Bên trong hệ thống lưu trữ hiện đại hàng đầu Đông Nam Á của Việt Nam: Nằm độ sâu 12m dưới lòng đất, đang lưu giữ nhiều Bảo vật Quốc gia
(Thị trường tài chính) - Được đặt tại Hà Nội với khí hậu thay đổi rõ rệt theo 4 mùa nên khu vực này luôn duy trì chế độ bảo quản nghiêm ngặt để thích ứng với điều kiện môi trường.
Nằm sâu 12m dưới lòng đất, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III – đơn vị thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) được xem là một trong những hệ thống lưu trữ hiện đại hàng đầu Đông Nam Á.
Đây là nơi gìn giữ kho tư liệu đặc biệt quý hiếm, được bảo quản trong điều kiện nghiêm ngặt về nhiệt độ, độ ẩm, thông gió và phòng cháy chữa cháy nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối, duy trì giá trị bền vững của di sản tư liệu quốc gia.
Được đặt tại Hà Nội với khí hậu thay đổi rõ rệt theo 4 mùa nên Trung tâm duy trì chế độ bảo quản nghiêm ngặt để thích ứng với điều kiện môi trường. Mỗi loại hình lưu trữ được thiết lập quy chuẩn riêng: kho phim ở mức 10±2°C với độ ẩm 30±5%, kho ảnh duy trì 16±2°C và độ ẩm 45±5%, còn kho tài liệu giấy được bảo quản ở 20±2°C với độ ẩm 50±5%. Nhờ đó, nhiều tài liệu từ 8 thập kỷ trước vẫn còn nguyên vẹn, không rách hay phai mờ.
Trung tâm được thiết kế với 3 tầng hầm sâu và một tòa nhà nổi 10 tầng. Khi tiếp cận khu vực lưu trữ, nhân viên bắt buộc phải mặc trang phục chuyên dụng, đeo găng tay để tránh làm hư hại tài liệu. Phần lớn tài liệu được hình thành sau Cách mạng tháng Tám, trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn về công tác quản lý và bảo vệ tư liệu quốc gia.
Hiện Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đang quản lý khoảng 14km giá tài liệu trên nhiều vật mang tin khác nhau, phản ánh toàn diện tiến trình lịch sử của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam từ năm 1945 đến nay. Hệ thống giá di động được ứng dụng giúp tiết kiệm diện tích, đồng thời thuận tiện cho việc tra cứu và bảo quản.
Kho tư liệu được chia thành bốn khối chính: khối tài liệu hành chính của các cơ quan trung ương như Phủ Thủ tướng, Quốc hội, các bộ, ngành; khối tài liệu khoa học – kỹ thuật bao gồm các công trình và dự án trọng điểm quốc gia; khối tài liệu nghe nhìn với hơn 100.000 bức ảnh, phim và băng ghi âm; cùng khối tài liệu cá nhân của các nhà hoạt động chính trị, xã hội.
Trung tâm còn lưu giữ những tài liệu có giá trị đặc biệt, trong đó nổi bật là bản Tuyên ngôn Độc lập, bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các lãnh đạo Đảng, Nhà nước qua nhiều thời kỳ. Hai bộ tài liệu đã được công nhận là Bảo vật Quốc gia gồm “tập Sắc lệnh của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giai đoạn 1945–1946” và “bộ sưu tập các mẫu Quốc huy của Việt Nam ra đời năm 1953 do họa sĩ Bùi Trang Chước thực hiện”.
Tập Sắc lệnh gồm những bản gốc độc bản, nhiều văn bản có bút tích sửa chữa, bổ sung bằng tay, thể hiện giá trị pháp lý và lịch sử sâu sắc. Trong đó có 87 Sắc lệnh do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, 25 Sắc lệnh do Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp thay mặt ký và 6 bản có bút tích chỉnh sửa của ông. Những văn bản này phản ánh rõ nét bối cảnh chính trị, xã hội Việt Nam những năm đầu giành độc lập, giai đoạn đặt nền móng cho bộ máy chính quyền non trẻ.
Ngoài hồ sơ của các cơ quan Nhà nước, trung tâm còn tiếp nhận và lưu trữ tài liệu cá nhân của nhiều chính khách, nhà khoa học, văn nghệ sĩ từng nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước và các giải thưởng quốc tế. Khu vực hầm được giới hạn tiếp cận, trong khi phần không gian phía trên được bố trí phục vụ hoạt động trưng bày, triển lãm và tra cứu tư liệu cho người dân, các nhà nghiên cứu.
Không chỉ lưu giữ các tài liệu trong nước, nơi đây còn sở hữu nhiều tư liệu đã được quốc tế ghi nhận, tiêu biểu là “bộ sưu tập hơn 700 ca khúc của nhạc sĩ Hoàng Vân được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu thế giới”.
Đằng sau kho tàng tư liệu đồ sộ ấy là công sức bền bỉ, tỉ mỉ của những cán bộ lưu trữ – những người âm thầm phục chế, tu bổ từng tài liệu hư hỏng để kéo dài tuổi thọ, gìn giữ giá trị lịch sử cho các thế hệ mai sau.
Đến nay, kho lưu trữ của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III không chỉ là nơi gìn giữ di sản tư liệu quốc gia, mà còn là biểu tượng của trí tuệ, sự kiên định và lòng tận tâm của những người làm công tác lưu trữ, góp phần bảo tồn lịch sử dân tộc để những chứng tích vô giá ấy tiếp tục sống cùng năm tháng.
