Showroom BYD ở Việt Nam đìu hiu, VinFast tấp nập: Các ông lớn xe điện Trung Quốc chật vật tìm chỗ đứng tại Đông Nam Á
(Thị trường tài chính) - Các nhà sản xuất xe điện tên tuổi đến từ Trung Quốc, trong đó có "gã khổng lồ" BYD đang đối mặt với thực tế khó khăn tại Đông Nam Á khi phải cạnh tranh với VinFast ở Việt Nam hay nhiều đối thủ đáng gờm khác đến từ Thái Lan.
Vào một sáng thứ Năm gần đây ở Hà Nội, showroom của “gã khổng lồ” xe điện Trung Quốc BYD bắt đầu ngày mới trong tình trạng vắng khách. Chỉ cách đó vài km, đại lý của hãng xe điện non trẻ VinFast Auto của Việt Nam lại nhộn nhịp, với những khách hàng tiềm năng đang chăm chú tìm hiểu các mẫu xe mới.
“Chúng tôi tiếp đón trung bình 20 khách hàng mỗi ngày đối với các ngày trong tuần”, anh Trần Trung Hiếu, một nhân viên bán hàng của VinFast trong bộ vest đen và thắt cà vạt nói với phóng viên tờ Bangkok Post. “Con số này có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba vào cuối tuần”.
Việc BYD gia nhập thị trường Việt Nam vào tháng 7 năm 2024, nơi dân số trẻ và đang có nhu cầu cao đối với xe điện và xe hybrid (loại ô tô chạy song song cả động cơ mô tơ đốt trong và động cơ điện) nhấn mạnh cả cơ hội và thách thức mà các công ty Trung Quốc phải đối mặt khi thâm nhập vào khu vực Đông Nam Á.
Cơ hội và thách thức
Đông Nam Á, nơi có hàng trăm triệu người tiêu dùng khá giả mong muốn nâng cao chất lượng cuộc sống, là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc. Họ bị hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ do thuế quan trừng phạt của tân Tổng thống Donald Trump và gặp bất lợi cạnh tranh ở châu Âu vì lý do tương tự.
Tuy nhiên, những thành công ban đầu đang nhường chỗ cho thực tế khắc nghiệt.
Dù tầng lớp trung lưu đang phát triển có mong muốn sở hữu xe điện (EV), nhưng giá xe vẫn khá cao so với thu nhập của nhiều người. Hơn nữa, việc tiếp cận nguồn điện ổn định chưa phải điều hiển nhiên ở mọi nơi và ngay cả khi có điện, cơ sở hạ tầng sạc xe điện vẫn còn rải rác ở nhiều quốc gia. Đặc biệt, tại Việt Nam, người tiêu dùng có xu hướng chuộng các thương hiệu quen thuộc hơn.
“Đông Nam Á là một thị trường phức tạp hơn nhiều so với Trung Quốc”, ông Ron Zheng, chuyên gia tư vấn tại công ty tư vấn chiến lược toàn cầu Roland Berger GmbH nhận định. Để chinh phục khu vực này, các hãng xe Trung Quốc phải điều hướng qua nhiều nền văn hóa, ngôn ngữ và hệ thống quy định khác nhau.
Xe điện đang dần thay thế xe xăng
Ông Ron Zheng tin rằng xe điện thông minh cuối cùng sẽ thay thế xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống (xe xăng). Tuy nhiên, Trung Quốc đã mất khoảng 5 năm với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ trước khi người tiêu dùng tự nguyện chuyển đổi và Đông Nam Á cũng có thể cần một khung thời gian tương tự.
Hầu hết người tiêu dùng trong khu vực đều cởi mở với thương hiệu ngoại, minh chứng là sự phổ biến lâu dài của các hãng xe Nhật Bản như Toyota. Dù vị thế của họ đã suy yếu, các công ty ô tô đến từ “xứ sở hoa anh đào”, bao gồm Nissan và Honda, vẫn chiếm khoảng 68% thị phần xe du lịch ở Đông Nam Á vào năm 2023. Theo dự báo của Roland Berger, thị phần của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể tăng từ 6% năm 2023 lên khoảng 13% vào năm 2030.
Tuy nhiên, khi xét theo từng quốc gia, con đường phía trước vẫn đầy chông gai.
Tình hình tại các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam ra sao?
Tại Indonesia, doanh số xe điện năm 2023 đạt 43.188 chiếc, tăng đáng kể so với con số 125 xe vào năm 2020 nhưng vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số khoảng 860.000 xe du lịch được bán ra ở “nền kinh tế số 1 Đông Nam Á”. Với tốc độ này, mục tiêu có 2 triệu xe điện trên đường phố Indonesia vào năm 2030 của Chính phủ “xứ sở vạn đảo” dường như khó đạt được.
“Người giàu có thể quan tâm đến xe điện hơn, nhưng với người bình thường thì không. “Ngoài giá cả, một vấn đề nữa là về việc tìm trạm sạc”, Hairayani, một giáo viên tại Thủ đô Jakarta (Indonesia) cho biết.
Tại Thái Lan, nơi Chính phủ hỗ trợ 100.000 baht (gần 2.927 USD) cho mỗi chiếc xe điện, doanh số vẫn giảm 9,3% xuống còn 66.732 chiếc vào năm 2024, thấp hơn mục tiêu 80.000 chiếc mà Hiệp hội Xe điện Thái Lan đề ra. Với mức nợ hộ gia đình cao nhất Đông Nam Á và các điều kiện vay ngân hàng ngày càng nghiêm ngặt, người tiêu dùng “xứ sở Chùa Vàng” đang trở nên thận trọng hơn.
Tình hình còn khó khăn hơn ở những nơi có thương hiệu nội địa mạnh như Việt Nam.
VinFast, với mạng lưới trạm sạc riêng đang mở rộng và dòng xe điện mini giá rẻ chỉ khoảng 1.700 USD , dễ dàng vượt mặt các đối thủ Trung Quốc. Trong số gần 91.500 xe điện bán ra tại Việt Nam năm 2023, hơn 87.000 chiếc là của VinFast. Tuy nhiên, phần lớn trong số đó được bán cho các công ty liên quan đến VinFast, đặc biệt là công ty cung cấp dịch vụ taxi Green and Smart Mobility JSC mà tỷ phú Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Vingroup, sở hữu phần lớn cổ phần.
Dẫu vậy, vẫn có cơ hội cho BYD và các hãng xe Trung Quốc. Một cuộc khảo sát của KPMG vào tháng 7 năm ngoái cho thấy gần 70% trong số 1.100 người Việt Nam sống tại các thành phố giàu có sẵn sàng chuyển sang xe điện hoặc hybrid.
BYD đã ra mắt nhiều mẫu xe tại Việt Nam với mức giá từ 659 triệu đồng (gần 25.800 USD) đến 1,36 tỷ đồng (53.135 USD). Tuy nhiên, việc thuyết phục người tiêu dùng không hề dễ dàng.
“Chưa thực tế để sở hữu một chiếc xe điện Trung Quốc tại Việt Nam”, anh Thịnh Hạnh, một người dân Hà Nội chia sẻ khi đến showroom VinFast tìm mua mẫu mẫu ô tô điện VF 6 cùng em trai. Anh Thịnh Hạnh cho biết mình từng lái chiếc VF 9 từ năm 2023 và thích khả năng cá nhân hóa mà xe xăng không thể mang lại. “Trạm sạc dành cho xe Trung Quốc còn quá ít”, anh chia sẻ.
Ngoài ra, tâm lý e ngại đối với hàng Trung Quốc vẫn còn tồn tại. “Người tiêu dùng vẫn hơi lo lắng vì đây là thương hiệu Trung Quốc”, anh Đông Hải, một nhân viên bán hàng tại showroom Chery ở Hà Nội cho biết. Chery hiện chưa bán xe điện tại Việt Nam nhưng dự định ra mắt vào quý II năm nay.
Chiến lược “vượt ngàn chông gai” của các hãng xe Trung Quốc là gì?
Để cải thiện tình hình tại Đông Nam Á, các công ty xe điện Trung Quốc đang đẩy mạnh quảng bá thương hiệu. GAC Aion đã thuê bảng quảng cáo khổng lồ tại sân bay Suvarnabhumi của Bangkok(Thái Lan), trong khi BYD khai trương showroom rộng bằng một sân bóng ở trung tâm Jakarta (Indonesia).
Họ cũng đang xây dựng nhà máy sản xuất trong khu vực Đông Nam Á. “Gã khổng lồ” BYD đang đầu tư 1,3 tỷ USD vào một nhà máy ở đảo Java (Indonesia), dự kiến đi vào hoạt động vào tháng 1 năm sau. Chery cũng có kế hoạch mở một nhà máy sản xuất xe điện tại tỉnh Rayong (Thái Lan) với công suất 50.000 xe/năm, dự kiến bắt đầu sản xuất trong năm nay.
Ông Ron Zheng nhận định, thị trường Đông Nam Á sẽ mang đến “biến động ngắn hạn” cho các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc: “Khu vực này sẽ là một thách thức lớn về mặt vận hành thực tế, bao gồm hậu cần và sản xuất hàng loạt”.
Theo Bangkok Post
