'Kho báu' phân bố tại 21 tỉnh, thành của Việt Nam, tổng trữ lượng lớn top đầu thế giới

Trữ lượng thuộc nhóm lớn nhất thế giới

Đầu tháng 12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Nội dung thu hút sự quan tâm của nhiều đại biểu là vấn đề quản lý khoáng sản đất hiếm. 

Giải trình và tiếp thu ý kiến, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết Việt Nam hiện sở hữu trữ lượng đất hiếm rất lớn, đứng thứ 2, 3 thế giới và phân bố tại 21 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng. Ảnh: Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Theo Bộ trưởng, Bộ đang chủ trì xây dựng chiến lược quốc gia về đất hiếm và dự kiến trình cấp có thẩm quyền ban hành vào đầu năm 2026. Ông cho biết việc khoanh định các khu vực mỏ có khoáng sản cơ bản đã hoàn tất và được quản lý chặt chẽ. 

Giai đoạn tiếp theo, nhiệm vụ quan trọng là đưa các khu vực này vào khai thác, đồng thời tập trung chế biến sâu để mang lại lợi ích lớn nhất cho đất nước. 

Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh đất hiếm sẽ trở thành nguồn tài nguyên chiến lược, đóng góp vào phát triển kinh tế trên cơ sở hình thành chuỗi giá trị khép kín và hạn chế tối đa việc xuất khẩu nguyên liệu thô.

Vai trò chiến lược của đất hiếm

Đất hiếm (Rare-earth element - REE) là tên gọi chung của nhóm 17 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn, sở hữu tính từ và tính điện hóa đặc biệt. Dù xuất hiện khá phổ biến trong vỏ Trái đất, đất hiếm lại phân tán, hiếm khi tập trung thành mỏ lớn khiến quá trình khai thác khó khăn và tốn kém. Chính đặc thù này làm nên giá trị chiến lược của loại tài nguyên đặc biệt quan trọng này.

Đất hiếm giữ vai trò then chốt trong các lĩnh vực công nghệ cao. Ảnh minh họa

Nhóm nguyên tố đất hiếm giữ vai trò then chốt trong các lĩnh vực công nghệ cao như điện tử, quang điện, laser, vật liệu siêu dẫn, chất phát quang, xúc tác và sản xuất nam châm hiệu suất lớn. Đây là vật liệu không thể thiếu trong quá trình chế tạo những thiết bị công nghệ quen thuộc, từ điện thoại di động, máy tính, màn hình LCD tới pin lưu trữ, tấm pin mặt trời, tuabin gió, xe ô tô điện…

Trong y tế, đất hiếm được dùng để sản xuất các thiết bị chẩn đoán như máy MRI, máy chụp X-quang… đồng thời tham gia vào một số phương pháp điều trị, bao gồm cả điều trị ung thư.

Trong quốc phòng, vai trò của đất hiếm càng trở nên nổi bật. Một tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia của Mỹ cần tới 4,1 tấn kim loại đất hiếm; tàu khu trục lớp Arleigh Burke cần khoảng 2,3 tấn; còn máy bay tiêm kích F-35 Joint Strike Fighter sử dụng gần 450kg.

Nhóm nguyên tố này còn xuất hiện trong hệ thống truyền động tên lửa, radar, thiết bị laser dò mìn, các bộ định vị thủy âm trên tàu ngầm…

Đất ngói (hay đất cao lanh) là một loại đất hiếm có thể ăn được. Ảnh: VietNamNet

Ngoài công nghiệp và quốc phòng, đất hiếm còn được ứng dụng trong nông nghiệp để tăng sức đề kháng cho cây trồng, nâng cao hiệu quả phân bón, bổ sung vào thức ăn chăn nuôi…

Vùng sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn nhất Việt Nam

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đất hiếm tại Việt Nam phân bố chủ yếu ở vùng Tây Bắc, nơi tồn tại nhiều loại đá magma kiềm và á kiềm giàu nguyên tố đất hiếm. 

Nhiều mỏ lớn như Đông Pao, Nam Nậm Xe, Bắc Nậm Xe, Yên Phú… đã được thăm dò và xác định trữ lượng. Trong đó, mỏ đất hiếm dạng quặng gốc ở Đông Pao (thuộc xã Bản Hon, huyện Tam Đường cũ, tỉnh Lai Châu) được đánh giá có trữ lượng lớn nhất cả nước và đủ điều kiện khai thác ở quy mô công nghiệp.

Cơ quan chức năng kiểm tra hiện trạng mỏ đất hiếm Đông Pao. Ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Lai Châu

Tại Lai Châu, hiện ghi nhận 4 mỏ và điểm khoáng sản đất hiếm gồm Đông Pao cùng các điểm Bắc Nậm Xe, Nam Nậm Xe và Thèn Thầu (thuộc huyện Phong Thổ cũ). 

Ngoài khu vực này, tại tỉnh Yên Bái cũ (nay thuộc địa giới Lào Cai) cũng có mỏ đất hiếm tại xã Yên Phú (huyện Văn Yên cũ) dù trữ lượng không lớn. 

Tại Lào Cai, mỏ đất hiếm dạng hấp phụ ion được tìm thấy tại xã Gia Phú (thuộc huyện Bảo Thắng cũ). 

Bên cạnh đó, nhiều mỏ đất hiếm được tìm thấy ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Nghệ An, Lâm Đồng…