Cảnh báo căn bệnh có thể gây tử vong trong 24 giờ, thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ cao
(Thị trường tài chính) -Chỉ trong thời gian ngắn, cả nước đã ghi nhận hàng chục ca mắc và nhiều trường hợp tử vong.
Gần đây, bệnh não mô cầu đang ghi nhận nhiều ca nặng trong cộng đồng, đặc biệt ở nhóm thanh thiếu niên. Dù là lứa tuổi tưởng như khỏe mạnh nhưng đây lại là một trong những nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.
Chỉ trong thời gian ngắn, cả nước đã ghi nhận hàng chục ca mắc và nhiều trường hợp tử vong. Các chuyên gia cảnh báo bệnh có thể trở nặng nhanh trong vòng 24 giờ, để lại hậu quả nặng nề, thậm chí cướp đi mạng sống nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Thanh thiếu niên là nhóm nguy cơ đặc biệt cao mặc dù khỏe mạnh
Não mô cầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm lây qua đường hô hấp, có thể bùng phát nhanh trong môi trường đông đúc. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ, thanh thiếu niên nằm trong 3 nhóm tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, chỉ đứng sau trẻ dưới 1 tuổi và người trên 65 tuổi.
Một phân tích tổng hợp 184 ca bệnh từ năm 2011 đến 2023 đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ cho thấy, có tới 34,2% bệnh nhân là người từ 13 đến 19 tuổi. Điều này cho thấy lứa tuổi tưởng chừng khỏe mạnh và năng động lại là nhóm dễ bị tấn công bởi loại vi khuẩn nguy hiểm này.
Tại Việt Nam, diễn biến bệnh cũng đáng lo ngại. Từ cuối năm 2024 đến nay, cả nước đã ghi nhận 85 ca nhiễm não mô cầu. Trong số này, 2 trường hợp đã tử vong gồm một thanh niên 24 tuổi ở Bắc Ninh và một bé trai 3 tuổi tại TP. HCM.
Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhi rơi vào tình trạng sốc nhiễm trùng huyết hoặc suy đa cơ quan, như trường hợp bé trai 14 tuổi ở Đắk Lắk phải điều trị tích cực vì hoại tử chi, rối loạn nhịp tim và suy đa cơ quan.
Ngày 27/10, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông (Hà Nội) tiếp nhận một thanh niên 24 tuổi nhập viện với các triệu chứng điển hình của não mô cầu gồm sốt, đau đầu và cứng gáy, trong khi bệnh nhân chưa từng được tiêm vắc-xin phòng bệnh.
Những con số và trường hợp thực tế cho thấy thanh thiếu niên không chỉ dễ mắc bệnh mà còn dễ gặp biến chứng nặng nếu không được chủ động phòng ngừa từ sớm.
Vì sao thanh thiếu niên lại dễ mắc não mô cầu?
Lứa tuổi từ 10 đến 24 có nhiều yếu tố khiến họ trở thành nhóm có nguy cơ cao nhất trong cộng đồng. Theo các chuyên gia y tế, thanh thiếu niên thường xuyên sinh hoạt ở môi trường đông người như trường học, ký túc xá, khu vui chơi, lớp học thêm hay các hoạt động tập thể. Việc ở gần nhau trong không gian kín tạo điều kiện để giọt bắn mang vi khuẩn não mô cầu dễ dàng lây lan từ người này sang người khác.
Bên cạnh đó, hành vi giao tiếp và sinh hoạt của thanh thiếu niên cũng là yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Lứa tuổi này thường có xu hướng giao tiếp gần gũi, ôm, hôn, hoặc sử dụng chung đồ uống, chung ly, chung ống hút. Một số còn có hành vi quan hệ tình dục không an toàn hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân. Mỗi hành vi tưởng chừng vô hại đều có thể trở thành con đường để vi khuẩn lây truyền.
Một điều đáng chú ý là tỷ lệ thanh thiếu niên mang mầm bệnh nhưng không biết khá cao. Theo Hội Y học dự phòng Việt Nam, có đến khoảng 10% thanh thiếu niên và người trưởng thành là người lành mang mầm bệnh. Họ không có triệu chứng nhưng vẫn có thể lây nhiễm cho người khác, khiến bệnh lan rộng âm thầm trong cộng đồng. Đây là lý do khiến bệnh não mô cầu thường được phát hiện muộn hoặc bùng phát đột ngột.
Ngoài ra, lối sống thiếu điều độ như thức khuya, bỏ bữa, hút thuốc, uống rượu bia hay căng thẳng kéo dài cũng khiến hệ miễn dịch của thanh thiếu niên suy yếu. Khi sức đề kháng giảm, cơ thể dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, trong đó có não mô cầu.
Trong khi đó, nhiều phụ huynh lại cho rằng con mình đang ở độ tuổi khỏe mạnh, ít mắc bệnh nên không chú trọng tiêm phòng. Sự chủ quan này tạo ra khoảng trống tiêm chủng khiến thanh thiếu niên trở thành nhóm dễ bị bỏ sót nhất trong công tác phòng bệnh.
Diễn biến bệnh nhanh, nguy cơ tử vong chỉ sau 24 giờ
Não mô cầu được đánh giá là một trong những bệnh nhiễm khuẩn cấp tính nguy hiểm nhất. Chỉ trong vòng 9-12 giờ sau khi khởi phát, bệnh có thể gây ra các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, buồn ngủ, nôn, khó thở, tiêu chảy, cứng cổ, phát ban hoặc sợ ánh sáng.
Tuy nhiên, giai đoạn đầu của bệnh khá giống cảm cúm, khiến nhiều người chủ quan. Khi bệnh đã chuyển sang viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết, khả năng tử vong trong 24 giờ đầu là rất cao.
Một nghiên cứu tại Anh ghi nhận rằng trong số 101 trường hợp thanh thiếu niên mắc não mô cầu từ 16 đến 22 tuổi, có tới 58% để lại di chứng. Những di chứng này bao gồm sẹo da, chóng mặt kéo dài, rối loạn vận động, rối loạn ngôn ngữ, mất thính lực, co giật và thậm chí phải cắt cụt chi.
Giải pháp hiệu quả nhất để bảo vệ thanh thiếu niên
Trước nguy cơ bệnh diễn biến nguy hiểm và khó lường, các chuyên gia y tế trong nước và quốc tế đều nhấn mạnh rằng biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm vắc-xin. CDC Mỹ, WHO và Bộ Y tế Việt Nam đều khuyến cáo trẻ vị thành niên và thanh niên cần được tiêm đầy đủ các loại vắc-xin phòng não mô cầu.
Hiện Việt Nam đã có các loại vắc-xin phòng ngừa những nhóm huyết thanh gây bệnh phổ biến nhất, gồm nhóm A, B, C, Y và W-135. Trong đó, nhóm C và W là những nhóm có tỷ lệ tử vong cao. Các loại vắc-xin cộng hợp tứ giá A, C, Y, W-135 đã chứng minh khả năng giảm đến 90% số ca mắc ở các nhóm huyết thanh chính sau khi đưa vào sử dụng.
Bên cạnh tiêm phòng, thanh thiếu niên cần duy trì lối sống lành mạnh như ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, rửa tay thường xuyên và tránh sử dụng chất kích thích. Hạn chế tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc bệnh hoặc đang có triệu chứng cúm cũng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm.
Não mô cầu là căn bệnh hiếm nhưng vô cùng nguy hiểm, có thể cướp đi sinh mạng nhanh chóng và để lại hậu quả kéo dài. Với sự gia tăng của các ca mắc trong thời gian gần đây và mức độ nguy hiểm của căn bệnh này, việc chủ động tiêm vắc-xin và nâng cao nhận thức cộng đồng là điều cấp thiết.
Hiện nay vẫn nhiều phụ huynh chủ quan với bệnh não mô cầu, các chuyên gia khuyến nghị cần đẩy mạnh truyền thông, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chủ động phòng ngừa. Một mũi tiêm đúng thời điểm có thể bảo vệ người trẻ khỏi căn bệnh có thể gây tử vong trong 24 giờ, đồng thời bảo vệ tương lai, sức khỏe và chất lượng cuộc sống của cả một thế hệ.
