Nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới lung lay: Người dân ‘không dám’ ăn rau tươi, 1kg gạo đắt gấp 3 lần Việt Nam
(Thị trường tài chính) - Giá thực phẩm tăng cao đang khiến người tiêu dùng Nhật Bản phải thắt chặt chi tiêu và săn lùng hàng giảm giá. Dù các doanh nghiệp Nhật Bản đã tăng lương vào năm ngoái, nhưng mức tăng này vẫn không đủ để bù đắp chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ.
Lạm phát tại Nhật Bản đang ở mức 4%, nhưng Taemi Komiyama cảm nhận chi phí nuôi sống gia đình tăng nhanh hơn con số đó nhiều. Người phụ nữ nội trợ 35 tuổi chi khoảng 50.000 yên (hơn 8,5 triệu đồng) mỗi tháng cho thực phẩm, tăng 25% so với năm ngoái.
Giá các mặt hàng thiết yếu như gạo, trứng và bắp cải đều đã tăng mạnh trong vòng 12 tháng qua. Để tiết kiệm, vợ chồng cô đã ngừng ăn ngoài và Komiyama đang cân nhắc đi làm lại để ứng phó với chi phí sinh hoạt ngày càng cao. Hiện tại, cô phải giảm bớt lượng rau tươi mua về. "Rau tươi quá đắt nên tôi cố gắng chọn đồ đông lạnh thay thế". Komiyama chia sẻ khi mua sắm tại siêu thị giảm giá OK ở khu Asakusa, Tokyo.
Giá thực phẩm tăng cao đang khiến người tiêu dùng Nhật Bản phải thắt chặt chi tiêu và săn lùng hàng giảm giá khi sức mua ngày càng giảm. Dù các doanh nghiệp Nhật Bản đã tăng lương vào năm ngoái, nhưng mức tăng này vẫn không đủ để bù đắp chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ.
Theo Bộ Lao động Nhật Bản, tiền lương thực tế năm 2024 đã giảm 0,3%. Dự báo tình hình sẽ còn khó khăn hơn khi khoảng 20.000 mặt hàng thực phẩm dự kiến tăng giá trong năm nay, cao hơn đáng kể so với năm ngoái, theo dữ liệu từ Teikoku Databank.
Doanh nghiệp lao đao vì chi phí tăng
Không chỉ hộ gia đình, các doanh nghiệp cũng đang chịu sức ép nặng nề. Skylark Holdings, công ty điều hành chuỗi nhà hàng Gusto, dự báo lợi nhuận hoạt động của họ sẽ giảm 11,2 tỷ yên trong năm tài chính hiện tại do lạm phát. Công ty ước tính chi phí nguyên liệu sẽ tăng gấp ba, từ 1,7 tỷ yên lên 5,1 tỷ yên. Riêng chi phí mua gạo dự kiến chiếm phần lớn, lên tới 2,2 tỷ yên.
Sự không hài lòng của người dân và doanh nghiệp đang trở thành thách thức lớn đối với các nhà hoạch định chính sách Nhật Bản, những người từng mong muốn lạm phát để thúc đẩy tăng trưởng.
Đồng yên yếu, phụ thuộc vào nhập khẩu
Lương thực đang trở thành bài toán nan giải đối với Chính phủ Nhật Bản khi quốc gia này ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu. Giá cả trong nước bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài như xung đột ở Ukraine và biến đổi khí hậu, trong khi đồng yên suy yếu càng làm cho hàng nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn.
Tỷ lệ tự cung tự cấp lương thực của Nhật Bản, tính theo lượng calo, đã giảm xuống dưới 40% trong năm tài chính 2023, so với khoảng 50% cách đây ba thập kỷ. Điều này đồng nghĩa với việc Nhật Bản ngày càng phụ thuộc vào nguồn thực phẩm nhập khẩu.
Giá gạo tăng vọt buộc Chính phủ phải tung ra 210.000 tấn gạo từ kho dự trữ khẩn cấp để hạ nhiệt thị trường. Một túi gạo 5kg có giá 3.688 yên vào ngày 27/1 (hơn 620.000 đồng), tăng 82% so với năm ngoái.
Nghĩa là trung bình 1kg gạo ở Nhật đang có giá khoảng 125.000 đồng. Trong khi đó, ở Việt Nam, thông thường, giá gạo ST25 chính hãng được Gạo Phương Nam bán với mức giá bán lẻ là 41.000 đồng/kg - ước tính rẻ hơn 3 lần gạo bán ở Nhật.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Kazuo Ueda cho biết hồi tháng 2 rằng ông sẽ xem xét lạm phát thực phẩm khi điều chỉnh chính sách tiền tệ, vì đây có thể không phải là vấn đề tạm thời mà có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng lạm phát của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, BOJ vẫn thận trọng hơn so với nhiều Ngân hàng Trung ương khác trên thế giới, nơi đã mạnh tay tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. BOJ tập trung vào chỉ số lạm phát cốt lõi (không bao gồm giá thực phẩm tươi sống), vốn thấp hơn đáng kể so với lạm phát tổng thể. Điều này tạo ra khoảng cách giữa chính sách vĩ mô và thực tế chi tiêu của người dân.
Sức ép lên tiêu dùng và nền kinh tế
Giá thực phẩm tăng cao có thể khiến người dân cắt giảm chi tiêu cho các khoản lớn hơn, như mua ô tô, đồ gia dụng hoặc du lịch. Điều này có nguy cơ làm chậm lại đà tăng trưởng kinh tế.
Pan Pacific International Holdings, công ty vận hành chuỗi cửa hàng giảm giá Don Quijote, đang nỗ lực giữ giá thấp dù chi phí nhập hàng và nhân công ngày càng tăng. "Tình hình hiện tại phức tạp hơn nhiều so với giai đoạn giảm phát", Chủ tịch Pan Pacific, ông Naoki Yoshida, nhận định trong một cuộc họp báo vào tháng 2.
Keiko Yano, một cụ bà 77 tuổi sống một mình, cũng đang chật vật vì áp lực tài chính. Bà làm việc bán thời gian để kiếm thêm thu nhập, nhưng lương theo giờ chỉ tăng vỏn vẹn 10-20 yên.
Trong khi đó, chi phí rau củ, trứng và tiền điện đều tăng lên. Trước đây, bà tự thưởng cho mình một bữa sushi mỗi tháng, nhưng giờ phải cắt giảm xuống còn hai tháng một lần. “Tôi vốn chẳng sống xa hoa gì. Giờ thì tôi cũng chẳng còn gì để cắt giảm nữa”, bà chia sẻ.
Tham khảo JPT
