Trung Quốc không còn là miền đất hứa, các tập đoàn đa quốc gia ồ ạt rút lui chưa từng thấy
(Thị trường tài chính) - Làn sóng doanh nghiệp nước ngoài thu hẹp hoạt động hoặc rút khỏi Trung Quốc đang gia tăng rõ rệt, làm dấy lên lo ngại rằng chu kỳ tăng trưởng kéo dài ba thập kỷ của nền kinh tế này, vốn dựa nhiều vào dòng vốn ngoại, có thể đang đi đến hồi kết.
Trong vòng một năm qua, hàng loạt thông báo từ đóng cửa nhà máy đến bán tài sản đã cho thấy môi trường kinh doanh đối với các tập đoàn đa quốc gia ở Trung Quốc đang xấu đi nhanh chóng. Dù một số ý kiến coi sự rút lui này là thắng lợi của doanh nghiệp trong nước, nhiều nhà phân tích cảnh báo tín hiệu sâu xa đáng lo ngại hơn nhiều. Trung Quốc đang dần trở thành một thị trường mà ngay cả các tập đoàn toàn cầu cũng gặp khó trong việc tồn tại lâu dài.
Các trường hợp gần đây trải rộng trên nhiều lĩnh vực. Canon xác nhận đóng cửa nhà máy sản xuất máy in tại Trung Sơn, tỉnh Quảng Đông, chấm dứt 24 năm hoạt động kể từ khi đi vào vận hành năm 2001. Khoảng 1.400 lao động bị ảnh hưởng. Canon cho biết sẽ chuyển trọng tâm chiến lược sang thiết bị chẩn đoán y tế và bán dẫn, đồng thời cam kết chi trả bồi thường và hỗ trợ tái bố trí việc làm cho người lao động.
Các hãng ôtô Nhật Bản cũng đẩy nhanh quá trình rút lui. Honda thông báo đóng cửa một số nhà máy sản xuất xe chạy xăng tại Quảng Châu và Vũ Hán, tiến hành cắt giảm nhân sự và phân bổ lại nguồn lực sang xe điện.
Mitsubishi Motors đã rời bỏ mảng sản xuất xe tại Trung Quốc từ năm ngoái và đang chuẩn bị rút hoàn toàn khỏi thị trường. Toyota đóng cửa các nhà máy tại Quảng Châu và Vũ Hán, trong khi Volkswagen ngừng hoạt động cơ sở tại Trường Sa.
Trong lĩnh vực công nghệ, Samsung tạm dừng hoạt động nhà máy tại Huệ Châu. IBM giải thể công ty đầu tư tại Trung Quốc và đóng cửa một trung tâm nghiên cứu, còn Microsoft chấm dứt hoạt động phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo tại Thượng Hải. Sony chính thức rút khỏi thị trường điện thoại thông minh đại lục, đánh dấu việc rời bỏ hoàn toàn phân khúc này.
Ngành tiêu dùng cũng cho thấy xu hướng tương tự. Thương hiệu đồ lót Đức Triumph tuyên bố sẽ đóng toàn bộ cửa hàng tại Trung Quốc trước cuối năm nay, khép lại hơn 3 thập kỷ hiện diện. Hãng thời trang Pháp Etam cũng đã rút lui, trong khi Wacoal của Nhật Bản thu hẹp mạnh hoạt động, đóng gần 10% số cửa hàng và phát tín hiệu sẽ tiếp tục cắt giảm.
Nhà bán lẻ Mỹ Victoria’s Secret đã đóng cửa cửa hàng chủ lực tại Bắc Kinh trong năm 2023. Ngành mỹ phẩm chịu tác động đặc biệt nặng nề, với hàng trăm nhà máy đóng cửa, hàng chục doanh nghiệp rơi vào tình trạng phá sản và hơn 30 thương hiệu rút khỏi thị trường, nhiều trong số đó có liên hệ với các tập đoàn lớn của châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Ở chiều ngược lại, một số thương hiệu nước ngoài ghi nhận đà tăng trưởng trở lại tại các thị trường ngoài Trung Quốc. Báo cáo tài chính cho thấy nhiều tập đoàn mỹ phẩm hàng đầu Hàn Quốc đang phục hồi mạnh tại châu Âu và Mỹ, với doanh thu quốc tế chiếm tỷ trọng ngày càng lớn.
Cuộc chiến giá cả và biên lợi nhuận bị bào mòn
Các nhà phân tích cho rằng nguyên nhân nằm ở áp lực mang tính cấu trúc, thay vì những quyết định riêng lẻ của từng doanh nghiệp. Cạnh tranh giá ngày càng khốc liệt đã kéo biên lợi nhuận xuống mức khó duy trì. Doanh nghiệp trong nước sẵn sàng chấp nhận lợi nhuận rất thấp, thậm chí lỗ, để giành thị phần, trong khi các tập đoàn đa quốc gia thường cần biên lợi nhuận cao hơn để vận hành hiệu quả.
Starbucks là ví dụ thường được nhắc tới. Việc các đối thủ nội địa liên tục giảm giá, kết hợp với trợ giá từ các nền tảng giao đồ ăn, đã đẩy giá đồ uống xuống sát chi phí. Tình trạng tương tự diễn ra trong ngành dược phẩm, nơi cơ chế mua sắm tập trung đã cắt giảm giá thuốc xuống mức khiến nhiều nhà cung cấp nước ngoài bị loại khỏi hệ thống bệnh viện.
Một số ý kiến cảnh báo kiểu cạnh tranh cực đoan này không chỉ đẩy doanh nghiệp ngoại ra ngoài mà còn gây tổn hại cho các nhà sản xuất nội địa có chất lượng cao. Dù một số lĩnh vực thực sự hưởng lợi từ đột phá công nghệ và giảm chi phí, nhiều ngành khác lại chứng kiến giá cả tăng trở lại sau khi đối thủ nước ngoài rút lui, đặt ra câu hỏi về lợi ích lâu dài cho người tiêu dùng.
Cảnh báo mang tính cấu trúc, không phải suy giảm tạm thời
Áp lực hiện không còn giới hạn ở doanh nghiệp nước ngoài. Ngày càng nhiều công ty trong nước cũng buộc phải rút lui.
Sulang Technology, một nhà sản xuất màn hình có trụ sở tại Thâm Quyến, mới đây thông báo rời bỏ thị trường trong nước, viện dẫn cạnh tranh giá khốc liệt và chi phí dịch vụ hậu mãi ngày càng tăng.
Giới quan sát cho rằng những quyết định này phản ánh điều kiện mang tính hệ thống hơn là thất bại cá biệt. Rủi ro địa chính trị gia tăng, biên lợi nhuận thu hẹp, chi phí tuân thủ và môi trường kinh doanh ngày càng khó đoán đang buộc các doanh nghiệp đánh giá lại vai trò của Trung Quốc như một điểm đến đầu tư dài hạn.
Xét tổng thể, làn sóng rút vốn ngoại ngày càng tăng được xem như một tín hiệu cảnh báo mang tính hệ thống. Theo các nhà phân tích, những gì đang diễn ra không phải là biến động ngắn hạn, mà là sự dịch chuyển sâu sắc của mô hình kinh tế từng thúc đẩy tăng trưởng Trung Quốc suốt hơn ba thập kỷ qua.
Theo Vision Times
