'Siêu' công trình thủy lợi nằm trên nền sân bay dã chiến của Việt Nam: Từng phải huy động nhiều cỗ máy nặng 40 tấn, dựng lên 30.000m2 nhà ở cho công nhân phục vụ xây lắp

Hồ Kẻ Gỗ là hồ nước ngọt nhân tạo lớn nhất tỉnh Hà Tĩnh, nổi tiếng với vẻ đẹp nguyên sơ và hữu tình, nằm trong số những điểm du lịch đẹp nhất miền Trung. Điều đặc biệt là dưới lòng hồ này còn ẩn chứa một sân bay dã chiến có tên Libi, nơi vẫn còn những vết tích bom đạn từ thời chiến tranh.

Công trình này ra đời đã góp phần quan trọng cải tạo môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên của cả một vùng rộng lớn (Ảnh: Internet)

Theo đó, trong giai đoạn từ năm 1971 đến 1973, để tăng cường chi viện cho chiến trường miền Nam, một kế hoạch bí mật đã được triển khai, bao gồm việc xây dựng các tuyến đường 21, 22 và sân bay dã chiến Libi tại khu vực hiện là lòng hồ Kẻ Gỗ. 

Sân bay dã chiến Libi, được đặt tên theo một khe nước trong khu vực, gần như hoàn thành vào cuối năm 1972, đầu năm 1973. Tuy nhiên, sân bay chưa kịp hoạt động thì đã bị đế quốc Mỹ phát hiện. Ngay lập tức, máy bay B52 của kẻ địch đã tiến hành những đợt oanh tạc ác liệt, khiến sân bay bị phá hủy hoàn toàn, khiến nơi đây chưa có bất kỳ chuyến bay nào cất cánh.

Sân bay lộ ra dưới đáy hồ khi nước cạn (Ảnh: Internet)

Tư liệu về sân bay Libi rất ít ỏi, chỉ được đề cập ngắn gọn trong cuốn lịch sử ngành giao thông Hà Tĩnh. Phần lớn những gì còn lại về sân bay này là những câu chuyện truyền miệng từ các nhân chứng từng tham gia hoặc chứng kiến các trận đánh khốc liệt tại đây. 

Năm 1976 hòa bình lập lại, Nhà nước triển khai xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ, thúc đẩy phát triển nông nghiệp. 

Theo đó, dự án hồ được khởi công xây dựng vào năm 1976 và hoàn thành các hạng mục chính vào năm 1980. Đến năm 1983, toàn bộ hệ thống hồ đã chính thức đi vào hoạt động. Hồ Kẻ Gỗ có chiều dài lên tới 29km, diện tích lưu vực đạt 223km2 với diện tích lòng hồ hơn 30km2. Hồ có dung tích trữ lên đến 345 triệu m3, bao gồm một đập chính cùng 3 đập phụ. 

Dự án hồ được khởi công xây dựng vào năm 1976 và hoàn thành các hạng mục chính vào năm 1980 (Ảnh: Internet)

Theo thông tin trên Báo Nông Nghiệp Việt Nam, để đáp ứng tiến độ khẩn trương của dự án, có thời điểm đã phải điều động những cỗ máy nặng từ 30-40 tấn vào công trường, xây dựng 30.000m2 nhà ở cho công nhân. Trong quý I năm 1976, một khối lượng lớn 10.000m3 sỏi đã được huy động để phục vụ cho việc xây lắp.

Trên công trường, thường xuyên có khoảng 10.000 đội viên thủy lợi làm việc liên tục, cùng với hàng chục nghìn lượt người từ các hợp tác xã, khu phố, cơ quan, xí nghiệp, trường học và quân đội được huy động đột xuất. Sự phối hợp này không chỉ thể hiện sự quyết tâm và nỗ lực của các bên liên quan mà còn góp phần quan trọng vào việc đảm bảo tiến độ và chất lượng của công trình.

Năm 1983, toàn bộ hệ thống hồ đã chính thức đi vào hoạt động (Ảnh: Internet)

Hồ Kẻ Gỗ thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng trong khu vực. Hồ cung cấp nước tưới cho 21.136ha đất canh tác tại các huyện Cẩm Xuyên, Thạch Hà…, đồng thời giúp chống lũ quét và xói mòn cho vùng hạ du. Bên cạnh đó, hồ còn cung cấp nước tưới với lưu lượng 1,6 m3/s và phát điện với công suất lắp máy 2,3MW.

Có thể nói, sự ra đời của hồ Kẻ Gỗ không chỉ mang lại lợi ích thiết thực về mặt kinh tế và công nghiệp mà còn góp phần quan trọng trong việc cải tạo môi trường sinh thái và nâng cao vẻ đẹp cảnh quan thiên nhiên của một vùng rộng lớn.

Đặc biệt, khu vực lòng hồ ngày nay vẫn còn dấu tích của hàng trăm hố bom lớn nhỏ, minh chứng cho sự tàn khốc của những trận oanh tạc năm xưa. Khi mực nước hồ hạ thấp, người ta có thể nhìn thấy rõ dấu vết của đường băng cũ, một chứng nhân lặng lẽ của quá khứ.

Ngày nay khu vực hồ Kẻ Gỗ là điểm đến thu hút du khách (Ảnh: Internet)

Hiện nay, hồ Kẻ Gỗ không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước sinh hoạt cho cư dân khu vực mà còn trở thành một điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách từ khắp nơi. Với vẻ đẹp thiên nhiên nguyên sơ và không khí trong lành, hồ Kẻ Gỗ là một nơi lý tưởng để thư giãn, khám phá và trải nghiệm những giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất này.