Phát hiện hai thành phố cổ đại rộng hàng trăm ha ở độ cao hơn 2.100m trên Con đường Tơ lụa, máy bay không người lái và công nghệ viễn thám lập tức được huy động
(Thị trường tài chính) - Các nhà khảo cổ học đang khám phá hai thành phố thời trung cổ, nơi từng có thể là nơi sinh sống sầm uất của con người cách đây hàng nghìn năm.
Nằm ẩn mình giữa những dãy núi cao của Trung Á, dọc theo tuyến đường nổi tiếng Con đường Tơ lụa, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hai thành phố thời trung cổ bị lãng quên.
Vào năm 2011, trong một chuyến leo núi tại phía đông Uzbekistan để tìm kiếm những dấu vết lịch sử chưa được biết đến, nhóm nghiên cứu đã phát hiện lần đầu một trong những thành phố này.
Khi đi dọc theo lòng sông và tiến lên đỉnh của một ngọn núi, các nhà khảo cổ đã tình cờ phát hiện ra những khu vực chôn cất. Tại đó, họ nhìn thấy một cao nguyên trải rộng với những gò đất kỳ lạ. Đối với người không chuyên, những gò đất này có vẻ bình thường, nhưng theo nhà khảo cổ học Farhod Maksudov từ Trung tâm Khảo cổ học Quốc gia thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Uzbekistan, đây chính là dấu hiệu cho thấy sự hiện diện của con người trong quá khứ.
Hình ảnh lidar của Tugunbulak, địa điểm của một thành phố thời trung cổ ở Uzbekistan. Ảnh: SAIElab/J. Berner/M. Frachetti
Mặt đất tại khu vực này rải rác những mảnh gốm vỡ, điều này khiến các nhà khảo cổ vô cùng ngạc nhiên. Michael Frachetti, một nhà khảo cổ học tại Đại học Washington ở St. Louis, cho biết ông và Maksudov ban đầu chỉ hy vọng tìm thấy dấu vết của các nền văn hóa du mục chuyên chăn thả gia súc trên các đồng cỏ núi cao. Họ không ngờ rằng lại phát hiện ra một thành phố thời trung cổ rộng tới 12,1 ha, nằm ở độ cao khoảng 2.133,6 m so với mực nước biển, trong một khu vực có khí hậu khá khắc nghiệt. Địa điểm này hiện được đặt tên là Tashbulak, theo ngôn ngữ địa phương.
Địa điểm thứ hai, tên là Tugunbulak, được phát hiện vào năm 2015 và đã được công bố trên tạp chí Nature vào ngày 23/10/2024. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng công nghệ viễn thám để lập bản đồ một thành phố thời trung cổ rộng lớn, diện tích khoảng 121,4 ha, nằm cách Tashbulak 4,8 km. Thành phố này được kết nối với mạng lưới các tuyến thương mại huyền thoại - Con đường Tơ lụa.
Để có được hình ảnh chi tiết hơn về khu vực này, Frachetti và Maksudov đã sử dụng công nghệ viễn thám lidar (phát hiện và đo khoảng cách bằng ánh sáng) trên máy bay không người lái. Lidar sử dụng các xung laser để lập bản đồ các đặc điểm địa hình. Công nghệ này ngày càng trở nên phổ biến trong khảo cổ học và trong những năm gần đây, nó đã giúp phát hiện ra một thành phố Maya bị lãng quên dưới tán rừng nhiệt đới ở Guatemala.
Tại Tashbulak và Tugunbulak, kết quả từ lidar là những bản đồ địa hình chi tiết đến từng inch. Với sự hỗ trợ của các thuật toán máy tính, quan sát thủ công và khai quật, các nhà nghiên cứu đã xác định được những sườn núi mảnh mai có thể là tường thành, cùng với các công trình bị chôn vùi khác.
