Sân vận động 4.300 chỗ do người Pháp xây dựng, nay là Di tích Quốc gia, nơi Bác Hồ gặp gỡ gần 5.000 đồng bào các dân tộc
(Thị trường tài chính) - Nơi đây gắn liền với nhiều mốc son lịch sử của bà con các dân tộc tỉnh Yên Bái (cũ).
Nằm trên địa bàn phường Yên Bái (tỉnh Lào Cai), Lễ đài sân vận động là một công trình mang giá trị lịch sử - văn hóa đặc biệt, gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng của tỉnh Yên Bái (cũ) qua từng giai đoạn lịch sử.
Theo các tài liệu, Lễ đài sân vận động được xây dựng từ thời Pháp thuộc. Năm 1927, người Pháp cho xây sân vận động để tổ chức các hoạt động hội hè, bóng đá và một số sự kiện mang tính giải trí. Ban đầu, khu vực xung quanh sân chỉ là các mô đất đắp cao. Mãi đến năm 1930, công trình mới được hoàn thiện tương đối đồng bộ.
Từ đó, người Pháp thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động văn hóa - thể thao, trong đó có các giải bóng đá với sự tham gia của các đội từ Hà Nội, Phú Thọ, Tuyên Quang và các lễ hội theo phong tục “hội Tây”, tạo nên một đời sống sinh hoạt sôi động của thị xã thời bấy giờ.
Sau năm 1954, khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, tỉnh Yên Bái (cũ) chủ trương khôi phục Lễ đài sân vận động nhằm phục vụ các hoạt động cộng đồng. Tháng 1/1957, khán đài được xây dựng lại với quy mô kiên cố hơn, đồng thời bổ sung hệ thống tường bao quanh sân vận động. Công trình mang diện mạo mới, trở thành địa điểm quan trọng phục vụ các sự kiện chính trị, văn hóa của tỉnh.
Ngày 25/9/1958 là một trong những dấu mốc quan trọng nhất trong lịch sử công trình Lễ đài sân vận động. Hôm ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đoàn công tác của Trung ương đã đến thăm tỉnh Yên Bái.
Theo đề nghị của Người, buổi gặp gỡ với cán bộ và nhân dân các dân tộc được tổ chức tại chính Lễ đài sân vận động. Gần 5.000 cán bộ, nhân dân các dân tộc thị xã và các vùng lân cận đã nô nức về dự. Khi Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện, tiếng hò reo vang dội như “sấm dậy” khắp sân vận động.
Tại Lễ đài, Bác đã nói chuyện thân mật, căn dặn đồng bào về tăng cường đoàn kết, đẩy mạnh sản xuất, thực hành tiết kiệm. Buổi gặp gỡ khép lại trong không khí xúc động khi Bác bắt nhịp cho toàn thể đồng bào hát bài “Kết đoàn”. Sự kiện này không chỉ trở thành ký ức thiêng liêng của nhân dân Yên Bái mà còn tạo nên vị thế đặc biệt cho Lễ đài sân vận động trong tâm thức cộng đồng.
Về kiến trúc, Lễ đài có chiều dài 10m, rộng 5,5m và cao 8,2m, gồm hai tầng. Tầng 1 có diện tích 42m², gồm ba cửa ra vào: Cửa chính rộng 2m, cao 2,1m, hai cửa phụ mỗi cửa rộng 1m, cao 2,1m. Tầng 2 cũng có diện tích tương tự nhưng được chia làm hai phần, phần ngoài không có mái và phần trong có mái. Giữa hai phần là hai trụ vuông nâng đỡ, đồng thời bố trí ba cửa tương ứng với bố cục tầng dưới.
Lối lên xuống giữa hai tầng là một cầu thang chung. Phần ngoài tầng hai là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng nói chuyện trong buổi mít tinh lịch sử năm 1958. Mặt trước Lễ đài được trang trí biểu tượng năm vòng tròn hình tượng quen thuộc của phong trào thể dục thể thao.
Khu vực di tích còn có các hạng mục phụ trợ như bậc thềm phía trước gồm sáu bậc, mỗi bậc cao 15cm và hai “cánh gà” hai bên khán đài dài 20m, rộng 6,7m, được xây bậc để phục vụ đại biểu và khán giả dự mít tinh, xem bóng đá.
Ngày 31/5/1966, trong một trận ném bom của máy bay Mỹ, một góc của Lễ đài bị sập. Đến năm 1977, công trình được sửa chữa, thay hệ cửa vòm bằng cửa hình vuông, song tổng thể kiến trúc vẫn được giữ nguyên nhằm bảo tồn dấu ấn lịch sử.
Năm 2016, khu di tích được đầu tư cải tạo với bảy hạng mục chính, bao gồm nâng cấp hệ thống hạ tầng, chỉnh trang hai tuyến đường tiếp cận sân vận động, mở rộng khu tưởng niệm Bác Hồ, xây dựng khán đài hai bên với tổng quy mô hơn 4.300 chỗ ngồi và hoàn thiện hệ thống phụ trợ như cấp thoát nước, phòng cháy chữa cháy, chiếu sáng và thu sét.
Kiến trúc khu tưởng niệm được thiết kế theo phong cách truyền thống, mô phỏng không gian tưởng niệm Bác Hồ tại Kim Liên (Nghệ An), sử dụng chất liệu gỗ và giả gỗ, kết hợp hoa văn cổ như sóng nước, chữ thọ, sen, cúc được cách điệu tinh xảo, tạo nên vẻ trang nghiêm, hài hòa và đậm đà bản sắc Việt.
Với giá trị văn hóa - lịch sử sâu sắc, Lễ đài sân vận động phường Yên Bái hiện là điểm đến quan trọng của người dân và du khách, nơi thắp hương tưởng niệm và ôn lại những kỷ niệm thiêng liêng về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Công trình cũng là địa chỉ giáo dục truyền thống hiệu quả cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Ngày 16/11/1988, Lễ đài sân vận động Yên Bái được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia theo Quyết định số 1288/VH-QĐ, khẳng định giá trị đặc biệt của công trình trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.
