‘Người mẹ hiền nhất màn ảnh Việt’ từng hoạt động cách mạng, có chồng là nhạc sĩ nổi tiếng, U100 vẫn chưa được phong tặng danh hiệu NSND
(Thị trường tài chính) - Nữ NSƯT từng bị bắt giam 2 năm, đối mặt nguy cơ bị thủ tiêu trong những năm tháng kháng chiến chống Pháp.
Mới đây, NSƯT Phi Điểu lần đầu công khai chia sẻ về việc bản thân chưa được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, dù có nhiều năm gắn bó và đóng góp cho điện ảnh, truyền hình Việt Nam.
Biểu tượng của sự cống hiến và tình yêu nghề mãnh liệt
Nhắc đến NSƯT Phi Điểu, công chúng thường nhớ tới hình ảnh những người bà, người mẹ hiền hậu, tảo tần trong các bộ phim truyền hình. Qua từng vai diễn, bà không chỉ xuất hiện như một diễn viên đảm nhận nhân vật, mà còn đóng vai trò truyền tải những giá trị nhân văn giản dị, gần gũi với đời sống.
NSƯT Phi Điểu tên thật là Nguyễn Thị Phi, sinh năm 1932, quê gốc An Giang, trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Cuộc đời và sự nghiệp của bà gắn liền với những biến động lớn của đất nước, từ kháng chiến đến thời kỳ hòa bình, phát triển.
Chia sẻ về chặng đường đầu tiên theo nghề, bà cho biết giai đoạn này kéo dài suốt 9 năm, từ 1945 đến 1954, trùng với thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Khi đó, bà tham gia biểu diễn phục vụ kháng chiến, di chuyển qua nhiều địa bàn, có thời điểm đi diễn tận Phú Quốc. Đến năm 1954, bà tập kết và tiếp tục tham gia các đoàn diễn của thành phố.
Trong thời gian hoạt động cách mạng, NSƯT Phi Điểu từng bị thực dân Pháp bắt giam trong 2 năm. Bà cho biết khi ở trong tù, bản thân không nắm được tình hình bên ngoài, chỉ nghe kể lại rằng quân ta giành được thắng lợi lớn tại Điện Biên Phủ. Sau chiến thắng này, bà được trả tự do.
Năm 1954, bà từ miền Nam tập kết ra Bắc, trở thành phát thanh viên giọng Nam bộ của Đài Tiếng nói Việt Nam, sau đó tiếp tục làm việc tại Đài Tiếng nói Nhân dân TP. HCM. Phải đến năm 2000, khi đã 68 tuổi, bà mới chính thức bén duyên với điện ảnh qua bộ phim “Blouse trắng”. Sự xuất hiện muộn màng này lại trở thành bước ngoặt đặc biệt, mở ra một chặng đường mới trong sự nghiệp của nữ nghệ sĩ.
Nói về nghệ danh Phi Điểu, nữ nghệ sĩ cho biết tên thật của bà là Phi. Từ năm 14-15 tuổi, bà đã tham gia hoạt động Cách mạng, được giao nhiệm vụ liên lạc, chuyển giấy tờ, thư từ cho các chiến sĩ. Nhờ sự nhanh nhẹn trong di chuyển, bà được một người trong tổ chức đặt cho nghệ danh Phi Điểu, gợi hình ảnh loài đà điểu chạy nhanh ở quê. Khi còn nhỏ, bà thấy cái tên lạ nên nhận, và sau này nhận ra nghệ danh ấy gắn bó trọn vẹn với con người và cuộc đời mình. Theo lời bà, thói quen luôn vận động, không quen ở yên một chỗ cũng phần nào bắt nguồn từ những năm tháng hoạt động liên tục trong giai đoạn ấy.
Sau “Blouse trắng”, NSƯT Phi Điểu liên tục góp mặt trong nhiều bộ phim truyền hình được khán giả yêu thích như “Kính vạn hoa”, “Cổng mặt trời”, “Chuyện xóm tui”, “Cây táo nở hoa”… Lối diễn mộc mạc, tự nhiên cùng gương mặt phúc hậu giúp bà nhanh chóng chiếm được thiện cảm của công chúng. Từ đó, bà được gọi bằng cái tên quen thuộc “người mẹ hiền nhất màn ảnh Việt”. Ngoài phim truyền hình, nữ nghệ sĩ còn tham gia quảng cáo, đóng minh họa cho video âm nhạc và hỗ trợ thí sinh trong các tiết mục của nhiều chương trình truyền hình.
NSƯT Phi Điểu có cuộc hôn nhân bền chặt với nhạc sĩ Phan Nhân - tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng như “Hà Nội niềm tin và hy vọng”, “Nhớ về Pác Bó”, “Xa Hà Nội”, “Chú ếch con”, “Hàng cây ơn Bác”. Hai người quen nhau trong quá trình tham gia hoạt động cách mạng, nhạc sĩ là mối tình đầu của bà. Vợ chồng bà có 2 người con. Con trai là họa sĩ Hồng Quân, con gái từng công tác trong ngành hàng hải. Năm 2015, nhạc sĩ Phan Nhân qua đời sau một thời gian lâm bệnh nặng.
Sau sự ra đi của chồng, Nghệ sĩ Ưu tú Phi Điểu chuyển về sống cùng gia đình con gái, ổn định cuộc sống và tiếp tục duy trì sinh hoạt, công việc theo nhịp riêng của mình.
Lần đầu nói về việc chưa được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân
Ở tuổi xế chiều, NSƯT Phi Điểu vẫn duy trì nhịp độ làm việc đều đặn. Bà tiếp tục tham gia các dự án phim truyền hình, đồng thời sẵn sàng nhận lời trợ diễn cho các ca sĩ trẻ trong những sản phẩm nghệ thuật phù hợp. Với nữ nghệ sĩ, lao động nghệ thuật không phải gánh nặng, mà là nguồn năng lượng giúp bà giữ tinh thần tích cực và cảm thấy mình vẫn hữu ích.
Dù có quá trình hoạt động lâu dài, từng trải qua kháng chiến, có nhiều đóng góp cho lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật, NSƯT Phi Điểu đến nay vẫn chưa được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Mới đây, tại chương trình “The Khang Show”, nữ nghệ sĩ cho biết bà không đặt nặng vấn đề danh hiệu. Theo NSƯT Phi Điểu, điều quan trọng nhất đối với người làm nghề là sự ghi nhận của công chúng qua từng vai diễn và quãng thời gian lao động nghệ thuật bền bỉ. Bà bày tỏ quan điểm rằng danh xưng không phải đích đến, ai ghi nhận thì bà trân trọng tiếp nhận, nhưng bản thân chưa bao giờ chủ động tìm kiếm hay xin xỏ.
Bên cạnh tinh thần lao động nghiêm túc, NSƯT Phi Điểu cũng nhắc đến những góc khuất trong đời sống nghệ thuật. Bà tiết lộ từng nhiều lần bị quỵt tiền cát-xê trong quá trình làm nghề, song thường lựa chọn cách bỏ qua. Có thời điểm, báo chí từng đề nghị bà lên tiếng để cảnh báo những đơn vị làm ăn thiếu minh bạch, góp phần hạn chế tình trạng quỵt tiền diễn viên. Tuy nhiên, nữ nghệ sĩ cho biết bà không chọn cách này, bởi cho rằng nhiều người gặp khó khăn nên mới rơi vào hoàn cảnh đó, và bản thân không muốn làm lớn sự việc.
Theo NSƯT Phi Điểu, số lần bà bị quỵt tiền “cũng kha khá, trên một bàn tay”. Có trường hợp bà tham gia trọn vẹn một bộ phim nhưng cuối cùng không nhận được thù lao. Dù vậy, nữ nghệ sĩ vẫn giữ thái độ bình thản, cho biết bản thân vốn cả nể và đã quen với những va vấp trong nghề.
Sở hữu nhà 30 tỷ tại trung tâm TP. HCM, tuổi U100 vẫn tự đi xe máy đến chỗ làm
NSƯT Phi Điểu hiện sống cùng gia đình con gái trong căn nhà 4 tầng khang trang tại TP. HCM. Theo chia sẻ của nữ nghệ sĩ, ngôi nhà này được Nhà nước cấp cho bà trong thời gian công tác tại Đài Phát thanh TP. HCM. Về sau, gia đình mua lại và tiến hành sửa chữa, cải tạo như hiện nay. Theo ước tính, căn nhà có giá trị khoảng 30 tỷ đồng.
Dù sở hữu không gian sống rộng rãi với diện tích lên tới vài trăm mét vuông, NSƯT Phi Điểu chỉ sử dụng một căn phòng nhỏ trên tầng 2. Đây cũng là nơi bà lưu giữ những kỷ vật gắn với người chồng quá cố, gồm cây đàn guitar, sổ nhạc và nhiều đồ dùng quen thuộc. Trong phòng, bà đặt ảnh của nhạc sĩ Phan Nhân ở một góc riêng, như cách để trò chuyện và giữ sự kết nối tinh thần với ông.
NSƯT Phi Điểu cho biết bà hài lòng với cuộc sống hiện tại. Bà tự nhận lịch làm việc, tự sắp xếp công việc cá nhân, không phụ thuộc vào con cháu hay người hỗ trợ. Đáng chú ý, NSƯT Phi Điểu vẫn tự lái xe máy đến các địa điểm làm việc. Bà cho biết việc tự di chuyển giúp bản thân duy trì sự chủ động, giữ đầu óc tỉnh táo và không làm phiền đến gia đình cũng như đồng nghiệp.
Từng có thời điểm con trai bà lo lắng cho sức khỏe của mẹ nên giấu xe máy, không muốn bà tiếp tục tự lái xe đi làm. Tuy nhiên, trước sự kiên quyết của NSƯT Phi Điểu, gia đình sau đó đã trả lại xe để bà tiếp tục sinh hoạt theo thói quen của mình. Theo bà, việc chủ động lái xe cũng là cách rèn luyện sức khỏe và duy trì sự nhạy bén.
Tuy sinh hoạt chủ động và giữ được thể trạng khá tốt so với tuổi, gần đây, NSƯT Phi Điểu phải nhập viện cấp cứu sau khi xuất hiện các biểu hiện sức khỏe bất thường.
Theo chia sẻ của nữ nghệ sĩ, bà nhập viện từ ngày 16/12 sau khi xuất hiện các triệu chứng sốt cao, run rẩy và tụt huyết áp. Nhận thấy tình trạng không bình thường, gia đình đã nhanh chóng đưa bà đến bệnh viện cấp cứu. Tại Bệnh viện Thống Nhất, các bác sĩ chẩn đoán NSƯT Phi Điểu bị nhiễm trùng máu và chỉ định điều trị bằng kháng sinh kết hợp truyền dịch.
Sau 2 ngày điều trị, tình trạng sức khỏe của bà có chuyển biến tích cực, có thể ăn uống và trò chuyện, song cơ thể vẫn còn mệt. Nữ nghệ sĩ cho biết đây là lần đầu tiên, ở tuổi 93, bà phải nhập viện cấp cứu. Ban đầu, bà nghĩ mình chỉ bị cảm cúm thông thường, nhưng bệnh diễn tiến nặng hơn nên buộc phải điều trị nội trú. Sau sự việc này, bà cho biết sẽ thận trọng hơn trong việc chăm sóc sức khỏe.
Trong thời gian điều trị, do con trai là họa sĩ Hồng Quân đang công tác xa, gia đình đã nhờ một người cháu túc trực chăm sóc NSƯT Phi Điểu. Trước đó, bà có lịch tham gia quay một dự án phim mới vào ngày 20/12. Khi đến gần ngày quay, ê-kíp không thể liên lạc được với nữ nghệ sĩ nên tỏ ra lo lắng.
Chia sẻ về sự việc, NSƯT Phi Điểu cho biết bà cảm thấy áy náy vì ảnh hưởng đến tiến độ của đoàn phim, song các thành viên trong ê-kíp đã động viên bà yên tâm điều trị, tập trung nghỉ ngơi và sớm hồi phục sức khỏe.
