Nữ bác sĩ đầu tiên của Việt Nam thành thạo 7 ngoại ngữ, xuất chúng chấn động giới y học
(Thị trường tài chính) - Trước khi qua đời, bà còn hiến tặng biệt thự tư gia tại số 28 đường Testard để làm cơ sở cho Trường Đại học Y khoa Sài Gòn, thuộc Viện Đại học Sài Gòn.
Bà Henriette Bùi Quang Chiêu sinh năm 1906 tại Hà Nội và lớn lên ở Sài Gòn trong một gia đình giàu có và danh giá thời đó. Cha bà là cụ Bùi Quang Chiêu - kỹ sư canh nông đầu tiên của Việt Nam và một chính khách có tiếng ở Nam Kỳ thời Pháp thuộc. Ngay từ nhỏ, bà đã bộc lộ trí thông minh vượt trội. Năm 15 tuổi, bà sang Pháp du học tại trường Lyceé Fénelon ở Paris. Một năm sau, mẹ bà qua đời vì bệnh lao phổi. Sự mất mát này đã tác động mạnh mẽ đến bà, khiến bà quyết định theo đuổi ngành y với mong muốn chữa trị căn bệnh đã cướp đi người mẹ của mình.
Năm 1927, bà chính thức theo học Đại học Y khoa Paris. Thời điểm đó, số lượng phụ nữ theo học đại học đã hiếm, đặc biệt trong lĩnh vực y khoa thì lại hiếm có hơn nhiều. Sự xuất hiện của một nữ sinh người Việt tại ngôi trường danh tiếng của Pháp thậm chí gây chấn động, là dấu ấn tiên phong trong hệ thống giáo dục nước này. Bà còn khiến nhiều người ngưỡng mộ khi thông thạo bảy ngoại ngữ, gồm: Pháp, Anh, Trung, Tây Ban Nha, Ý, Hy Lạp và Latinh.
Năm 1932, Henriette tốt nghiệp đại học. Sau hai năm thực tập, bà trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên nhận bằng bác sĩ y khoa tại Pháp. Khi tốt nghiệp, bà dự định viết luận án về “Thụ tinh nhân tạo cho những người bị hiếm muộn”, nhưng do chủ đề này quá mới mẻ và gây tranh cãi vào thời điểm đó, bà buộc phải thay đổi đề tài. Dù vậy, luận án tốt nghiệp của bà đạt loại xuất sắc và được Hội đồng giám khảo khen ngợi, trao huy chương vào năm 1934.
Năm 1935, bà trở về Việt Nam và đảm nhận chức vụ Trưởng khoa Hộ sinh tại Bệnh viện Chợ Lớn. Đây là cột mốc quan trọng khi bà trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên quản lý hệ thống bệnh viện thuộc địa. Trong vai trò này, bà kiên trì đấu tranh chống lại thái độ kỳ thị và phân biệt đối xử của người Pháp đối với y bác sĩ và bệnh nhân bản xứ. Cùng năm, bà kết hôn với ông Vương Quang Nhường, Tiến sĩ Luật khoa đầu tiên của Việt Nam, nhưng cuộc hôn nhân chỉ kéo dài hai năm.
Đám cưới của Henriette Bùi Quang Chiêu
Trong suốt 44 năm hành nghề y, bà làm việc tại cả Việt Nam và Pháp. Năm 1957, bà sang Nhật học thêm về châm cứu để ứng dụng trong ngành sản khoa. Đến năm 1961, bà định cư tại Pháp và mở phòng mạch riêng. Trong thời gian này, bà tái giá với ông Nguyễn Ngọc Bích, một kỹ sư đồng thời là bác sĩ, từng tốt nghiệp trường École Polytechnique – một trong những trường danh giá nhất nước Pháp.
Năm 1965, khi ông Nguyễn Ngọc Bích mắc ung thư vòm họng, bà đưa chồng về Việt Nam để ông có thể trải qua những ngày cuối đời trên quê hương. Cũng trong năm đó, ông qua đời. Ở lại Việt Nam một mình, bà tiếp tục cống hiến cho ngành y, tham gia các hoạt động khám chữa bệnh, kể cả trong vùng giải phóng.
Năm 1970, bà tình nguyện làm việc không lương tại Bệnh viện Phú Thọ, chuyên về hộ sản và nhi khoa. Đến năm 1971, bà trở lại Pháp, tiếp tục hành nghề y cho đến năm 1976.
Ngày 27/4/2012, bà qua đời tại Paris, hưởng thọ 106 tuổi. Theo di nguyện, tro cốt của bà được đưa về Việt Nam, chia thành hai phần: một phần đặt tại khu mộ dòng tộc Bùi Quang ở thị trấn Mỏ Cày (Bến Tre), phần còn lại hợp táng cùng chồng tại Thánh thất đạo Cao Đài, TP. Bến Tre.
Không chỉ cống hiến trong lĩnh vực y khoa, bà còn hiến tặng biệt thự tư gia tại số 28 đường Testard để làm cơ sở cho Trường Đại học Y khoa Sài Gòn, thuộc Viện Đại học Sài Gòn. Hiện nay, địa điểm này thuộc Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh trên đường Võ Văn Tần, TP.HCM. Với những đóng góp của mình, Henriette Bùi đã để lại cho hậu thế hình ảnh một bác sĩ mạnh mẽ, suốt đời làm việc không mệt mỏi cho người dân Việt còn nghèo khổ, cho nền y học Việt còn non trẻ.
* Tổng hợp
Ảnh: Internet
