Loài vật siêu quý hiếm ở Việt Nam có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất hành tinh, hiện chỉ còn khoảng 90 cá thể

Loài voọc đầu trắng (còn gọi là voọc Cát Bà), là một trong những loài động vật quý hiếm nhất trên hành tinh, chỉ xuất hiện duy nhất tại quần đảo Cát Bà, Việt Nam. Với tên khoa học Trachypithecus poliocephalus, loài linh trưởng này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao nhất thế giới và được xếp vào danh sách đỏ của tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

Sự suy giảm mạnh về số lượng của voọc Cát Bà chủ yếu do săn bắn trái phép và sự thu hẹp môi trường sống. Từ cuối thập niên 1990, số lượng voọc này đã giảm đáng kể. Một cuộc khảo sát vào năm 2003 cho thấy chỉ còn khoảng 40 cá thể tồn tại.

Để đối phó với tình trạng này, năm 2000, các nhà nghiên cứu từ vườn thú Leipzig (Đức) đã hợp tác cùng các tổ chức bảo tồn địa phương để khởi động Dự án bảo tồn voọc Cát Bà, nhằm bảo vệ và phát triển quần thể voọc.

Tại Vườn quốc gia Cát Bà, hàng chục cán bộ kiểm lâm cùng với các tổ bảo vệ voọc hoạt động ngày đêm nhằm tuần tra, bảo vệ loài vật này khỏi sự xâm hại của con người. Đáng chú ý, các tổ bảo vệ phần lớn gồm những người dân địa phương tự nguyện, xuất phát từ tình yêu và sự trân trọng đối với loài linh trưởng này. Nhờ nỗ lực đó, nhiều năm nay, không còn trường hợp săn bắn trái phép nào được ghi nhận.

Tuy nhiên, voọc Cát Bà vẫn đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do bị cô lập về mặt địa lý, khi sống tập trung tại một số đảo thuộc quần đảo Cát Bà. Điều này làm gia tăng khả năng giao phối cận huyết, ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn gen của loài.

Mặc dù vậy, tin vui đã đến khi số lượng voọc Cát Bà đang có dấu hiệu tăng trưởng. Tính từ đầu năm đến nay, Vườn quốc gia Cát Bà đã ghi nhận khoảng 15 cá thể voọc mới được sinh ra, nâng tổng số lên khoảng 90 cá thể - gấp đôi so với con số vào năm 2003.

Vào tháng 5 vừa qua, những hình ảnh về đàn voọc non với bộ lông vàng cam rực rỡ do voọc mẹ âu yếm bế đã gây "sốt" trên cộng đồng mạng. Những chú voọc này sinh ra trong tháng 4, là bằng chứng cho sự hồi phục đáng khích lệ của quần thể voọc tại Cát Bà.

Voọc Cát Bà sinh sống ở độ cao từ 100 đến 150m so với mực nước biển, chủ yếu trong các khu rừng dây leo, cây thân gỗ và trên những vách đá dốc đứng. Voọc trưởng thành có tuổi đời trung bình từ 25 đến 30 năm. Con cái bắt đầu giao phối khi đạt 5 - 6 tuổi và sau khi sinh con, chúng phải chờ hơn 2 năm mới có thể giao phối lần nữa.

Mỗi đàn voọc thường có từ 10 đến 20 cá thể, được chỉ huy bởi một con đực đầu đàn. Con đực đầu đàn là cá thể duy nhất có quyền giao phối với các con cái trưởng thành trong đàn. Những con đực khác buộc phải tách đàn để lập đàn mới hoặc tranh giành vị trí đứng đầu.

Dù đang phải đối mặt với nhiều thách thức, những nỗ lực không ngừng từ các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương đã mang lại những tín hiệu khả quan cho loài voọc đầu trắng quý hiếm. Việc bảo vệ và phát triển số lượng loài là nhiệm vụ cấp bách để đảm bảo rằng loài vật này có thể tồn tại và phát triển bền vững trong tương lai.