Ngôi chùa ‘xe duyên’ nổi tiếng cách Hà Nội hơn 100km, được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia

Hành trình nghìn năm lịch sử

Chùa Đại Bi (Đại Bi Tự) tọa lạc tại xã Nam Trực, tỉnh Ninh Bình (thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định cũ), cách trung tâm Hà Nội khoảng hơn 100km. 

Chùa Đại Bi. Ảnh: Internet

Qua gần 1.000 năm, am thờ mộc mạc ấy đã trở thành chùa Đại Bi sừng sững, uy nghi giữa lòng xứ thành Nam, thu hút hàng nghìn lượt Phật tử và du khách về chiêm bái mỗi năm.

Theo truyền thuyết dân gian, từ hàng trăm năm trước, Thánh tổ Từ Đạo Hạnh cùng mẹ từng dừng chân nơi đây và lập am nhỏ thờ Phật. Ngoài thờ Phật, chùa còn thờ Thánh tổ Từ Đạo Hạnh. Hiện nay, trụ trì của chùa là thầy Thích Bản Thức. 

Chùa Đại Bi là điểm đến tâm linh nổi tiếng tại địa phương, gây ấn tượng với du khách bằng không gian kiến trúc cổ kính, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa. 

Kiến trúc chùa được làm từ gỗ lim với những lối chạm khắc tinh xảo. Ảnh: VOV

Công trình có tới 60 gian, phần lớn làm bằng gỗ lim, tạo nên bố cục cân đối, chắc khỏe. Trong quá khứ, khi giao thông còn khó khăn, người dân từ khắp nơi về trẩy hội thường đi đường nhiều ngày. Chưa có dịch vụ lưu trú, bà con nghỉ lại tại hành lang chùa. Vì thế, kiến trúc các gian gỗ lim vừa chắc chắn, vừa thoáng đãng được thiết kế để phục vụ dân thập phương trong những dịp lễ hội. 

Không chỉ mang vẻ đẹp kiến trúc, chùa Đại Bi còn nổi tiếng linh thiêng, đặc biệt gắn với các “mối lương duyên” nên duyên nhờ lễ hội chùa. Người dân địa phương vẫn truyền câu: “Hai mươi phát tấu chùa Bi/Trai đi được vợ, gái đi được chồng”. 

Chùa Đại Bi là một địa điểm tâm linh quen thuộc của người dân xã Nam Trực, tỉnh Ninh Bình. Ảnh: Internet

Theo thầy Thích Bản Thức: “Vốn dĩ không có sự sắp đặt nào cả. Vì lễ hội chùa Đại Bi rất linh thiêng, đông đảo người dân từ khắp nơi đổ về đây, trai gái đủ cả. Thế là họ tự nhiên 'va' vào nhau”.

Nét văn hóa đặc trưng

Thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm chùa là tháng Giêng hằng năm, khi nơi đây tổ chức Lễ hội chùa Đại Bi (diễn ra từ 21-23 tháng Giêng) và mở phiên chợ duy nhất trong năm tại khuôn viên chùa vào mùng 8 tháng Giêng (hay còn gọi là hội chợ Viềng). Trong khuôn khổ lễ hội, nghi lễ múa rối cạn chầu Thánh (trò Ổi lỗi) được xem là điểm nhấn đặc sắc. 

Tương truyền, tích trò do Đức Thánh Từ Đạo Hạnh sáng tạo, thể hiện tinh thần từ bi bác ái, cứu vớt sinh linh trôi dạt trên biển, đồng thời phản ánh tư tưởng nhân văn cao đẹp của Phật giáo và văn hóa Việt, hướng con người tới giá trị chân - thiện - mỹ.

Chùa Đại Bi được công nhận là Di tích cấp Quốc gia năm 1964. Ảnh: VietNamNet

Trong sắc xuân rộn ràng, du khách vừa dâng hương chiêm bái, cầu may, vừa hòa mình vào các hoạt động dân gian sôi động như múa rối nước, đấu vật chầu Thánh, cờ tướng, kéo chữ… Không khí lễ hội càng thêm náo nhiệt ở chợ Viềng, nơi người dân tìm đến với mong muốn “mua may bán rủi”, lựa chọn cây cảnh, cây giống, đồ cổ hay đồ cũ.

Gần 1.000 năm trôi qua, chùa Đại Bi vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Những cổ vật, dấu tích xưa được gìn giữ kỹ lưỡng, góp phần lưu giữ giá trị lịch sử và tâm linh của di tích. Với chiều sâu văn hóa đặc biệt, chùa không chỉ là điểm hành hương linh thiêng mà còn là niềm tự hào của người dân địa phương.

Từ chùa Đại Bi, du khách có thể kết hợp hành trình khám phá biển Hải Thịnh (thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu cũ), cách chùa khoảng 40km. Bên cạnh đó, khu vực còn nhiều điểm đến hấp dẫn như chùa Cổ Lễ, biển Rạng Đông… 

Bơi chải trên sông Lô trong lễ hội truyền thống đền Tam Giang - chùa Đại Bi. Ảnh: Internet

Chuyến đi càng trọn vẹn khi thưởng thức các đặc sản địa phương như bánh mì Đò Quan, bánh xíu páo, bún sung, nem nắm Giao Thủy, bánh gai Bà Thi…

Với những giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và kiến trúc, chùa Đại Bi được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia năm 1964; Lễ hội chùa Đại Bi cũng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia ngày 22/1/2020.