Xiaomi mất chưa đầy 1 năm đã làm được điều mà Tesla phải mất cả thập kỷ, 'canh bạc' 10 tỷ USD của Lôi Quân sẽ thay đổi cuộc chơi EV toàn cầu?
(Thị trường tài chính) - Từ một hãng sản xuất điện thoại thông minh, Xiaomi đã nhanh chóng vươn lên trở thành một đối thủ đáng gờm trong ngành xe điện chỉ trong vòng bốn năm.
Từ ý tưởng đến thực tế chỉ trong vòng bốn năm, Xiaomi đã chuyển mình từ một công ty điện thoại thông minh thành một nhà sản xuất xe điện đáng gờm. Ban đầu, mảng kinh doanh ô tô của Xiaomi chỉ là một kế hoạch được hội đồng quản trị phê duyệt cùng cam kết từ tỷ phú Lôi Quân. Nhưng đến nay, công ty dự kiến sản xuất 300.000 xe trong năm nay và đã xuất xưởng hơn 135.000 xe chỉ trong vòng chưa đầy 12 tháng.
Mẫu xe đầu tiên, SU7 – một chiếc sedan thể thao với thiết kế tương tự Porsche và giá khởi điểm khoảng 30.000 USD – đã tạo nên cơn sốt với thời gian chờ đợi lên đến nửa năm. Thành công này đã giúp giá cổ phiếu Xiaomi tại Hồng Kông tăng gấp ba lần trong một năm.
Lôi Quân, CEO kiêm nhà sáng lập Xiaomi, đã đạt được điều mà Tesla, Apple, Ford và General Motors chưa từng thực hiện: phát triển một mẫu xe điện vừa giá cả phải chăng, vừa thành công thương mại nhanh chóng. Trong khi Tesla mất hơn một thập kỷ để đạt mức sản xuất 300.000 xe, Rivian – nhà sản xuất xe tải điện 15 năm tuổi – chỉ đạt được một phần sáu con số này vào năm ngoái.
Doanh nhân 55 tuổi này nổi tiếng tại Trung Quốc với hàng triệu người theo dõi trên mạng xã hội. Ông có phong cách thuyết trình tương tự Steve Jobs và thường tổ chức các sự kiện kéo dài hàng giờ để quảng bá sản phẩm. Ngày 27/2, ông đã giới thiệu phiên bản xe mới trị giá 73.000 USD, có khả năng tăng tốc từ 0-60 dặm/giờ chỉ trong chưa đầy hai giây.
Ngành xe điện Trung Quốc đang thống trị toàn cầu, sản xuất nhiều xe hơn tất cả các hãng ô tô khác cộng lại, phần lớn dành cho thị trường nội địa. Các nhà sản xuất xe điện như BYD – công ty được Warren Buffett hậu thuẫn – hiện bán nhiều xe hơn cả Honda. Trong khi đó, Ford và GM đang phải thu hẹp kế hoạch mở rộng EV do chi phí pin cao và triển khai bộ sạc EV chậm chạp. Giám đốc điều hành Ford, Jim Farley, nhận định Trung Quốc đang tạo ra "mối đe dọa hiện hữu" đối với ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.
‘Apple của Trung Quốc’
Hiện tại, Xiaomi tập trung vào thị trường nội địa Trung Quốc, nhưng các hãng xe điện Trung Quốc đang mở rộng ra quốc tế, đối mặt với phản ứng từ Mỹ, EU, Brazil và nhiều quốc gia khác thông qua thuế quan bảo hộ. Dù thị phần vẫn còn khiêm tốn, xe điện Trung Quốc đang dần chiếm lĩnh châu Âu và Đông Nam Á. Ví dụ, tại Singapore – thị trường truyền thống của Toyota – BYD đã trở thành thương hiệu xe bán chạy nhất năm qua.
Đáng chú ý, CEO Ford Jim Farley đã đích thân đặt mua một chiếc Xiaomi SU7 về Mỹ và dành tới sáu tháng để trải nghiệm mẫu xe này trong năm ngoái. "Thật tuyệt vời," ông Farley chia sẻ trong một podcast hồi tháng 10. "Tôi không muốn từ bỏ nó." Ông còn mô tả nhà sản xuất sedan thể thao này là "Apple của Trung Quốc."
Sự thành công vượt bậc của Xiaomi là kết quả của mô hình sản xuất độc đáo tại Trung Quốc. Các công ty xe điện nước này kiểm soát gần như toàn bộ chuỗi sản xuất và tận dụng hệ thống nhà cung cấp nội địa. Điều này giúp giảm chi phí, tăng hiệu suất so với các nhà sản xuất ô tô nước ngoài vốn phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bên cạnh đó, Xiaomi được hưởng sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. Trung Quốc đã đẩy nhanh quy trình phê duyệt sản xuất ô tô của Xiaomi, giúp công ty xây dựng một nhà máy rộng 135 sân bóng đá chỉ trong 19 tháng. Michael Dunne, CEO một công ty tư vấn thị trường ô tô Trung Quốc, nhận định: "Không có đối thủ nào có thể sánh kịp về quy mô, chuỗi cung ứng và tốc độ phát triển khi xem Trung Quốc là cơ sở sản xuất ô tô".
Từ điện thoại thông minh tới xe điện
Hiện nay, điện thoại thông minh vẫn chiếm khoảng 50% tổng doanh thu của Xiaomi. Công ty nổi lên nhờ cung cấp thiết bị chất lượng cao với giá phải chăng, trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ ba thế giới, sau Apple và Samsung.
Vào thập niên 2010, khi Apple bắt đầu nghiên cứu sản xuất xe hơi, nhiều giám đốc điều hành Xiaomi cũng đề xuất hướng đi này. Tuy nhiên, Lôi Quân ban đầu đánh giá ngành ô tô có rủi ro cao và đòi hỏi đầu tư lớn. Bước ngoặt đến vào tháng 1/2021 khi Bộ Quốc phòng Mỹ đưa Xiaomi vào danh sách các công ty có liên quan tới quân đội Trung Quốc, có nguy cơ bị cấm đầu tư từ Mỹ . Dù sau đó Xiaomi được loại khỏi danh sách, sự kiện này khiến Lôi Quân cân nhắc chiến lược đa dạng hóa sang lĩnh vực ô tô.
Hội đồng quản trị Xiaomi tổ chức cuộc họp quyết định vào tháng 3/2021, trong đó Lôi Quân lập luận rằng xe hơi đang trở thành phần mở rộng quan trọng của cuộc sống kỹ thuật số. Ông đề xuất khoản đầu tư 10 tỷ USD và cam kết đích thân chỉ đạo toàn bộ dự án. Cuối cùng, kế hoạch được thông qua với điều kiện này.
Bắc Kinh giành được dự án nhà máy của Xiaomi nhờ lợi thế gần chính quyền trung ương, giúp công ty nhanh chóng nhận được phê duyệt cần thiết để sản xuất ô tô.
Đội ngũ kinh doanh tại Xiaomi áp dụng phương pháp nghiên cứu thị trường đặc biệt, yêu cầu đội ngũ của mình tiếp xúc trực tiếp với khách hàng tiềm năng thay vì dựa vào khảo sát truyền thống. Theo truyền thông Trung Quốc, CEO Lôi Quân cũng thường xuyên xuất hiện tại các bãi đỗ xe, trò chuyện với chủ xe và thậm chí mượn xe để trải nghiệm thực tế.
Để nâng cao chuyên môn, ông yêu cầu các giám đốc điều hành trong bộ phận ô tô tham gia khóa đào tạo đua xe chuyên nghiệp. Qua nghiên cứu, Xiaomi xác định nhu cầu thị trường là một mẫu sedan thể thao, giá thấp hơn Tesla nhưng có phạm vi hoạt động trên 400 dặm và tích hợp hệ sinh thái thiết bị thông minh của Xiaomi.
Lôi Quân tận dụng mối quan hệ trong ngành điện thoại thông minh để đầu tư vào các công ty sở hữu công nghệ quan trọng cho xe điện, từ hệ thống lái tự động đến pin và chip ô tô. Thậm chí, các nhà sáng lập xe điện đối thủ như Xpeng và NIO cũng cố vấn cho ông, mong muốn Xiaomi nâng cao vị thế chung của ngành xe điện Trung Quốc.
Chiến lược giá của Xiaomi hướng đến lợi nhuận dài hạn, chấp nhận biên lợi nhuận thấp trong giai đoạn đầu để thu hút khách hàng. Công ty kỳ vọng sẽ tạo doanh thu thông qua phần mềm ô tô và dịch vụ gia tăng.
Bên cạnh đó, Xiaomi còn vay mượn công nghệ "máy đúc siêu tốc" từ Tesla. Khác với phương pháp truyền thống là rèn và hàn nhiều bộ phận riêng lẻ, máy móc khổng lồ của Xiaomi - cao bằng một tòa nhà nhiều tầng và dài bằng hai sân bóng rổ - có thể tạo ra khung xe liền khối chỉ trong 100 giây, bằng cách nung nhôm đến 1.300°F rồi làm nguội đột ngột trong nước 45°F.
Nhà máy lắp ráp hiện đại của Xiaomi vận hành với hơn 700 robot trong một môi trường tự động hóa cao đến mức về lý thuyết có thể hoạt động mà không cần đèn chiếu sáng.
Thay vì đầu tư vào quảng cáo truyền thống, Lôi Quân tận dụng thương hiệu cá nhân với hàng triệu người theo dõi để quảng bá SU7, khiến danh sách chờ tăng vọt ngay khi mở bán. Trước chỉ trích rằng SU7 giống Porsche, ông bình thản trả lời: "Mọi người nói rằng chúng tôi trông giống McLaren."
Dù hiện tại chỉ tập trung vào thị trường nội địa, Xiaomi đang từng bước mở rộng, với chiến lược nâng tầm thương hiệu tương tự Apple. Tuy nhiên, Lôi Quân thừa nhận Xiaomi vẫn còn khiêm tốn so với các hãng ô tô sản xuất hàng triệu xe mỗi năm.
Tham khảo Yahoo Finance, Wall Street Journal (WSJ)
