Một nguyên nhân dẫn đến hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam: Chuyên gia đề xuất cần tăng thuế mạnh hơn

 Trong khuôn khổ Hội nghị thường niên các nhà Kinh tế Việt Nam lần thứ 15 (VEAM 2024) diễn ra từ ngày 4-6/12, phiên trình bày với chủ đề "Thuế vì sức khỏe" đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ giới chuyên gia và các nhà hoạch định chính sách. Theo báo Sức khỏe & Đời sống, phiên họp tập trung vào việc phân tích các tác động kinh tế và sức khỏe của thuốc lá và đồ uống có đường tại Việt Nam, đồng thời đưa ra các giải pháp chính sách nhằm cải thiện sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu gánh nặng kinh tế.

Phiên trình bày bao gồm bốn nghiên cứu nổi bật, đề cập đến các khía cạnh như tác động của chi tiêu thuốc lá lên phúc lợi hộ gia đình, gánh nặng kinh tế do thuốc lá, sức mua thuốc lá khi tăng thuế và những dự báo về thuế đồ uống có đường. Mỗi bài nghiên cứu không chỉ cung cấp các số liệu thực tiễn mà còn đề xuất những chính sách cụ thể, góp phần định hướng các giải pháp hiệu quả trong tương lai.

Một nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam đã làm nổi bật mối liên hệ giữa chi tiêu thuốc lá và phúc lợi hộ gia đình. Kết quả cho thấy việc giảm chi tiêu cho thuốc lá có thể nâng cao đời sống gia đình, đặc biệt là ở các nhóm thu nhập thấp - những người bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất từ việc hút thuốc.

Theo thống kê, thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam, chiếm 15% tổng số ca tử vong trên toàn quốc (Hình minh họa/Sở Y tế tỉnh Hà Tĩnh)

Bên cạnh đó, Hội Kinh tế Y tế đã trình bày về gánh nặng kinh tế của thuốc lá đối với xã hội. Theo thống kê, thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam, chiếm 15% tổng số ca tử vong trên toàn quốc. Trong số đó, 70% là các trường hợp tử vong sớm trước tuổi 75, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất lao động và phúc lợi xã hội.

Thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu đối với gánh nặng bệnh tật, gây mất mát lớn về số năm sống khỏe mạnh và tuổi thọ. Hơn 30 bệnh đã được khẳng định có liên quan đến việc hút thuốc trực tiếp, bao gồm 16 loại ung thư, 4 bệnh tim mạch và các bệnh hô hấp mãn tính. Ngoài ra, hút thuốc thụ động cũng gây ra ít nhất 8 loại bệnh nghiêm trọng khác.

Theo số liệu năm 2022, tổng chi phí y tế và năng suất lao động bị mất mát do thuốc lá lên tới 108 nghìn tỷ đồng, tương đương 1,14% GDP quốc gia. Con số này vượt xa mức đóng góp của ngành công nghiệp thuốc lá vào ngân sách nhà nước, cho thấy những tác động kinh tế tiêu cực mà thuốc lá mang lại là không thể phủ nhận.

Nhóm nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phát triển (DEPOCEN) đã tập trung phân tích tác động của việc tăng thuế thuốc lá đối với sức mua. Mặc dù các đợt điều chỉnh thuế đã đẩy giá thuốc lá lên cao, nhưng tốc độ tăng trưởng thu nhập cá nhân tại Việt Nam lại nhanh hơn mức tăng giá. Điều này khiến sức mua thuốc lá vẫn duy trì ở mức cao, làm giảm hiệu quả của chính sách thuế trong việc hạn chế tiêu thụ.

Nghiên cứu đề xuất cần có các đợt tăng thuế mạnh hơn và điều chỉnh thuế định kỳ, đảm bảo theo kịp tốc độ tăng trưởng kinh tế. Chính sách thuế hiệu quả không chỉ giúp giảm tiêu thụ thuốc lá mà còn tạo nguồn lực tài chính để đầu tư vào các chương trình y tế cộng đồng.

"Thuế vì sức khỏe" không chỉ là một biện pháp kinh tế mà còn là công cụ mạnh mẽ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Hội nghị VEAM 2024 đã tạo diễn đàn quan trọng để các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế và y tế cùng thảo luận về cách ứng dụng các giải pháp thuế nhằm cải thiện đời sống người dân và giảm thiểu tác động tiêu cực của các sản phẩm có hại như thuốc lá và đồ uống có đường.

Từ các phát hiện quan trọng trong nghiên cứu, các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc tăng thuế không chỉ nên dừng lại ở thuốc lá mà còn cần được mở rộng sang các sản phẩm khác như đồ uống có đường – một nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tiểu đường và béo phì. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, chính sách thuế bền vững hứa hẹn sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho cả kinh tế lẫn sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam.