Ukraine từ chối đề nghị của Trump về quyền khai thác một nửa trữ lượng khoáng sản

Kyiv muốn các bảo đảm an ninh gắn liền với bất kỳ thỏa thuận tài nguyên nào.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đưa ra đề nghị này với Zelensky trong chuyến thăm Kyiv vào thứ Tư. Đề xuất này được đưa ra sau khi Tổng thống Donald Trump cho rằng Mỹ xứng đáng nhận được lượng tài nguyên trị giá nửa nghìn tỷ USD của Ukraine để đổi lấy sự hỗ trợ quân sự dành cho nước này.

Zelensky muốn các bảo đảm an ninh từ Mỹ và châu Âu phải gắn liền với bất kỳ thỏa thuận nào về trữ lượng khoáng sản, theo bốn nguồn tin am hiểu về các cuộc đàm phán Mỹ - Ukraine.

Ông cũng mong muốn các quốc gia khác, bao gồm cả các nước EU, tham gia vào việc khai thác tài nguyên trong tương lai.

Tuy nhiên, thỏa thuận do Trump đề xuất và được Bessent trình bày chỉ đề cập đến việc Mỹ nhận được tài nguyên Ukraine để đổi lấy hỗ trợ quân sự trước đây, mà không có bất kỳ cam kết nào về viện trợ trong tương lai, theo một nguồn tin nắm rõ nội dung tài liệu.

“Chúng tôi vẫn đang đàm phán,” Zelensky phát biểu tại Munich vào thứ Bảy. “Tôi đã có nhiều cuộc đối thoại khác nhau.”

Phát biểu với báo giới bên lề hội nghị, Zelensky cho biết việc đồng ý với thỏa thuận của Mỹ ở thời điểm hiện tại “không có lợi cho Ukraine… không phù hợp với lợi ích của một Ukraine có chủ quyền.”

Một quan chức cấp cao của Ukraine nói với Financial Times rằng Kyiv đang “cố gắng đàm phán một thỏa thuận tốt hơn.”

Trong chuyến thăm văn phòng tổng thống Ukraine tuần này, Bessent đã mang theo một tài liệu mà Trump muốn Zelensky ký trước khi Bessent quay lại Washington, theo năm nguồn tin am hiểu về vấn đề này.

Trước khi thảo luận riêng với Zelensky trong khoảng một giờ, Bessent mô tả đây là một “thỏa thuận kinh tế” với Kyiv nhằm “tăng cường liên kết kinh tế giữa hai nước.”

Chính quyền Trump sẽ “đồng hành cùng Kyiv đến cùng bằng cách gia tăng cam kết kinh tế của chúng tôi,” điều này sẽ “tạo ra một lá chắn an ninh dài hạn cho toàn bộ người dân Ukraine” sau khi chiến tranh với Nga kết thúc, Bessent tuyên bố.

“Khi chúng tôi xem xét các chi tiết, không có điều khoản nào liên quan đến bảo đảm an ninh của Mỹ trong tương lai,” một quan chức Ukraine khác nói với FT.

Khi được hỏi liệu đây có phải là một thỏa thuận bất lợi cho Ukraine hay không, một quan chức Ukraine thứ ba am hiểu về đề xuất cho biết: “Đây là một thỏa thuận kiểu Trump.” Quan chức này nhận xét: “Đây là cách Trump đàm phán. Rất cứng rắn.”

Mối quan ngại chính của Ukraine là sự thiếu liên kết giữa thỏa thuận và các bảo đảm an ninh rộng lớn hơn, theo ba người đã xem xét đề xuất.

Các quan chức Ukraine đã hỏi thỏa thuận này sẽ đóng góp thế nào cho an ninh dài hạn của đất nước họ, nhưng chỉ nhận được câu trả lời rằng điều đó sẽ đảm bảo sự hiện diện của Mỹ trên lãnh thổ Ukraine — một phản hồi mơ hồ không giải quyết được các câu hỏi quan trọng, theo các nguồn tin.

Bessent lập luận rằng chỉ riêng sự hiện diện của người Mỹ bảo vệ các mỏ khoáng sản cũng đủ để ngăn chặn Moscow.

Một điểm gây tranh cãi khác là tài liệu xác định New York là nơi giải quyết các tranh chấp liên quan đến quyền khai thác khoáng sản, theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề.

Một người thân cận với Zelensky cho biết Đại sứ Mỹ Bridget Brink đã trình bày tài liệu đề xuất với ông ngay trước khi Bessent đến Kyiv, mà không có bất kỳ cảnh báo trước nào.

Kyiv không tin rằng đề xuất này có thể thực thi theo luật pháp New York, nguồn tin nói.

Tài liệu mà Brink trình bày chính là tài liệu mà sau đó Bessent đưa cho Zelensky, theo nguồn tin này. Tiêu đề tài liệu ghi: “BẢN DỰ THẢO NGÀY 7 THÁNG 2 NĂM 2025.” Nhóm của Zelensky được thông báo rằng ông dự kiến sẽ ký tài liệu này vào thứ Tư trong chuyến thăm của Bessent.

Đại sứ quán Mỹ chưa đưa ra phản hồi ngay lập tức trước yêu cầu bình luận.

Ukraine ủng hộ ý tưởng trao đổi tài nguyên để đổi lấy đảm bảo an ninh trong tương lai, một người thân cận với Zelensky cho biết. Nhưng đề xuất của Mỹ chỉ đề cập đến sự hỗ trợ trong quá khứ, không phải tương lai, và một thỏa thuận quốc tế ràng buộc chính thức là cách duy nhất để đảm bảo quyền lợi của cả hai bên, người này nói thêm.

Sau cuộc gặp, Zelensky nói với báo giới rằng ông sẽ xem xét đề xuất nhưng chưa ký bất kỳ văn bản nào vào thời điểm đó.

“Chúng tôi sẽ xem xét tài liệu này và làm việc nhanh chóng để đảm bảo các nhóm của chúng tôi đạt được thỏa thuận. Mỹ là đối tác chiến lược của chúng tôi và chúng tôi cam kết hoàn thiện các chi tiết,” Zelensky nói.

Bessent cho biết sau cuộc gặp rằng Trump muốn thỏa thuận này được thực hiện.

“Tôi tin rằng tài liệu này rất quan trọng đối với Tổng thống Trump trong việc giải quyết xung đột [với Nga] nhanh nhất có thể,” ông nói. “Chúng tôi sẽ đảm bảo sự hỗ trợ của Mỹ cho người dân Ukraine. Tôi tin rằng đây là một tín hiệu mạnh mẽ gửi đến Nga về ý định của chúng tôi.”

Zelensky cho biết ông muốn thảo luận thêm về triển vọng của một thỏa thuận khai thác khoáng sản tại Hội nghị An ninh Munich diễn ra vào cuối tuần này.

Trong cuộc gặp với Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tại Munich vào thứ Sáu, ông đã đưa ra một đề xuất đối trọng, đồng thời thảo luận với các nhà lập pháp Mỹ bên lề hội nghị.

Trong bài phát biểu tại Munich hôm thứ Sáu, Zelensky cho biết nhóm pháp lý của ông sẽ xem xét tài liệu mà Bessent trình bày tại Kyiv để đưa ra lời khuyên và đề xuất các điều chỉnh tiềm năng. Ông mô tả đây là một bản ghi nhớ giữa Mỹ và Ukraine, chứ không phải là một thỏa thuận an ninh chính thức.

Một quan chức châu Âu được thông báo về các cuộc họp cho biết Zelensky chưa ký thỏa thuận vì ông muốn có sự tham gia của các nước khác, bao gồm cả các quốc gia châu Âu, trong việc khai thác khoáng sản.

“Họ đang chịu áp lực rất lớn từ phía Mỹ về vấn đề này,” quan chức này cho biết.

Đề xuất của Mỹ phù hợp với một “kế hoạch chiến thắng” mà nhóm của Zelensky đã phát triển từ mùa hè năm ngoái nhằm tăng cường quan hệ với chính quyền Trump bằng cách cho phép Mỹ tiếp cận các khoáng sản quan trọng phục vụ ngành công nghệ cao.

Ukraine sở hữu trữ lượng khoáng sản quý hiếm ước tính trị giá hàng nghìn tỷ USD, bao gồm lithium, titan và graphite, tất cả đều là nguyên liệu quan trọng trong sản xuất công nghệ cao. Tuy nhiên, nhiều tài nguyên này nằm ở các khu vực đang bị Nga chiếm đóng hoặc có nguy cơ bị lực lượng Nga kiểm soát do vị trí gần tiền tuyến ở miền đông Ukraine.