùng với ngôi nhà lưu niệm thời thơ ấu, công trình trở thành điểm đến để nhân dân và du khách thập phương về thăm viếng, tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, gắn với không gian làng quê bên dòng Kiến Giang.