Nhà máy thủy điện ở Việt Nam không được xây bằng bê tông cốt thép, có đường hầm dẫn nước xuyên núi đào bằng tay
(Thị trường tài chính) -Nằm giữa núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, nhà máy thủy điện Ankroet là một trong những nhà máy thủy điện đầu tiên của Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong ngành điện lực nước ta.
Công trình thủy điện lâu đời tại Việt Nam
Nhà máy thủy điện Ankroet được khởi công xây dựng từ năm 1942 dưới thời Pháp thuộc. Nhằm phục vụ nhu cầu điện cho các công trình công cộng, biệt thự, khách sạn ở Đà Lạt, chính quyền Pháp chọn suối Ankroet, nằm cách trung tâm Đà Lạt khoảng 12km về phía Tây Bắc, để xây dựng nhà máy thủy điện.
Sau 3 năm thi công với nhiều khó khăn, thử thách, nhà máy thủy tiện Ankroet khánh thành. Từ năm 1946, Ankroet đi vào hoạt động với công suất 600kW. So với những nhà máy thủy điện hiện nay thì công suất của Ankroet không lớn, nhưng đó là nguồn điện duy nhất đảm nhận nhiệm vụ cung cấp điện cho Đà Lạt và hòa vào mạng lưới điện quốc gia.
Kiến trúc châu Âu nổi bật giữa lòng cao nguyên
Không chỉ mang giá trị kỹ thuật, nhà máy thủy điện Ankroet còn nổi bật nhờ kiến trúc châu Âu cổ điển, mang đậm dấu ấn của phong cách công nghiệp Pháp đầu thế kỷ XX.
Toàn bộ nhà máy được xây bằng đá chẻ, liên kết bằng mạch vữa, không sử dụng bê tông cốt thép phổ biến như hiện nay. Đập tràn dài 97m, cao khoảng 10m cũng được xây bằng đá - một kết cấu hiếm có tại Việt Nam. Những bức tường đá rêu phong, mái ngói đỏ dốc, cửa sổ lớn kiểu biệt thự Pháp... tổng thể công trình trông như biệt thự nghỉ dưỡng chứ không mang dáng dấp của công xưởng.
Theo thiết kế ban đầu của người Pháp, đập - hồ Ankroet là đập tự tràn xây bằng đá chẻ, dung tích hồ chứa 1 triệu m3 nước. Cửa nhận nước và đường hầm xuyên núi dài 536m hình móng ngựa với đường kính 1,65m và có giếng thủy áp cuối đường hầm cao 44m (đường kính 4m). Đường ống thủy lực nối xuống nhà máy bằng thép dài 160m. Tại nhà máy lắp đặt 2 tổ máy, mỗi máy 300 kW, tuốc bin hiệu BELL, máy phát hiệu CEM-LEHAVRE do Mỹ sản xuất.
Thủy điện Ankroet mang những thông số kĩ thuật ấn tượng như đường hầm dẫn nước (được cải tạo năm 1998) có kết cấu bê tông bọc thép, kiểu hình tròn có đường kính 1,6m; chiều dài ống từ hồ đến trạm van là 468,5m.
Giếng điều áp, kiểu hình trụ, có đường kính 3,8m, chiều cao 44m. Đường ống thủy áp có kết cấu thép dày 10mm, đường kính 1,3m, có chiều dài 180m. Cao trình đầu ống 1404,39m, cuối ống 1324,46m, turbin 1322,17m…. Như vậy, độ cao dòng nước từ hồ Ankroet đổ xuống turbin nhà máy khoảng 88m.
Nhà máy thủy điện có đường hầm dẫn nước đào bằng tay
Công trình đường hầm xuyên núi của thủy điện Ankroet được đào thủ công trong nhiều năm mới hoàn thành. Thời điểm đó, công cụ hỗ trợ thô sơ, những vật tư, thiết bị nào có thể tháo rời được đều được tháo rời, rồi tận dụng sức dân phu luồn rừng, lội suối kéo, cõng vào.
Đến nay, nhiều bộ phận máy móc hiện vẫn được bảo tồn nguyên trạng và còn hoạt động tốt sau hơn 80 năm. Đây được xem là minh chứng rõ ràng cho chất lượng công trình và trình độ kỹ thuật xây dựng lúc bấy giờ.
Ngày nay, dù Ankroet không còn giữ vai trò cung cấp điện chủ lực cho Đà Lạt nhưng vẫn hoạt động như một nhà máy phù trợ cho hệ thống điện trong khu vực.
Ngoài ra, Ankroet còn là một điểm đến du lịch lý tưởng cho những người thích khám phá và là điểm nghiên cứu tiềm năng cho những nhà nghiên cứu lịch sử và địa lí. Từ nơi đây, nhiều thế hệ kỹ sư và công nhân Việt Nam đã được đào tạo, học hỏi để sau này góp mặt vào các công trình thủy điện trọng điểm như Thác Bà, Hòa Bình, Yaly, Sơn La...
Nhà máy thủy điện Ankroet không chỉ là nơi bắt đầu của ngành điện lực Việt Nam, mà còn là chứng nhân cho một giai đoạn lịch sử đặc biệt - khi đất nước bước những bước đầu tiên trên con đường tiếp cận với công nghệ hiện đại.
Với giá trị lịch sử, kiến trúc và văn hóa sâu sắc, Ankroet xứng đáng được trân trọng, bảo tồn và phát huy như một “di sản sống” giữa lòng cao nguyên Đà Lạt.
