Phát hiện mới: Con người và chó có nhiều đặc điểm tâm lý, hành vi giống nhau
(Thị trường tài chính) - Nghiên cứu phân tích hành vi của 1.300 con chó và đối chiếu với gen người.
Trong hàng thiên niên kỷ, con người và chó sống gần gũi, chia sẻ không gian, thức ăn và các hoạt động thường nhật. Một số nhà khoa học gọi đây là quá trình đồng tiến hóa, khi hai loài phát triển những đặc điểm hành vi và tâm lý tương thích lẫn nhau.
Một nghiên cứu mới do Đại học Cambridge (Anh) thực hiện cung cấp bằng chứng củng cố nhận định này. Kết quả nghiên cứu cho thấy con người và chó Golden Retriever chia sẻ một số nền tảng di truyền liên quan đến phản ứng cảm xúc và tương tác xã hội.
Chó từ lâu đã thể hiện khả năng thích nghi cao với cuộc sống cạnh con người, từ việc tiêu hóa thức ăn giàu tinh bột giống chế độ ăn của người cổ đại, đến khả năng hiểu các cử chỉ như hành động chỉ tay. Khả năng này vượt trội so với tinh tinh - họ hàng gần nhất của con người. Đồng thời, con người có thể nhận biết ý nghĩa tiếng kêu và biểu hiện cảm xúc của chó, tạo nên hệ thống giao tiếp hai chiều độc đáo giữa hai loài hoàn toàn khác biệt.
Trong bối cảnh đô thị hóa và áp lực xã hội gia tăng, tỷ lệ chó mắc các vấn đề liên quan đến stress cũng tăng, đặc biệt tại các quốc gia phát triển như Mỹ. Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ mà con người và chó có thể chia sẻ cơ chế sinh học liên quan sức khỏe tâm thần. Trước đây, một số nghiên cứu đã gợi ý về biểu hiện hành vi tương đồng tự kỷ ở chó, khi xác định những dấu hiệu di truyền tương đồng với một số rối loạn xã hội thuộc phổ tự kỷ ở người.
Trong nghiên cứu mới, nhóm của GS Daniel Mills và các cộng sự đã phân tích mã di truyền và hành vi của 1.300 con chó thuộc giống Golden Retriever, nhằm xác định các gen liên quan đến đặc điểm hành vi của chúng. Kết quả đối chiếu với gen người cho thấy 12 gen liên quan đến các chức năng tâm lý tương đồng.
Một số gen thể hiện mối liên hệ rõ rệt về cách hình thành phản ứng cảm xúc. Một ví dụ điển hình là gen ADD2, liên quan đến nỗi sợ người lạ ở chó nhưng lại gắn với trầm cảm ở người, thể hiện rằng cùng một cơ chế sinh học có thể biểu hiện khác nhau tùy bối cảnh tiến hóa.
Ngoài ra, một số gen liên quan đến quá trình nhận thức phức tạp vốn được coi là đặc trưng của con người, như khả năng tự phản tỉnh (quá trình tự xem xét, suy ngẫm về suy nghĩ, cảm xúc, hành động và lời nói của bản thân trong quá khứ để tìm ra lỗi lầm và những khía cạnh cần cải thiện), cũng tìm thấy mối liên hệ tương đồng ở chó. Dù chó không thể diễn đạt suy nghĩ theo cách trừu tượng, mức độ nhạy cảm với các trải nghiệm khó chịu cho thấy nền tảng sinh học chung với con người.
Khả năng huấn luyện ở chó liên quan đến các gen ảnh hưởng trí thông minh và khả năng nhận biết sai lầm ở người, hai yếu tố quan trọng trong học tập và điều chỉnh hành vi. PGS Eleanor Raffan - trưởng nhóm nghiên cứu, nhấn mạnh rằng nghiên cứu “cung cấp bằng chứng mạnh mẽ cho thấy con người và chó Golden Retriever có cơ sở di truyền chung về nhiều dạng hành vi, trong đó phần lớn liên quan đến cảm xúc và phản ứng hành vi”.
Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý, trải nghiệm cảm xúc ở chó, dù đơn giản hơn hệ thống suy nghĩ phức tạp của con người, vẫn phản ánh trạng thái tinh thần và sức khỏe tâm thần.
Enoch Alex - tác giả chính của báo cáo, khẳng định yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, khiến một số cá thể chó dễ cảm thấy thế giới xung quanh đe dọa hơn. Khi tác động từ môi trường làm trầm trọng đặc điểm này, hành vi của chó có thể bị hiểu nhầm là “xấu”, trong khi thực chất chúng đang chịu áp lực tinh thần.
Những phát hiện này mở ra triển vọng mới cho lĩnh vực tâm thần học so sánh, đồng thời gợi ý rằng chó có thể trở thành mô hình tự nhiên quan trọng để nghiên cứu các rối loạn tâm lý ở người.
Theo www.sciencealert.com
