Mỏ quặng khổng lồ trở thành trận địa kinh tế quan trọng bậc nhất thế giới, Trung Quốc chiếm ưu thế tuyệt đối
(Thị trường tài chính) - Tại vùng cao nguyên phía Nam Guinea, Simandou - một trong những mỏ quặng sắt lớn nhất thế giới - đang mở ra cơ hội đổi đời cho nền kinh tế quốc gia Tây Phi này.
Sự giàu có từ Simandou không chỉ là cơ hội, mà còn tiềm ẩn những thách thức lớn, tất cả phụ thuộc vào cách chính quyền quân sự Guinea, dưới sự lãnh đạo của Tướng Mamady Doumbouya, quản lý nguồn tài nguyên khổng lồ này.
Tiềm năng khai thác song hành cùng thách thức về cơ sở hạ tầng
Chi phí phát triển mỏ Simandou hiện được chia sẻ giữa các bên tham gia, bao gồm Rio Tinto, công ty sở hữu 1/4 cổ phần của dự án, Chinalco (Trung Quốc), và một liên doanh Trung Quốc-Singapore riêng biệt. Sự tham gia của chính phủ Trung Quốc được xem là yếu tố then chốt giúp dự án được triển khai.
Là quốc gia nhập khẩu quặng sắt lớn nhất thế giới, Trung Quốc rất mong muốn giá quặng sắt giảm. Dự báo nguồn cung tăng từ Simandou đã khiến một số nhà phân tích dự đoán giá quặng sắt sẽ giảm từ khoảng 100 USD mỗi tấn xuống còn khoảng 70 USD trong vài năm tới.
Tại Rio Tinto, sự tham gia của Trung Quốc đã dẫn đến nhận thức rằng dự án sẽ được tiến hành dù có sự tham gia của công ty hay không, bởi Trung Quốc đã có ảnh hưởng lớn trong dự án này. Chính vì vậy, việc tiếp tục tham gia dự án được coi là chiến lược quan trọng của Rio Tinto. Chris Aitchison, giám đốc điều hành của tập đoàn Rio-Chinalco, nhấn mạnh: “Bạn không phải lúc nào cũng định giá dựa trên lợi nhuận thuần túy”.
Mặt khác, các quan chức Guinea muốn nhấn mạnh rằng Trung Quốc chỉ là một trong nhiều đối tác trong dự án mỏ Simandou. Djiba Diakité, tham mưu trưởng của Tướng Mamady Doumbouya, cho biết rằng Guinea đã tận dụng “tốc độ của các đối tác Trung Quốc và các tiêu chuẩn mà chúng tôi ưa thích từ các đối tác phương Tây. Ông Diakité nhấn mạnh: “Không quốc gia nào có kẻ thù vĩnh viễn hay bạn bè vĩnh cửu, chỉ có lợi ích phụ thuộc lẫn nhau là trên hết”.
Có một thời điểm, Guinea đã nhập khẩu một đầu máy xe lửa của Trung Quốc, mặc dù quốc gia này đã quy định rằng động cơ phải là của Mỹ. Tuy nhiên, sau đó đầu máy xe lửa này đã bị trả lại, điều này phản ánh sự quyết liệt của Guinea trong việc duy trì sự độc lập và tuân thủ các yêu cầu của mình trong các hợp tác quốc tế.
Cơ hội thay đổi nền kinh tế Guinea
Chính phủ Guinea nhìn thấy Simandou như một cơ hội không chỉ để cải thiện cơ sở hạ tầng, mà còn để thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế quốc gia. Dự án này có thể tạo ra một cú hích lớn cho xuất khẩu của Guinea, ước tính sẽ tăng thêm khoảng 12 tỷ USD mỗi năm, gấp đôi kim ngạch thương mại hiện tại. Theo dự đoán của IMF, nền kinh tế Guinea có thể tăng trưởng trên 25% trong vòng 5 năm tới. Đến năm 2030, dự án sẽ xuất khẩu 120 triệu tấn quặng sắt, đóng góp 6% vào nguồn cung toàn cầu, thay đổi cục diện thị trường quặng sắt quốc tế, với sự chuyển giao sự thống trị từ Úc sang Trung Quốc.
Chính quyền Guinea hy vọng sẽ sử dụng nguồn lợi nhuận từ Simandou để đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng, từ đường sá đến giáo dục, với mục tiêu cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, một yếu tố quan trọng cần được chú ý là cách thức chi tiêu nguồn thu từ quặng sắt. Bộ trưởng Bộ Mỏ Bouna Sylla đã khẳng định rằng tiền sẽ không “chạy túi riêng”, tuy nhiên, nguy cơ tham nhũng vẫn là vấn đề đáng lo ngại.
Những rủi ro tiềm ẩn
Các quan chức cũng lo ngại về nguy cơ "bệnh Hà Lan" - một hiện tượng khi sự gia tăng xuất khẩu một nguồn tài nguyên khiến đồng tiền quốc gia mạnh lên, làm suy yếu khả năng cạnh tranh của các ngành xuất khẩu khác. Nếu không có chính sách vĩ mô hợp lý, mỏ Simandou có thể không tác động tích cực đến tỷ lệ nghèo đói của quốc gia, mà ngược lại, có thể làm tăng khoảng cách giàu nghèo.
Ngoài ra, Guinea đối mặt với rủi ro về nguồn lao động. Sau khi công trình xây dựng Simandou hoàn thành, lực lượng lao động lên tới 50.000 người có thể gây ra vấn đề về việc làm nếu không có kế hoạch giải quyết.
Sự tham gia của chính quyền quân sự trong dự án này cũng đặt ra những nghi vấn về tính hợp pháp và sự ổn định chính trị. Tướng Doumbouya, người đứng đầu chính quyền quân sự sau cuộc đảo chính năm 2021, đã phá vỡ lời hứa tổ chức bầu cử tự do và công bằng. Điều này làm dấy lên những lo ngại về sự kiểm soát độc quyền và sự bất ổn chính trị khi đất nước đang tìm cách hợp pháp hóa quyền lực của mình trong cuộc bầu cử sắp tới vào ngày 28/12.
Mặc dù sự chia rẽ trong quân đội có thể là một yếu tố đe dọa đến sự ổn định của chính quyền hiện tại, nhưng sự gia tăng nguồn thu từ Simandou sẽ tạo ra một cuộc cạnh tranh khốc liệt về quyền kiểm soát tài nguyên. Chính sự phân chia quyền lực và tài nguyên sẽ là yếu tố quyết định sự ổn định và tương lai của Guinea trong thời gian tới.
Simandou là một món quà đầy hứa hẹn nhưng cũng mang lại không ít rủi ro cho Guinea. Để đạt được lợi ích tối đa từ mỏ quặng sắt khổng lồ này, Guinea cần phải xây dựng một hệ thống quản lý tài chính chặt chẽ, giảm thiểu tham nhũng và đảm bảo sự ổn định chính trị. Nếu được khai thác và quản lý đúng cách, Simandou có thể trở thành động lực quan trọng giúp Guinea chuyển mình thành một quốc gia thịnh vượng hơn. Tuy nhiên, mọi thứ sẽ phụ thuộc vào cách thức chính quyền Guinea đối mặt và giải quyết những thách thức này trong tương lai.
Theo The Economist
