9 lưu ý nhất định phải biết để bảo vệ sức khỏe trước ô nhiễm không khí
(Thị trường tài chính) - Các hạt bụi mịn và siêu mịn đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế xếp vào nhóm chất gây ung thư cho con người.
Như mọi năm, thời điểm hiện tại là cao điểm của “mùa ô nhiễm không khí ở Hà Nội” (kéo dài từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau). Bụi mịn lơ lửng trong bầu khí quyển tầng thấp khó khuếch tán, gây ô nhiễm không khí. Thời tiết rét khô, nhiệt độ ban ngày dao động 19-24 độ C, về đêm và sáng sớm còn 12-14 độ C. Chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm kết hợp hiện tượng nghịch nhiệt khiến bụi mịn PM2.5 khó tan.
Mức độ ô nhiễm kéo dài ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người dân, đặc biệt là những người đi xe máy, dễ bị cay mắt, khô cổ, khó chịu khi di chuyển trong lớp bụi dày.
Các hạt PM2.5, PM10, khí ozone (O₃), nitrogen dioxide (NO₂) và sulfur dioxide (SO₂) được xác định là tác nhân chính ảnh hưởng đến sức khỏe. Những hạt bụi siêu nhỏ đủ khả năng đi sâu vào phổi, thậm chí vào máu, gây rối loạn chức năng hô hấp và làm nặng thêm bệnh nền. Các hạt bụi mịn và siêu mịn đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế xếp vào nhóm chất gây ung thư cho con người.
Trong bối cảnh ô nhiễm diễn biến phức tạp, các biện pháp dài hạn như mở rộng giao thông công cộng, áp dụng công nghệ sạch trong công nghiệp, chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong các tòa nhà và quy hoạch trường học, bệnh viện xa khu vực có nguồn thải lớn... đang được triển khai. Tuy vậy, người dân vẫn cần chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Theo đó, các chuyên gia khuyến nghị một số biện pháp thiết thực sau:
Theo dõi chỉ số AQI hằng ngày
AQI phản ánh mức độ ô nhiễm tại khu vực sinh sống. Việc cập nhật thông tin từ báo chí, ứng dụng khí tượng và các trạm quan trắc giúp chủ động điều chỉnh lịch sinh hoạt, hạn chế ra ngoài khi chất lượng không khí giảm.
Sử dụng khẩu trang đạt chuẩn
Khẩu trang công nghiệp như N95 hoặc P100 có khả năng lọc bụi tốt hơn khẩu trang thông thường. Khi ra đường, người dân được khuyến nghị dùng loại ôm sát mặt, có gọng mũi và van thở để tăng hiệu quả cản bụi mịn.
Hạn chế hoạt động ngoài trời khi ô nhiễm tăng cao
Trong những ngày chỉ số AQI ở mức xấu, nên giảm tập luyện ngoài trời, chuyển sang hoạt động trong nhà hoặc các không gian kín có hệ thống thông gió tốt. Trẻ nhỏ cần được hạn chế thời gian chơi bên ngoài để giảm nguy cơ kích ứng hô hấp.
Giữ môi trường sống sạch và thông thoáng
Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, lau dọn các bề mặt, hạn chế tích tụ bụi. Các khuyến cáo y tế cũng nêu rõ cần giảm đốt vàng mã, đốt nhang nhiều trong nhà. Hộ gia đình ở ngoại thành nên tránh đốt rơm rạ, vốn là nguồn gây khói bụi lớn.
Đầu tư máy lọc không khí
Máy lọc không khí giúp giảm đáng kể nồng độ bụi và các chất ô nhiễm trong nhà. Đây là giải pháp được nhiều chuyên gia đánh giá cao, đặc biệt phù hợp với gia đình có trẻ nhỏ hoặc người mắc bệnh hô hấp.
Tăng cường cây xanh trong nhà
Một số loại cây có khả năng hỗ trợ lọc khí nhẹ, giúp cải thiện không gian sống. Dù hiệu quả không thể so sánh với thiết bị máy lọc, đây vẫn là giải pháp chi phí thấp, dễ triển khai.
Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Khẩu phần giàu rau quả, ngũ cốc, chất béo tốt được cho là có vai trò hỗ trợ hệ miễn dịch, giảm tác động của các chất ô nhiễm. Một số loại trà thảo mộc, trà xanh được ghi nhận có khả năng chống oxy hóa.
Thay đổi thói quen tiêu thụ năng lượng
Gia đình nên chuyển sang dùng năng lượng sạch trong sinh hoạt như bếp điện, bếp từ thay cho bếp than. Khi tham gia giao thông, tắt máy khi dừng đèn đỏ để giảm khí thải.
Lưu ý đối với người có bệnh nền hô hấp
Người mắc hen phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cần tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định, hạn chế ra ngoài khi ô nhiễm ở mức cao. Nếu xuất hiện triệu chứng nặng hơn như khó thở, cần liên hệ nhân viên y tế để được hỗ trợ kịp thời.
Ô nhiễm không khí vẫn là vấn đề kéo dài, đòi hỏi sự phối hợp giữa chính quyền, cộng đồng và từng cá nhân. Các biện pháp tự bảo vệ không giải quyết tận gốc nguồn ô nhiễm nhưng giúp giảm rủi ro sức khỏe trước khi các giải pháp dài hạn phát huy hiệu quả.
