Huy động hơn 1 triệu nhân công, ròng rã 11 năm chuẩn bị vật liệu, tiêu tốn hơn 1.000 ngày để xây dựng công trình 700.000m2 đồ sộ bậc nhất lịch sử
(Thị trường tài chính) - Công trình này khiến cả thế giới phải kinh ngạc.
Nhắc đến những công trình kiến trúc đồ sộ mang giá trị lịch sử và văn hóa bậc nhất của Trung Quốc cũng như thế giới, Tử Cấm Thành luôn được xem là biểu tượng tiêu biểu.
Không chỉ gây ấn tượng bởi quy mô đồ sộ và vẻ uy nghi, quần thể cung điện này còn phản ánh trình độ tổ chức, kỹ thuật xây dựng và tư duy khoa học vượt trội của người Trung Quốc.
Tử Cấm Thành nằm ở trung tâm Bắc Kinh (Trung Quốc). Toàn bộ khuôn viên của công trình rộng tới 700.000m2 và có đến 800 cung điện lớn, nhỏ khác nhau.
Để hoàn thành Tử Cấm Thành trong thời gian tương đối ngắn người ta đã tiến hành công tác chuẩn bị từ rất sớm. Theo ghi chép, việc chuẩn bị vật liệu xây dựng bắt đầu từ năm 1406, tức 11 năm trước khi công trình chính thức khởi công. Các vật liệu chủ yếu gồm gỗ, đá, gạch và ngói đều được tuyển chọn kỹ lưỡng và vận chuyển từ nhiều địa phương trên khắp đất nước.
Cụ thể, gỗ quý được khai thác từ những cánh rừng sâu tại Tứ Xuyên, Vân Nam, Quảng Tây và Quý Châu; đá được lấy từ khu vực ngoại ô Bắc Kinh; gạch vận chuyển từ Sơn Đông và Giang Tô; trong khi ngói tráng men được sản xuất tại khu vực phía tây Bắc Kinh. Việc chuẩn bị đồng bộ và có hệ thống này tạo nền tảng quan trọng cho tiến độ thi công sau đó.
Tháng 6 năm thứ 15 niên hiệu Vĩnh Lạc (năm 1417), hàng chục nghìn thợ thủ công từ khắp nơi được điều động về kinh thành, tập trung tại khu đất trống phía đông tàn tích cung điện nhà Nguyên, sẵn sàng bước vào giai đoạn xây dựng chính thức. Sử sách mô tả đây là một trong những công trình có quy mô nhân lực lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc thời bấy giờ.
Theo sử ký, ngoài hơn 100.000 thợ thủ công lành nghề, gần 1 triệu lao động đã tham gia vào quá trình xây dựng Tử Cấm Thành. Lực lượng này được phân chia theo từng ngành nghề cụ thể như làm đất, đá, mộc, gạch, sơn, trang trí, dán giấy và dựng khung gỗ. Sự phân công rõ ràng, phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm nghề giúp công trình được triển khai đồng thời ở nhiều khu vực mà không gây chồng chéo hay gián đoạn.
Đáng chú ý, nhiều cung điện được xây dựng song song, thay vì tuần tự, qua đó rút ngắn đáng kể thời gian hoàn thành toàn bộ quần thể. Cách tổ chức thi công này cho thấy trình độ quản lý nhân lực và tư duy khoa học rất cao của triều đình nhà Minh.
Đến tháng 11 năm thứ 18 niên hiệu Vĩnh Lạc (năm 1420), Chu Đệ ban chiếu tuyên bố hoàn thành cung điện Bắc Kinh. Đầu năm sau, hoàng đế chính thức thiết triều tại Điện Phong Thiên (nay là Điện Thái Hòa), đánh dấu sự khởi đầu của hơn 5 thế kỷ Tử Cấm Thành là trung tâm quyền lực tối cao của Trung Quốc.
Trong suốt 491 năm, nơi đây chứng kiến sự trị vì của 14 hoàng đế nhà Minh và 10 hoàng đế nhà Thanh. Tử Cấm Thành không chỉ là đỉnh cao của kiến trúc cung đình truyền thống Trung Hoa mà còn là quần thể kiến trúc gỗ cổ lớn nhất và được bảo tồn nguyên vẹn nhất thế giới.
Về mặt kỹ thuật, các công trình trong Tử Cấm Thành sử dụng kết cấu khung gỗ làm hệ chịu lực chính, với kỹ thuật mộng - chốt tinh xảo, hoàn toàn không cần đến đinh. Các cấu kiện gỗ được gia công chính xác, lắp ráp tại chỗ, tạo nên những mối liên kết bền vững nhưng linh hoạt.
Đặc biệt, Tử Cấm Thành còn sử dụng cấu trúc chống thiên tai với khung gỗ hình chữ nhật gọi là "đấu củng". Đấu củng thường nằm ở vị trí dưới hiên và mái nhà và không dùng bất kỳ loại keo dính nào. Các thanh gỗ được lắp vào đúng khuôn và ăn khớp với nhau. Thiết kế này được sử dụng rộng rãi từ thời Xuân Thu (khoảng năm 770 - 476 trước Công nguyên) trong lịch sử Trung Quốc.
Đấu củng vừa giúp mở rộng diện tích hiên nhà, vừa có khả năng chịu lực tốt, đồng thời đóng vai trò trang trí cho các cung điện thuộc Tử Cấm Thành. Thực tế cho thấy, trong hơn 600 năm tồn tại, Tử Cấm Thành đã trải qua trên 200 trận động đất lớn nhỏ nhưng hầu như không bị tác động.
Một yếu tố khoa học khác góp phần vào thành công của công trình là việc áp dụng phương pháp xây dựng tiêu chuẩn hóa. Dù có hàng nghìn cung điện lớn nhỏ, nhưng hình thức kiến trúc cơ bản được thống nhất, với các kiểu mái chủ yếu như mái dốc hai đầu, mái dốc ba phía, mái dốc bốn phía và mái chóp.
Quần thể kiến trúc Tử Cấm Thành được lắp ráp từ năm loại mái này theo nhiều cách kết hợp khác nhau, giống như việc sản xuất nhiều khuôn mẫu chuyên dụng, tạo nên cảm giác "sản xuất" quy mô lớn, tiêu chuẩn hóa. Phương pháp lắp đặt tiêu chuẩn hóa này đảm bảo việc xây dựng Tử Cấm Thành được thực hiện một cách có trật tự và đẩy nhanh tốc độ xây dựng.
Tinh hoa của Tử Cấm Thành còn thể hiện ở hệ thống công trình nằm dọc trục trung tâm Bắc - Nam. Trục này được xác định dựa trên hiểu biết sâu sắc của người Trung Quốc cổ đại về thiên văn và quy luật tự nhiên. Họ cho rằng hướng Bắc - Nam giữ vai trò cốt lõi trong việc xác lập trật tự không gian, bởi ban ngày có thể xác định thông qua vị trí mặt trời vào chính ngọ, còn ban đêm dựa vào sao Bắc Đẩu.
Từ trục Bắc - Nam làm chuẩn, các hướng còn lại được xác định một cách chính xác, tạo nên bố cục đối xứng, hài hòa và mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về quyền lực, trật tự và vũ trụ quan. Chính sự kết hợp giữa kỹ thuật xây dựng tinh vi và tư duy triết học này đã làm nên giá trị trường tồn của Tử Cấm Thành trong lịch sử nhân loại.
Theo CCTV, dpm.org
