Kỳ quan thế giới cổ đại duy nhất chưa bao giờ được tìm thấy

Theo IFL Science, trong 7 kỳ quan thế giới cổ đại, Kim tự tháp Giza ở Ai Cập là kỳ quan duy nhất còn tồn tại cho đến ngày nay. Trong khi các nhà khảo cổ học và học giả đã tìm thấy địa điểm của 6 trong số những công trình kiến trúc tráng lệ này thì vị trí của Vườn treo Babylon vẫn còn là ẩn số trong nhiều thế kỷ.

Một bức khắc màu về Vườn treo Babylon của Robert von Spalart, từ đầu thế kỷ XIX. Ảnh: Wellcome Collection 

Vườn treo Babylon được xây dựng vào thế kỷ thứ XI trước Công nguyên theo lệnh của Vua Nebuchadnezzar II, vị vua thứ hai của Đế chế Tân Babylon. Công trình không chỉ thể hiện sự hùng vĩ của đế quốc mà còn được cho là món quà mà nhà vua dành tặng hoàng hậu, người luôn nhớ về sự xanh tươi và trù phú nơi quê nhà.

Người ta thường hình dung Vườn treo Babylon như một công trình kiến trúc phức tạp, giống như đền thờ, được bao quanh bởi các loài thực vật và cây cối kỳ lạ từ khắp nơi trên đế quốc và nước ngoài. Vì chưa từng khai quật được di tích khảo cổ nào nên mọi kiến thức về địa điểm này đều đến từ các nguồn tài liệu cổ xưa.

Điều khó hiểu hơn nữa là Vườn treo Babylon không hề được nhắc đến trong một số tài liệu quan trọng. Chẳng hạn, Herodotus, nhà sử học Hy Lạp lừng danh được mệnh danh là "Cha đẻ của Lịch sử", đã viết rất nhiều về Babylon vào giữa thế kỷ V trước Công nguyên, nhưng tuyệt nhiên không đề cập đến khu vườn huyền thoại này. Không chỉ riêng ông, nhiều học giả cùng thời cũng không nhắc đến công trình được cho là kỳ vĩ bậc nhất của đế chế Babylon, khiến sự tồn tại của nó càng trở nên bí ẩn.

Về mặt địa lý, so với sáu kỳ quan còn lại, Vườn treo Babylon có vị trí khá tách biệt. Trong khi hầu hết các kỳ quan cổ đại khác nằm gần bờ biển Địa Trung Hải, giúp những nhà sử học thời xưa dễ dàng tiếp cận và ghi chép, thì Babylon lại tọa lạc ở trung tâm của hệ thống sông Tigris - Euphrates. Dù chưa xác định chính xác vị trí, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy khu vườn huyền thoại này có thể đã tồn tại đâu đó quanh Babylon, thành phố cổ ở phía Nam Baghdad, thủ đô của Iraq ngày nay.

Từ năm 1899 đến 1917, nhà khảo cổ học người Đức Robert Koldewey đã tiến hành khai quật quy mô lớn tại Iraq và phát hiện ra tàn tích của một công trình có dạng hình vòm ở góc Đông Bắc của Cung điện phương Nam. Ông tin rằng đây chính là phần nền móng của Vườn treo Babylon. Những bức tường dày và kiên cố được thiết kế có chủ đích để chịu trọng lượng khổng lồ của công trình bên trên, cộng với bằng chứng về các giếng chứng tỏ có một hệ thống tưới tiêu cao cấp để giữ ẩm cho cây cối.

Tuy nhiên, hầu hết các nhà nghiên cứu đều bác bỏ giả thuyết này. Nhiều chuyên gia cho rằng công trình mà Koldewey tìm thấy thực chất chỉ là một nhà kho chứ không phải nền móng của khu vườn huyền thoại. Dù Babylon đã được khai quật trên diện rộng trong suốt thế kỷ XX, nhưng đến nay, vẫn chưa có bất kỳ dấu vết nào chứng minh sự tồn tại của bất kỳ khu vườn lớn nào.

Một giả thuyết đáng chú ý cho rằng Vườn treo Babylon thực chất không nằm ở Babylon. Stephanie Dalley, học giả kiêm cựu giảng viên về nền văn minh Assyria ở Đại học Oxford, đã đưa ra bằng chứng thuyết phục rằng khu vườn huyền thoại này có thể đã được xây dựng ở Nineveh, phía Bắc Mesopotamia bởi người Assyria thay vì kẻ thù ở phương Nam của họ là người Babylon. Giả thuyết này đặt ra vị trí của Vườn treo Babylon nằm ở phía Bắc Iraq, gần thành phố Mosul ngày nay.

Dựa trên phân tích chữ hình nêm của người Babylon và Assyria, Dalley khẳng định rằng Vua Sennacherib của Assyria mới là người đã xây dựng khu vườn tuyệt đẹp này, chứ không phải Vua Nebuchadnezzar II của Babylon. Theo bà, khu vườn được thiết kế với hệ thống tưới tiêu tiên tiến, cống dẫn nước và một thiết bị nâng nước giúp duy trì sự xanh tươi quanh năm.

Dù giả thuyết này rất hấp dẫn, nhưng cho đến nay, không có bất kỳ tàn tích nào của khu vườn được tìm thấy. Điều này khiến Vườn treo Babylon vẫn là một trong những kỳ quan bí ẩn nhất chưa có lời giải của thế giới cổ đại.