Trả đũa hay leo thang? Niềm tin giữa Mỹ và Trung Quốc đang phai nhạt nhanh chóng
(Thị trường tài chính) - Sự leo thang căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc cuối tuần qua cho thấy mức độ nghi kỵ ngày càng sâu sắc giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Cuối tuần trước, trong hai ngày sau khi Trung Quốc kết thúc kỳ nghỉ lễ Tuần lễ Vàng, Bắc Kinh đã công bố khuôn khổ mới nhằm siết chặt xuất khẩu đất hiếm, bổ sung thêm các doanh nghiệp Mỹ vào danh sách đen, đồng thời áp phí đối với các tàu có liên hệ với Mỹ khi cập cảng Trung Quốc.
Ngay sau đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm 100% thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh khẳng định các biện pháp hạn chế đất hiếm của mình là “hợp pháp và chính đáng”.
Ông Larry Hu, Kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc của Tập đoàn Macquarie, nhận định trong một bản ghi chú hôm thứ Hai rằng “căn nguyên của căng thẳng xuất phát từ sự thiếu tin tưởng lẫn nhau”.
Ông cho biết thêm: “Trong cuộc đàm phán tại London vào tháng 6, hai nước đã đạt được một thỏa thuận mang tính trao đổi: đổi đất hiếm để lấy công nghệ. Không bất ngờ khi cả hai bên đều cảm thấy bị phản bội khi cho rằng đối phương hành động thiếu thiện chí”.
Theo ông Hu, sự leo thang thương mại hiện nay là kết quả của “những hiểu lầm” từ cả hai phía. Ông cùng các chuyên gia khác đã chỉ ra cách hai bên đang nhìn nhận vấn đề một cách khác biệt.
Phía Bắc Kinh có thể cho rằng họ cần đáp trả một quy định mới của Mỹ ban hành ngày 29/9, trong đó mở rộng phạm vi kiểm soát xuất khẩu sang cả các công ty con do các doanh nghiệp nằm trong danh sách đen của Mỹ nắm quyền chi phối. Trong khi đó, Washington có thể chỉ coi sự thay đổi này như một điều chỉnh kỹ thuật.
Ở chiều ngược lại, Bắc Kinh có thể xem việc áp đặt hạn chế đất hiếm là hành động phản chiếu nỗ lực rộng khắp của Washington nhằm ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ cao, còn Mỹ lại coi đây là chiến thuật đàm phán nhằm tạo lợi thế trước khả năng diễn ra cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước.
Rủi ro đối với các nhà sản xuất chip Mỹ
Tác động đối với doanh nghiệp là điều hiển nhiên, thể hiện một phần qua đợt bán tháo trên thị trường chứng khoán hôm thứ Sáu.
Ông Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Teneo, cho biết trong một báo cáo: “Một quy định trong gói biện pháp mới yêu cầu các công ty phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại Trung Quốc nếu xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào được sản xuất ở bất cứ nơi đâu trên thế giới mà trong đó thành phần đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc chiếm ít nhất 0,1% giá trị sản phẩm”.
Theo ông Wildau, “trên lý thuyết, quy định này có thể buộc các tập đoàn như Nvidia, TSMC và Intel phải được sự chấp thuận của cơ quan quản lý Trung Quốc trước khi bán sản phẩm tại thị trường Mỹ”.
Ông cũng chỉ ra rằng “quy định mới của Trung Quốc được mô phỏng theo Quy tắc sản phẩm trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Product Rule) của Bộ Thương mại Mỹ, vốn yêu cầu giấy phép cho mọi sản phẩm được sản xuất bằng công nghệ có nguồn gốc từ Mỹ, bất kể nơi sản xuất”.
Ông Jianwei Xu, Kinh tế trưởng phụ trách khu vực Đại Trung Hoa của Natixis, nhận định: “Với diễn biến cụ thể mà thị trường đang chú ý, hai bên vẫn có thể quay lại bàn đàm phán để tìm kiếm giải pháp tạm thời. Tuy nhiên, đó sẽ không phải là giải pháp lâu dài. Niềm tin giữa họ đã mất”.
Ông Trump cho biết ông sẵn sàng gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị APEC tổ chức ở Hàn Quốc vào cuối tháng 10. Phía Trung Quốc đến nay vẫn chưa xác nhận hoặc phủ nhận kế hoạch này.
Theo ông Liu Weidong, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Mỹ, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc, quan điểm trong nước cho rằng Mỹ sẽ tiếp tục gây sức ép với Trung Quốc ngay cả khi lãnh đạo hai nước gặp nhau.
Ông nói trong phần bình luận được CNBC dịch lại rằng: “Lịch sử đã chứng minh sức ép của Mỹ là vô hiệu và chỉ khiến quan hệ Trung - Mỹ trở nên đối đầu hơn”.
Ông cho rằng các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm mới nhất thể hiện nỗ lực của Trung Quốc nhằm cảnh báo các doanh nghiệp nước ngoài “không thân thiện” đồng thời chào đón các đối tác khác, qua đó duy trì sự ổn định song phương thông qua “các biện pháp đáp trả ở mức độ vừa phải và có kiểm soát”.
Ông Trump và ông Tập Cận Bình đã có cuộc điện đàm hồi tháng trước nhưng vẫn chưa gặp mặt trực tiếp kể từ khi ông Trump nhậm chức hồi tháng Một. Ông Trump trước đó từng bày tỏ khả năng sẽ thăm Trung Quốc vào năm sau, sau đó ông Tập có thể thăm Mỹ.
Hai bên vẫn đang trong quá trình đàm phán, do các biện pháp vừa được công bố chỉ có hiệu lực sau Hội nghị APEC tại Hàn Quốc. Theo ông Ting Lu, Kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc của Nomura, “bất chấp căng thẳng leo thang, vẫn còn cơ hội cho giải pháp ngoại giao, vì lịch trình hiện tại tạo ra một khoảng đệm chiến lược: việc thực thi thuế quan của ông Trump dự kiến vào ngày 1/11 diễn ra sớm hơn một tháng so với thời điểm Bắc Kinh áp dụng hạn chế xuất khẩu đất hiếm vào ngày 1/12”.
Theo CNBC
