Nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á khiến thế giới kinh ngạc với thủ đô mới không tắc đường, không khói bụi
(Thị trường tài chính) -Từng được hình dung như một thành phố lý tưởng, đô thị này hiện tại khá vắng vẻ, yên ắng với khoảng 10.000 người sinh sống.
Theo số liệu tổng hợp từ Liên Hợp Quốc, Jakarta - thủ đô của Indonesia, hiện là đô thị đông dân nhất thế giới với khoảng 42 triệu người sinh sống tại khu vực đại đô thị. Xếp sau Jakarta là Dhaka (Bangladesh) với gần 40 triệu người, Tokyo (Nhật Bản) đứng ở vị trí thứ 3 với khoảng 33 triệu người.
Thống kê của Worldometer dựa trên dữ liệu mới nhất của Liên Hợp Quốc cũng cho biết, dân số Indonesia hiện đạt khoảng 286 triệu người, đưa quốc gia Đông Nam Á này đứng thứ tư thế giới về quy mô dân số (bao gồm các quốc gia và vùng lãnh thổ phụ thuộc). Với nền tảng dân số lớn, Indonesia đồng thời giữ vị trí nền kinh tế lớn nhất khu vực Đông Nam Á.
Với số dân lên đến 42 triệu người, Jakarta phải đối mặt với vô vàn thách thức như tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm nghiêm trọng và sụt lún 20cm mỗi năm. Nhằm giảm tải cho Jakarta, năm 2019, Indonesia tuyên bố sẽ dời thủ đô đến Nusantara - một thành phố mới đang được xây dựng. Dự án trị giá 32 tỷ đô la này ban đầu dự kiến khánh thành vào năm 2024 nhưng bị kéo dài và sẽ hoàn thành vào năm 2028.
Thủ đô mới Nusantara của Indonesia từng được hình dung như một thành phố lý tưởng. Giữa khu rừng rậm, một tuyến cao tốc nhiều làn xe bất ngờ mở ra, cắt ngang những tán cây xanh rậm, dẫn lối đến cung điện tổng thống với hình chim đại bàng dang cánh, nổi bật dưới ánh mặt trời xích đạo.
Nusantara được định hướng là "thành phố 10 phút", mọi người có thể đi học, đi làm trong vòng 10 phút. Cư dân sẽ sử dụng xe buýt điện đưa đón, đi bộ hoặc xe đạp, những phương tiện thân thiện với môi trường.
Siêu đô thị này được xây dựng mới hoàn toàn giữa rừng rậm trên đảo Borneo. Cộng đồng cư dân hiện nay chủ yếu là những người trẻ đến từ nhiều vùng miền khác nhau. Họ xem mình như những người tiên phong cho một lối sống đô thị mới và phần lớn đều cho rằng chất lượng cuộc sống tại đây tốt hơn so với nơi ở cũ. Bầu không khí tại Nusantara mang một sắc thái hoàn toàn khác biệt so với các đô thị quen thuộc của Indonesia.
Tuy nhiên, thủ đô mới Nusantara từng được kỳ vọng trở thành một thành phố xanh kiểu mẫu nhằm thay thế Jakarta đang quá tải và xuống cấp lại đối mặt với ngày càng nhiều lo ngại về nguy cơ trở thành một “thành phố ma”. Khung cảnh trên các đại lộ của Nusantara lại khá tĩnh lặng. Dọc theo những dãy nhà mới mang phong cách tương lai, thành phố gần như vắng bóng cư dân, chỉ lác đác vài người làm vườn và những du khách hiếu kỳ ghé thăm.
Theo truyền thông quốc tế, nguyên nhân đến từ việc cắt giảm ngân sách, tiến độ xây dựng chậm chạp và quá trình di dời công chức diễn ra hạn chế.
Ngân sách dành cho dự án đã giảm từ 2 tỷ bảng Anh (2,4 tỷ USD) vào năm 2024 xuống còn 700 triệu bảng Anh (850 triệu USD) trong năm 2025. Trong đó, chỉ khoảng 300 triệu bảng Anh (365 triệu USD) được phân bổ cho năm tới, tương đương 1/3 so với mức kinh phí mà các quan chức đề xuất. Bên cạnh đó, dòng vốn đầu tư tư nhân cũng thiếu hụt hơn 1 tỷ bảng Anh (1,22 tỷ USD) so với mục tiêu ban đầu.
Vào tháng 5 vừa qua, Tổng thống Indonesia đã lặng lẽ điều chỉnh vai trò của Nusantara thành “thủ đô chính trị”, song sự thay đổi này chỉ được công bố công khai vào tháng 9.
Theo ông Basuki Hadimuljono, người đứng đầu Cơ quan Thủ đô Nusantara, thành phố này được quy hoạch theo mô hình đô thị xanh. Trong tổng diện tích khoảng 252.000ha, chỉ khoảng một phần tư được dành cho xây dựng, phần còn lại được bảo tồn làm không gian xanh nhằm đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển đô thị và môi trường tự nhiên.
Hiện tại, thành phố mới chỉ có khoảng 2.000 công chức và 8.000 công nhân xây dựng sinh sống, con số này thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu 1,2 triệu người vào năm 2030. Dù một số hạng mục quan trọng như trụ sở các bộ ngành, hệ thống đường sá, bệnh viện và cung điện tổng thống đã được xây dựng, phần lớn diện mạo đô thị vẫn còn dang dở.
Nhiều cư dân và doanh nghiệp xung quanh khu vực Nusantara phản ánh tình trạng suy giảm kinh tế rõ rệt. Dewi Asnawati - chủ một cửa hàng địa phương, cho biết thu nhập của bà hiện chỉ còn một nửa so với trước đây. Một số người khác nhận xét rằng cảnh buôn bán lên xuống thất thường khi lực lượng lao động liên tục rời đi.
Các tổ chức bảo vệ môi trường và cộng đồng bản địa cũng bày tỏ lo ngại. Tổ chức phi chính phủ Walhi cho biết hơn 2.000ha rừng ngập mặn đã bị tàn phá trong quá trình xây dựng. Tình trạng ô nhiễm nguồn nước và lũ lụt ngày càng nghiêm trọng cũng ảnh hưởng đến mùa màng và khả năng tiếp cận nước sạch.
Một số ý kiến cho rằng Nusantara có thể sẽ phát triển theo hướng trở thành một điểm đến du lịch. Với cảnh quan rừng nguyên sinh, quy hoạch hiện đại và hình ảnh một thủ đô mới giữa thiên nhiên, thành phố này được kỳ vọng sẽ thu hút du khách nhiều hơn.
Tuy nhiên, một số du khách tò mò ghé thăm và cảm nhận rõ sự yên ắng khác thường của thành phố. Họ nhận xét rằng: “Cảm giác như đang ở Singapore", “Mọi thứ sạch sẽ, hiện đại nhưng cũng rất lạ lẫm và yên tĩnh. Dường như chưa có nhiều người thực sự sinh sống ở đây"...
