'Nữ hoàng chèo miền Bắc' 9 tuổi đã đi diễn khắp nơi, có học vị Tiến sĩ, 2 lần làm Giám đốc
(Thị trường tài chính) -Với tài năng vượt trội, từ nhỏ, cô đã được gọi là "thần đồng" của làng chèo.
Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Ngoan sinh năm 1966 tại Thái Thụy, Thái Bình cũ, nay thuộc Hưng Yên. Sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống nghệ thuật nên cô được tiếp xúc với chèo từ sớm
Với tài năng vượt trội, từ nhỏ, Thanh Ngoan đã được gọi là "thần đồng" của làng chèo. Khi mới 9 tuổi, cô đã tham gia biểu diễn nhiều chương trình trong và ngoài tỉnh. Đến năm 13 tuổi, cô được vinh danh là Thanh thiếu niên xuất sắc của tỉnh Thái Bình. Cùng trong năm đó, cô gia nhập Nhà hát Chèo Việt Nam.
Thanh Ngoan là một trong những nghệ sĩ đa tài, thể hiện thành công cả hai dạng vai đào lệch và đào thương. Vai diễn đầu tiên của cô trên sân khấu chuyên nghiệp là Đào Huế trong vở chèo "Chu Mãi Thuần". Sau đó, cô tiếp tục ghi dấu ấn với tác phẩm chèo nổi tiếng "Quan âm Thị Kính".
Năm 2007, cô được giao vai trò đạo diễn tại Nhà hát Chèo Hà Nội. Tại đây, cô đã dàn dựng nhiều tác phẩm nổi bật như Trinh phụ hai chồng, các chương trình Hát Xẩm, Năm cung Chèo, cùng những vở diễn Rồng Phượng, Vân dại, Áo khoác da người…
Cũng tại Nhà hát Chèo Việt Nam, Thanh Ngoan đã thể hiện nhiều vai diễn từ vai nhỏ không có thoại cho đến các vai lớn. Cô luôn dành tình yêu và sự trân trọng cho mỗi nhân vật mà mình đảm nhận. Từ đó, nữ nghệ sĩ sáng tạo, đổi mới, thổi hồn vào các nhân vật và thể hiện một cách xuất sắc. Cô được nhiều khán giả yêu mến gọi là "nữ hoàng chèo miền Bắc".
Ngoài ra, Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Ngoan còn được biết đến là người tiên phong đưa ca trù vào chèo, với vai chủ quán Hồng Châu trong vở "Hồ Xuân Hương".
Nhờ sự làm việc nghiêm túc và bền bỉ, đến nay Thanh Ngoan đã đạt được nhiều thành tựu xứng đáng trong sự nghiệp. Cô từng giành Huy chương Vàng tại Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp các năm 1988, 1990 và 1995; Huy chương Vàng Hội thi Tiếng hát Chèo vào các năm 1981 và 1992; Huy chương Vàng tại Hội thi Trích đoạn Chèo hay năm 1993.
Ngoài ra, cô còn được trao Giải thưởng Sao Đỏ của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam năm 2000 và nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vào năm 2016.
Năm 2001, cô được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú. Đến năm 2012, Thanh Ngoan trở thành Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam.
Năm 2019, cô được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Năm 2020, NSND Thanh Ngoan bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Nghệ thuật học.
Hiện nay, cô là Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Nghệ thuật Biểu diễn Truyền thống Việt Nam. Trung tâm này được thành lập bởi Hội Bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc Việt Nam (APPA), với mục tiêu hỗ trợ việc tuyên truyền và tăng cường sự gắn kết trong cộng đồng để bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị của nghệ thuật truyền thống dân tộc. Đặc biệt, đơn vị chú trọng gìn giữ những loại hình nghệ thuật đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Về đời tư, nữ nghệ sĩ từng trải qua một cuộc hôn nhân dang dở. Cô có một người con trai với chồng cũ. Hiện nay, cô tìm được bến đỗ hạnh phúc bên người chồng kém mình 7 tuổi, làm trong ngành xây dựng.
Bận rộn với công việc, thường xuyên đi sớm về khuya, hiếm khi có thời gian lo việc gia đình nhưng cô vẫn nhận được sự ủng hộ của chồng. Anh đảm nhận mọi việc, là hậu phương vững chắc để bà xã yên tâm theo đuổi đam mê.
Đặc biệt, dù không am tường nghệ thuật truyền thống nhưng anh lại là người cổ vũ cô mạnh mẽ nhất. Sau hơn 20 năm gắn bó, đến nay, vợ chồng cô vẫn chưa có con chung. Dù vậy, cả hai luôn hạnh phúc, đồng cảm, thấu hiểu nhau.
