‘Siêu vaccine’ có khả năng chặn đứng hoàn toàn sự lan rộng của ung thư
(Thị trường tài chính) - Loại vaccine này mở ra hy vọng mới trong điều trị ung thư, có thể ngăn chặn sự hình thành và di căn khối u.
Bước đột phá trong điều trị ung thư
Một nhóm nhà khoa học tại Đại học Massachusetts Amherst (Mỹ) vừa công bố kết quả thử nghiệm đầy hứa hẹn về một loại “vaccine siêu nano” có khả năng ngăn chặn sự hình thành và di căn của ung thư trên mô hình chuột, theo Ifl Science.
Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Cell Reports Medicine cho biết, loại vaccine này ứng dụng công nghệ hạt nano lipid tiên tiến nhằm kích hoạt mạnh mẽ hệ miễn dịch, giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt nhiều loại ung thư khác nhau, trong đó có u hắc tố (melanoma), ung thư tuyến tụy và ung thư vú thể tam âm, những bệnh lý có tiên lượng xấu và khả năng di căn cao.
Kết quả cho thấy, tùy theo loại ung thư, tới 88% số chuột được tiêm vaccine không hình thành khối u. Đặc biệt, ở một số trường hợp, tế bào ung thư bị chặn đứng hoàn toàn ngay từ giai đoạn đầu, không có dấu hiệu lan rộng.
Phó Giáo sư Prabhani Atukorale, Trưởng nhóm nghiên cứu thuộc Khoa Kỹ thuật Y sinh của Đại học Massachusetts Amherst, chia sẻ: “Chúng tôi đã thiết kế các hạt nano có thể kích hoạt hệ miễn dịch qua nhiều cơ chế khác nhau, đồng thời mang kháng nguyên đặc trưng của tế bào ung thư. Nhờ đó, vaccine có thể ngăn chặn sự phát triển của khối u với tỷ lệ sống sót rất khả quan”.
Thông thường, vaccine hoạt động bằng cách đưa vào cơ thể một phần kháng nguyên, “dấu hiệu nhận diện” của mầm bệnh hoặc tế bào ung thư, cùng với tá dược giúp kích thích phản ứng miễn dịch. Tuy nhiên, việc tìm ra tá dược phù hợp cho điều trị ung thư vẫn là một thách thức lớn.
Để khắc phục, nhóm nghiên cứu đã phát triển một “siêu tá dược” dạng hạt nano lipid, chứa đồng thời hai loại tá dược khác nhau nhằm tăng cường khả năng kích hoạt miễn dịch.
Kết quả cho thấy, sau ba tuần tiêm “siêu vaccine”, 80% số chuột được cấy tế bào ung thư hắc tố không hình thành khối u, trong khi toàn bộ nhóm tiêm vaccine thông thường đều tử vong sau 35 ngày. Đặc biệt, những con chuột được tiêm “siêu vaccine” không xuất hiện di căn phổi, nguyên nhân tử vong phổ biến ở bệnh nhân ung thư.
Trong giai đoạn tiếp theo, khi thử nghiệm trên nhiều dòng tế bào ung thư khác nhau, tỷ lệ tiêu diệt khối u đạt 88% với ung thư tuyến tụy, 75% với ung thư vú thể tam âm và 69% với u hắc tố. Những cá thể còn lại cũng không ghi nhận bất kỳ dấu hiệu di căn nào trong suốt quá trình theo dõi.
Tiến sĩ Griffin Kane, đồng tác giả nghiên cứu, nhấn mạnh: “Phản ứng mạnh mẽ của tế bào T đặc hiệu với khối u chính là chìa khóa giúp chúng tôi đạt được tỷ lệ sống sót vượt trội trong các thử nghiệm”.
Hy vọng mới và vai trò của phòng ngừa ung thư
Các loại vaccine điều trị đang mở ra một hướng tiếp cận đầy triển vọng trong cuộc chiến chống ung thư. Tháng 9 vừa qua, Alexander Gintsburg, Giám đốc Viện Nghiên cứu Dịch tễ học và Vi sinh vật học Gamaleya (Nga), cho biết với hãng tin TASS rằng, trong thời gian tới, Nga sẽ bắt đầu ứng dụng vaccine điều trị ung thư do nước này tự phát triển.
Theo kết quả thử nghiệm ban đầu, loại vaccine này giúp giảm kích thước khối u và làm chậm tiến triển của bệnh từ 60-80%, tùy từng trường hợp. Một số nghiên cứu khác cũng ghi nhận tỷ lệ sống sót của bệnh nhân tăng đáng kể khi được điều trị bằng vaccine.
Song song đó, các nhóm nghiên cứu quốc tế đang mở rộng hướng phát triển vaccine mRNA dành cho ung thư phổi, căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất thế giới. Tại Trung tâm Ung thư Markey (Mỹ), một số bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ đã bắt đầu tham gia thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1.
Trong khi đó, các nhà khoa học tại Đại học Florida cũng đang nghiên cứu vaccine mRNA có thể kết hợp với thuốc miễn dịch nhằm tăng cường hoạt động của tế bào T, mở ra hy vọng điều trị cho nhiều dạng ung thư khó như glioblastoma, u hắc tố hay ung thư xương di căn.
Dù những bước tiến này mang lại nhiều hy vọng, giới chuyên gia vẫn nhấn mạnh rằng phòng ngừa luôn là nền tảng quan trọng nhất. Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung là virus HPV. Vaccine HPV giúp bảo vệ cơ thể khỏi các chủng virus nguy cơ cao, giảm đáng kể khả năng mắc ung thư cổ tử cung, âm hộ, dương vật, hậu môn và vùng hầu họng.
Tương tự, virus viêm gan B (HBV), tác nhân chính gây viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan, cũng có thể được phòng tránh bằng vaccine. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022 có khoảng 254 triệu người trên toàn cầu sống chung với viêm gan B mạn tính, và mỗi năm có hơn 1,2 triệu ca nhiễm mới.
Vaccine phòng HBV đạt hiệu quả bảo vệ lên tới 95%, giúp kích thích cơ thể sản sinh kháng thể chống virus, ngăn ngừa nhiễm bệnh và giảm nguy cơ ung thư gan. WHO khuyến cáo nên tiêm mũi đầu tiên cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh, sau đó hoàn tất 2-3 mũi nhắc cách nhau ít nhất 4 tuần để đảm bảo miễn dịch lâu dài.
Theo Ifl Science
