Sân bay duy nhất của Việt Nam hơn 50 năm không đón bất kỳ chuyến bay nào nhưng không bị phá bỏ, đang lưu giữ nhiều trực thăng, vũ khí

Theo thống kê, Việt Nam có tổng cộng 14 sân bay quân sự và 22 sân bay dân dụng, trong có đó 5 sân bay quốc tế trọng điểm bao gồm Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất, Vân Đồn và Phú Quốc cùng nhiều sân bay nội địa khác phục vụ nhu cầu đi lại bằng đường hàng không cho khách trong nước lẫn quốc tế.

Tuy nhiên, có một sân bay nổi tiếng nhưng suốt hàng chục năm qua không đón bất kỳ chuyến bay nào hạ cánh hay cất cánh. Đó chính là Sân bay Tà Cơn. 

Sân bay Tà Cơn năm 1968 nhìn từ trên cao. Ảnh: Báo Kinh tế & Đô thị

Sân bay Tà Cơn tọa lạc tại thôn Hòa Thành, xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, dọc theo tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, cách thị trấn Khe Sanh khoảng 5km. 

Với địa hình là một thung lũng lòng chảo, được bao bọc bởi những đồi núi, Sân bay Tà Cơn từng là một trong những căn cứ quân sự chiến lược của quân đội Mỹ trong giai đoạn 1966-1968 tại chiến trường Khe Sanh, đồng thời cũng ghi dấu chiến tích oanh liệt của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Sân bay Tà Cơn ngày nay. Ảnh: Báo Kinh tế & Đô thị

Nằm gần biên giới và án ngữ Quốc lộ 9, tuyến đường nối từ Đông Hà (Việt Nam) đến Nam Lào, Sân bay Tà Cơn có vị trí chiến lược quan trọng không chỉ đối với chiến trường Quảng Trị mà còn với toàn khu vực Đông Dương. 

Chính vì vậy, quân đội Mỹ đã sử dụng Khe Sanh làm bàn đạp cho các cuộc hành quân càn quét trên bộ. Sân bay Tà Cơn được xây dựng nhằm phục vụ cho các máy bay trinh sát, giúp kiểm tra và chỉ điểm các hoạt động đánh phá, ngăn chặn và cắt đứt các tuyến đường Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, Sân bay Tà Cơn nằm trong hệ thống hàng rào điện tử McNamara, kéo dài từ biển Cửa Tùng đến vùng biên giới. Căn cứ Khe Sanh được xác định là trung tâm của hệ thống phòng ngự kiên cố nhất của quân đội Mỹ ở vùng địa đầu miền Nam Việt Nam, bao gồm các cứ điểm như Làng Vây, Chi khu quân sự Hướng Hóa và cụm cứ điểm phòng ngự tại Sân bay Tà Cơn.

Trong đó, cụm cứ điểm Tà Cơn - Sân bay Tà Cơn được coi là khu trung tâm xây dựng với quy mô dài 2km, rộng 1km, gồm nhiều tiểu cứ điểm có công sự kiên cố và một sân bay lớn. Sân bay này có diện tích khoảng 10.000m², với một đường băng được lát bằng hàng nghìn tấn ri nhôm và ri sắt.

Những chiếc xe tăng còn sót lại tại Sân bay Tà Cơn. Ảnh: Phan Hoài An

Đây là nơi đón nhận, cất cánh các loại máy bay lên thẳng vũ trang, phản lực chiến đấu và các máy bay vận tải quân sự hạng nặng như C-130 và C-123. Trong khu vực sân bay, các cơ sở như trụ sở chỉ huy, đài chỉ huy, đài liên lạc cùng hệ thống công sự phòng ngự dày đặc đã được xây dựng. Bên ngoài, có hàng rào dây thép gai và các bãi mìn lớn.

Sân bay Tà Cơn với thiết kế kiên cố và vị trí chiến lược, đã được quân đội Mỹ coi là một "pháo đài bất khả chiến bại". Tuy nhiên, từ tháng 2 đến tháng 7/1968, trước các cuộc tiến công giải phóng Khe Sanh của Quân đội nhân dân Việt Nam, quân đội Mỹ buộc phải thực hiện cuộc rút quân chiến thuật để cứu vãn tình thế, đánh dấu sự thất bại hoàn toàn tại chiến trường Quảng Trị. 

Vào ngày 9/7/1968, lá cờ chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam tung bay trên cứ điểm Sân bay Tà Cơn, khép lại chiến dịch Đường 9 - Khe Sanh với thắng lợi vang dội.

Cựu chiến binh trở lại thăm chiến trường xưa. Ảnh: Báo Lao Động

Năm 1986, Sân bay Tà Cơn được xếp hạng là Di tích Quốc gia. Hiện nay, khu di tích này trưng bày nhiều hiện vật ngoài trời, bao gồm máy bay C-130, CH47 Chinook, UH-1A, xe tăng M48, M41, M113, pháo 155 ly và hàng chục vỏ bom, đạn - những phương tiện chiến tranh mà quân đội Mỹ từng sử dụng tại chiến trường Khe Sanh - Tà Cơn gần 60 năm trước.

Trong khuôn viên di tích Sân bay Tà Cơn, nổi bật là chiếc máy bay vận tải hạng nặng C-130 của quân đội Mỹ, có số hiệu 532. Chiếc máy bay này được bàn giao cho Sân bay Tà Cơn vào năm 2012 bởi Nhà máy A41 thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân, từng tham gia chiến đấu tại chiến trường Khe Sanh - Tà Cơn.

Máy bay vận tải của quân đội Mỹ tại Khu di tích sân bay Tà Cơn. Ảnh: Báo Lao Động

Sân bay Tà Cơn còn có một bảo tàng thu nhỏ được thiết kế theo lối kiến trúc nhà sàn của người Vân Kiều, Pa Kô. Đây là không gian trưng bày lịch sử với hàng trăm hiện vật quý giá, những bức ảnh chiến tranh và sa bàn mô phỏng căn cứ địa Khe Sanh, khắc họa những chiến công hiển hách của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Di tích này là điểm đến không thể thiếu trong tour du lịch thăm lại chiến trường xưa. Ảnh: Du lịch Quảng Trị

Mỗi năm, Sân bay Tà Cơn đón hơn 15.000 lượt du khách đến tham quan, trong đó khách quốc tế chiếm 50%. Sân bay Tà Cơn cùng các địa danh lịch sử như Thành cổ Quảng Trị, địa đạo Vĩnh Mốc, Thánh địa La Vang… đã trở thành những điểm tham quan thu hút du khách tại tỉnh Quảng Trị.