Nhà cổ họ Vừ tựa ‘chim đại bàng’ hơn trăm năm tuổi giữa lòng Hà Giang: Nhìn xa như pháo đài vững chắc, chưa qua một lần tu sửa

Ẩn mình giữa những dãy núi đá tai mèo kỳ vĩ của Hà Giang, ngôi nhà cổ Há Súng của dòng họ Vừ, nằm trong thôn Há Súng (xã Lũng Táo, huyện Đồng Văn), nổi bật như một tuyệt tác được “điểm xuyết” trên bức tranh cao nguyên đá sừng sững của Hà Giang, tạo nên một dấu ấn di sản văn hóa độc đáo của người Mông.

Căn nhà cổ Há Súng hơn 100 năm tuổi nằm giấu mình sau một quả núi trong một thung lũng khuất tầm mắt ở thôn Há Súng, xã Lũng Táo. Ảnh: hagiang.gov

Ngôi nhà cổ Há Súng, cách Dinh thự vua Mèo chỉ khoảng 3km, thu mình trong thung lũng đá của xã Lũng Táo, vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính và kiến trúc đặc trưng sau hơn một thế kỷ tồn tại. Nơi đây chính là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa văn hóa người Mông và phong cách kiến trúc Hoa Nam.

Theo cách tả của người dân, căn nhà mang hình dáng con chim đại bàng đang tung cánh. Ảnh: Internet

Từ xa nhìn lại, ngôi nhà như một pháo đài vững chắc tọa lạc trên một gò đất cao, với lối vào lát đá và cánh cửa gỗ dày dặn đậm chất Mông. Bước qua cổng, du khách như lạc vào thế giới cổ tích với ba khối nhà bề thế nhưng hài hòa. Từng chi tiết đều được chạm khắc tinh xảo, từ các cột đá lớn đến những hoa văn phức tạp trên gỗ, mang đậm phong cách Hoa Nam cổ điển.

Cấu trúc căn nhà gồm ba khối lớn ghép lại, trong đó hai nhà bên hông trái - phải sẽ thụt lại hình ngang, nhà chính giữa nhô ra phía trước. Ảnh: hagiang.gov

Từ ngã ba Sà Phìn, có hai lối dẫn đến Dinh thự vua Mèo và Cột cờ Quốc gia Lũng Cú. Đến km số 4, con đường bê tông dốc đứng đưa ta tới Há Súng - một thôn nhỏ yên bình gần biên giới Việt-Trung, khuất sau những dãy núi trùng điệp.

Cũng như dinh thự họ Vương, nhà cổ Há Súng được xây dựng trên gò đất cao, bao quát toàn bộ thung lũng. Ông Vừ Sứa Bư, hậu duệ của dòng họ Vừ, cho biết ngôi nhà này có từ trước khi xây dựng dinh thự họ Vương ở Sà Phìn. Qua hàng trăm năm, công trình vẫn giữ nguyên hình dáng và là nơi ở của con cháu dòng họ Vừ mà không qua một lần tu sửa.

Hơn 100 năm trôi qua, những mảng tường loang lổ đầy chất hội họa bởi thời gian nơi ngôi nhà cổ. Ảnh: Sưu tầm

Kiến trúc ngôi nhà là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách Mông và Hoa Nam, với ba căn nhà sàn bằng gỗ xếp liên kết tạo hình “chim đại bàng tung cánh” trên gò đất hình mai rùa. Cửa chính hướng ra dãy núi uốn lượn, tựa hình “mắt ngựa”, tạo nên cảnh quan đặc sắc. Trước cửa nhà, bậc thang đá dẫn lên mái ngói âm dương và tường trình đặc trưng của ngôi nhà cổ.

Bước vào bên trong, khoảng sân lát đá xanh rộng rãi bao quanh là hệ thống phòng ở thuộc ba dãy nhà hai tầng, trải dài trên diện tích hàng trăm mét vuông. Gian chính có thiết kế vuông vắn, tầng hai có thêm tầng lửng, với những chi tiết trang trí tinh xảo trên cửa sổ, hành lang và tay vịn gỗ, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc mà đầy chất thơ.

Chiếc bồn tắm sữa dê hình bán nguyệt được chế tác từ một tảng đá nguyên khối, nặng hàng trăm kg. Ảnh: hagiang.gov

Khi nhắc đến các công trình kiến trúc trên cao nguyên đá Đồng Văn, ngoài dinh vua Mèo và phố cổ Đồng Văn, ngôi nhà cổ dòng họ Vừ ở thôn Há Súng dần trở thành điểm đến thu hút những ai yêu thích khám phá. Qua bao tháng năm, những bức tường cũ kỹ in dấu thời gian càng làm tôn lên vẻ đẹp cổ kính và huyền bí của công trình này, như một “nốt trầm” lặng lẽ giữa miền cao nguyên đá, chờ đợi những ai muốn tìm hiểu câu chuyện di sản ẩn mình sau “cổng trời”.

Giữa nhà là khoảng sân gọi là "giếng trời", xung quanh là gian buồng khách, phòng ngủ, nhà bếp. Ảnh: Sưu tầm. Ảnh: Internet

Không chỉ hấp dẫn bởi kiến trúc độc đáo, cuộc sống tại nhà cổ Há Súng vẫn giữ nhịp điệu chậm rãi, thanh bình, khác xa sự xô bồ của cuộc sống hiện đại. Đến đây, du khách không chỉ thưởng ngoạn các giá trị văn hóa mà còn cảm nhận được hơi thở của thời gian, hòa mình vào thiên nhiên hùng vĩ và con người chất phác của cao nguyên Hà Giang.

*Tổng hợp