Bộ trưởng Bộ Tài chính nói gì về việc 3 công ty kiểm toán KPMG, E&Y, Deloitte không phát hiện bất thường tại SCB?

.Ông Phạm Văn Hòa, đại biểu tỉnh Đồng Tháp cho rằng, hiện không ít doanh nghiệp kiểm toán bỏ qua sai sót đối tượng kiểm toán, vì lợi ích riêng của kiểm toán viên từ đó dẫn tới thất thoát Nhà nước, bao che tiêu cực. Đại biểu đã lấy ví dụ vụ SCB có đến 3 doanh nghiệp kiểm toán tầm cỡ sai phạm. Theo đó, ông Hòa đã đặt câu hỏi tới Bộ Trưởng Phớc về giải pháp để phòng ngừa tiêu cực trong lĩnh vực kiểm toán.

ộ trưởng Tài chính bị chất vấn về chất lượng của các đơn vị kiểm toán độc lập, trong đó có nhóm Big 4 (Ảnh: QH).

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Phớc cho rằng, những sai phạm của kiểm toán độc lập trong các vụ án hình sự do nhiều yếu tố. Thứ nhất, do năng lực của cán bộ kiểm toán ở các bên. Thứ hai, tinh thần trách nhiệm của cán bộ làm kiểm toán trực tiếp. Đáng chú ý, cũng không loại trừ có sự cấu kết và cố tình vi phạm pháp luật của kiểm toán viên.

"Các công ty kiểm toán hàng đầu của thế giới đều kiểm toán SCB nhưng đều vi phạm. Rõ ràng cái này là do kiểm toán viên, thẩm định viên chứ không phải do công tác quản lý", ông Phớc nói, lấy ví dụ trong vụ án tại SCB.

Người đứng đầu Bộ Tài chính cũng thừa nhận một số văn bản pháp luật còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng nên khi xác định cán bộ kiểm toán, thẩm định giá cố tình làm sai thì phải xử lý kỷ luật, thậm chí hình sự.

Bộ trưởng cho biết đối với công tác kiểm toán, Bộ Tài chính đã chỉ đạo và siết chặt. Cụ thể, từ khâu kiểm toán viên để được cấp giấy chứng nhận kiểm toán viên đã đặt ra các điều kiện theo đúng quy định của pháp luật, được tổ chức thi, tổ chức đào tạo.

"Thường kiểm toán viên chưa năm nào thi đậu vượt trên 30%. Năm cao nhất chỉ đậu 30%. Những chuẩn mực kiểm toán, phương pháp kiểm toán Bộ Tài chính đã chỉ đạo ban hành. Tuy nhiên trong thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục siết chặt các hoạt động của các công ty kiểm toán, kiểm tra lại những bộ hồ sơ xem thử có sai phạm thì sẽ xử phạt và xử lý nghiêm", Bộ trưởng trả lời. 

Theo kết luận điều tra của cơ quan công an, trong số 1.284 khoản vay của nhóm bà Lan và Vạn Thịnh Phát còn dư nợ đến tháng 10/2022 (thời điểm khởi tố vụ án) là 677.000 tỷ đồng. Sau khi trừ đi giá trị tài sản đảm bảo, bà Lan đã chiếm đoạt được 304.000 tỷ đồng, gây thiệt hại lên đến gần 130.000 tỷ đồng lãi.

Theo cơ quan điều tra, sau khi thâu tóm SCB, bà Lan đã sử dụng các cá nhân thân tín để rút tiền từ ngân hàng này cho mục đích cá nhân. Bà đã giữ vai trò chủ chốt tại SCB và triển khai hoạt động rút tiền dưới hình thức giải ngân cho các hồ sơ vay khống, có trường hợp rút tiền trước khi hoàn thiện hồ sơ vay.

Tại thời điểm khởi tố vụ án, hệ thống sổ sách của SCB thể hiện tổng số tiền ngân hàng huy động và vay từ các tổ chức tín dụng khác là 673.586 tỷ đồng, trong đó tiền huy động từ khách hàng là 511.262 tỷ đồng, giấy tờ phát hành có giá trị là 76.845 tỷ đồng, vay từ NHNN là 66.030 tỷ đồng và vay từ các tổ chức tín dụng khác là 6.756 tỷ đồng.

Vốn chủ sở hữu của SCB là 21.036 tỷ đồng. Tổng nguồn vốn của ngân hàng theo sổ sách kế toán tại ngày 17/10/2022 là 713.420 tỷ đồng.

Tuy nhiên, sau khi bà Lan bị khởi tố, SCB đã được Ngân hàng Nhà nước đưa vào diện kiểm soát đặc biệt. Báo cáo kiểm toán của Công ty KPMG công bố vào tháng 5/2023 đã xác định rằng SCB âm vốn chủ sở hữu hơn 443 nghìn tỷ đồng.

Đáng chú ý, KPMG cũng là công ty kiểm toán đã báo cáo tài chính của SCB trong các năm 2020 và 2021. Tuy nhiên, trong các báo cáo kiểm toán năm 2020 và soát xét 6 tháng đầu năm 2022, KPMG chỉ tập trung vào việc SCB đang thực hiện đề án cơ cấu lại ngân hàng và xử lý nợ xấu.

Kiểm toán viên của KPMG đánh giá, báo cáo tài chính của SCB đã phản ánh đúng và hợp lý, đặc biệt là trên các khía cạnh quan trọng và tình hình tài chính hợp nhất của ngân hàng.

Dữ liệu cho thấy, các kỳ báo cáo tài chính của SCB từ năm 2012 đến thời điểm khởi tố vụ án - đã được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán hàng đầu như Ernst & Young Vietnam, Deloitte và KPMG.