‘Làng du lịch tốt nhất thế giới’ của Việt Nam: Từ bản nghèo vùng biên viễn thành 'làng cổ tích' nổi tiếng toàn cầu
(Thị trường tài chính) -Dù những ngày đầu làm du lịch rất khó khăn, vất vả nhưng sự đồng lòng, đoàn kết của bà con đã được ghi nhận xứng đáng bằng giải thưởng quốc tế.
Mới đây, Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) công bố giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025”. Trong đó, Việt Nam có hai ngôi làng được vinh danh là Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn).
Đáng chú ý, Lô Lô Chải - ngôi làng cổ nằm ở cực Bắc Tổ quốc, được đánh giá cao nhờ định hướng phát triển xanh và bền vững. Nơi đây chú trọng đầu tư cải thiện hạ tầng gắn liền với bảo vệ môi trường, xây dựng hệ thống thu gom và xử lý rác thải hiệu quả, giảm thiểu sử dụng nhựa dùng một lần, tăng cường mảng xanh, đảm bảo nguồn nước sạch và hệ thống vệ sinh đạt chuẩn.
Nhận tin vui này, anh Sình Dỉ Gai - Trưởng bản Lô Lô Chải, cùng bà con vô cùng hạnh phúc: “Ngày 17/10, chúng tôi biết tin các cán bộ đi nhận giải thưởng ở nước ngoài, ai cũng tự hào, hạnh phúc. Nhớ những ngày đầu làm du lịch, ai cũng rất bỡ ngỡ. Vậy mà đã 14 năm trôi qua, nay làng được giải thưởng quốc tế rồi”, anh hào hứng chia sẻ.
Không chỉ với anh Sình Dỉ Gai, mà với tất cả bà con nơi đây, giải thưởng này là “trái ngọt” sau bao năm nỗ lực.
Ngôi làng cổ hàng trăm năm tuổi
Nằm nép mình dưới chân cột cờ Lũng Cú - nơi cực Bắc thiêng liêng của Tổ quốc, thôn Lô Lô Chải nổi tiếng với vẻ đẹp nguyên sơ, yên bình giữa cao nguyên hùng vĩ. Ở độ cao gần 1.470m so với mực nước biển, nơi đây có khí hậu mát mẻ quanh năm.
Thôn hiện có 120 hộ dân, trong đó khoảng 10% là người Mông, còn lại là đồng bào dân tộc Lô Lô. Người Lô Lô ở đây có 7 họ là Vàng (đông nhất), Sình, Dìu, Là, Mùng, Lù, Sính. Suốt gần 800 năm qua, họ đã sinh sống và gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc.
Điểm nổi bật nhất ở Lô Lô Chải chính là kiến trúc nhà trình tường cổ, kiểu nhà truyền thống phổ biến ở vùng cao nguyên đá. Nhà được xây từ đất sét, đất thịt và đá cuội. Người dân đóng khung gỗ làm khuôn, đổ đất vào rồi nện chặt, tạo nên những bức tường dày 50-60cm. Để mặt tường nhẵn, họ dùng vồ gỗ nện kỹ. Cách làm này giúp nhà ấm vào mùa đông, mát vào mùa hè, rất thích hợp với điều kiện khí hậu vùng cao.
Mái nhà được lợp ngói âm dương đặc trưng. Trải qua hàng chục, thậm chí hàng trăm năm, những mái ngói đã nhuốm màu thời gian nhưng vẫn tồn tại bền bỉ, như một chứng nhân của văn hóa Lô Lô.
Bao quanh mỗi ngôi nhà là bờ tường đá xếp thủ công cao ngang lưng người, dùng để phân định ranh giới và bảo vệ con người khỏi thú dữ, gió núi. Nhiều ngôi nhà tại đây đã tồn tại hàng trăm năm, thấm đẫm hồn cốt văn hóa của người Lô Lô.
14 năm - “đá cũng đã nở hoa”
Anh Sình Dỉ Gai kể, năm 2011, Đại sứ quán Luxembourg đến thăm Lô Lô Chải. Quá yêu vẻ đẹp bình dị và con người nơi đây, Đại sứ quán đã hỗ trợ tài chính cùng trang thiết bị cho 3 hộ dân mở homestay.
Dù rất nỗ lực nhưng chỉ mình anh Gai thành công. Để giúp bà con cải thiện đời sống, anh vận động mọi người cùng làm du lịch. Hành trình ấy đã kéo dài hơn 14 năm. Giờ nhìn lại bản làng ngày càng tươi đẹp, sung túc hơn nhờ mô hình du lịch cộng đồng, anh không khỏi xúc động.
“Hiện nay, thôn Lô Lô Chải có 120 hộ, trong đó 56 hộ làm homestay, 26 hộ trồng dâu... Nhờ làm du lịch, bản đã thay đổi rất nhiều. Hơn 10 năm trước, còn nhiều hộ nghèo, vệ sinh môi trường kém, người dân nuôi bò, nuôi lợn ngay trước cửa nhà.
Nhưng từ khi tham gia làm du lịch, mọi người có ý thức hơn, đã thoát nghèo. Hiện bản chỉ còn 4 hộ nghèo và 4 hộ cận nghèo. Ngày trước đi chợ phiên hay làm việc gì phải đi bộ 20 cây số, nay hầu hết các hộ đã có xe máy, thậm chí có nhà còn mua ô tô”, anh chia sẻ.
Nhắc đến giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”, anh Sình Dỉ Gai xúc động: “Giải thưởng có ý nghĩa rất lớn với bà con. Chúng tôi đã giữ được giá trị văn hóa của dân tộc Lô Lô, đó là kiến trúc nhà ở, trang phục truyền thống và phong tục tập quán của ông cha xưa. Đây là niềm tự hào mà chúng tôi muốn gìn giữ, truyền lại cho con cháu đời sau".
Hiện nay, Lô Lô Chải không chỉ thu hút du khách trong nước mà còn hấp dẫn nhiều du khách quốc tế. Anh Gai cho biết, những sản phẩm được du khách yêu thích nhất là nhà trình tường, thịt treo gác bếp, mèn mén và trang phục truyền thống của người Lô Lô.
Du khách nước ngoài thường ở lại 3-4 ngày để được trải nghiệm cùng người dân như đi làm nương, hái ngô, hái rau, hái dâu, nấu ăn và ăn cơm cùng chủ nhà. Ban đầu, khách thường chỉ đặt 1 đêm nhưng vì quá thích mà ở lại lâu hơn.
“Từ tối thứ Sáu đến Chủ nhật, khách rất đông, luôn trong tình trạng 'cháy phòng'. Những tối cuối tuần, bản phục vụ khoảng 600-700 khách", anh Gai cho biết.
Dù đang là điểm đến “hot”, bà con Lô Lô Chải vẫn luôn ý thức giữ gìn bản sắc và phát triển du lịch bền vững. Mọi người đoàn kết, hỗ trợ nhau trong việc quảng bá du lịch.
“Chúng tôi rất cảm ơn những người yêu du lịch, các TikToker đã đến đây và lan tỏa vẻ đẹp quê hương Lô Lô Chải đến bạn bè khắp nơi”, anh bày tỏ.
Bên cạnh phát triển du lịch, bà con trong thôn luôn chú trọng giữ gìn môi trường sống xanh, sạch, đẹp.
“Chúng tôi có biển báo và nội quy trong thôn, yêu cầu khách bỏ rác đúng nơi quy định. Trong làng có nhiều thùng rác, thuận tiện cho du khách. Hiện xã cũng đang định hướng chỉnh trang lại một số nhà cửa, hệ thống vệ sinh nước thải, các điểm check in và đường đi để du khách dễ dàng tham quan hơn", anh nói.
Sau 14 năm chuyển hướng sang làm du lịch, Lô Lô Chải đã “thay da đổi thịt”. Hầu hết người dân trong thôn không còn lo thiếu ăn, thiếu mặc. Họ yêu thích công việc này và gắn bó với nghề, bởi hiểu rằng du lịch không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn góp phần gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
