Phát hiện 4 ngôi nhà 18.000 năm tuổi làm bằng xương voi ma mút
(Thị trường tài chính) - Phát hiện này giúp các nhà khoa học có thêm cái nhìn toàn diện về khả năng thích nghi, tổ chức xã hội của con người trong thời kỳ tiền sử.
Một nghiên cứu khảo cổ học mới đã cung cấp thêm bằng chứng quan trọng cho thấy con người tiền sử từng sinh sống ổn định, lâu dài trong các công trình được xây dựng từ xương voi ma mút tại di chỉ Mezhyrich, thuộc tỉnh Cherkasy, miền trung Ukraine.
Mezhyrich là di chỉ Thượng kỳ Đồ đá cũ nổi tiếng với "ngôi nhà" đặc biệt được dựng hoàn toàn từ xương và ngà voi ma mút. Mỗi công trình có diện tích dao động từ 12 - 24m2, được ghép nối công phu từ hàng trăm mảnh xương lớn nhỏ. Từ nhiều thập kỷ qua, các công trình này vẫn là chủ đề tranh luận trong giới khảo cổ về chức năng thực sự của chúng.
Trong nghiên cứu mới nhất, nhóm khảo cổ do ông Wei Chu, Đại học Leiden (Hà Lan), dẫn đầu đã tập trung phân tích MBS 4 - ngôi nhà duy nhất tại Mezhyrich còn bảo tồn tốt các hiện vật có nguồn gốc rõ ràng trong các tầng văn hóa khảo cổ.
Thay vì định niên đại bằng xương voi ma mút như các nghiên cứu trước đây, nhóm nghiên cứu sử dụng di cốt của các loài động vật có vú nhỏ được tìm thấy trực tiếp trong tầng văn hóa. Phương pháp này cho phép xác định niên đại chính xác hơn, cho thấy MBS 4 được sử dụng trong khoảng từ 18.248 đến 17.764 năm trước.
Đáng chú ý, dữ liệu mới cho thấy công trình này đã được con người sử dụng trong suốt thời gian lên tới khoảng 429 năm. Phát hiện này củng cố mạnh mẽ giả thuyết rằng các công trình bằng xương voi ma mút không chỉ là nơi trú ẩn tạm thời theo mùa, mà có thể đóng vai trò là khu cư trú được duy trì và tái sử dụng qua nhiều thế hệ.
Theo các nhà khoa học, Mezhyrich nằm trong lưu vực trung lưu sông Dnieper - khu vực từng chịu ảnh hưởng nặng nề của điều kiện khí hậu khắc nghiệt trong giai đoạn Hậu Toàn Băng muộn, thời kỳ lạnh nhất của Kỷ Băng hà cuối cùng. Trong bối cảnh đó, việc tận dụng xương voi ma mút loài động vật khổng lồ phổ biến thời bấy giờ để làm vật liệu xây dựng cho thấy khả năng thích nghi cao và tư duy tổ chức không gian đáng kể của con người tiền sử.
Bên cạnh các công trình bằng xương, các nhà khảo cổ còn phát hiện nhiều hố chứa công cụ đá, vũ khí săn bắn, đồ trang sức bằng ngà và xương, cùng những khu vực sinh hoạt được phân định rõ ràng. Dấu tích giết mổ động vật và các xưởng chế tác cho thấy mỗi công trình đóng vai trò trung tâm của một đơn vị cư trú - kinh tế hoàn chỉnh.
Tuy vậy, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng thời gian sử dụng kéo dài không đồng nghĩa với việc cư trú liên tục. Nhiều khả năng con người tiền sử quay lại sử dụng các công trình này theo từng đợt, rải rác trong nhiều thế kỷ, như một giải pháp sinh tồn linh hoạt trước môi trường khắc nghiệt.
Các nhà khoa học nhận định, phát hiện tại Mezhyrich không chỉ làm sáng tỏ chức năng thực sự của các “ngôi nhà xương voi ma mút”, mà còn góp phần thay đổi cách nhìn về đời sống của con người thời Đồ đá cũ. Những cộng đồng này không thụ động trước thiên nhiên, mà chủ động khai thác môi trường, biến tàn tích của các loài động vật khổng lồ thành kiến trúc che chở cho sự sống.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, cùng với sự phát triển của các phương pháp định niên đại hiện đại, những di chỉ như Mezhyrich tiếp tục thách thức các giả định cũ, mở ra cách hiểu toàn diện hơn về khả năng thích nghi, tổ chức xã hội và sức bền của con người tiền sử trong những điều kiện sống khắc nghiệt nhất.
Theo SCI News
