Từ ‘phao cứu sinh’ đến ‘hố chôn tiền’ khổng lồ: Xe điện khiến loạt ông lớn ô tô phương Tây gục ngã tại thị trường Trung Quốc như thế nào?

Không lâu trước đây, Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất và đem lại lợi nhuận cao nhất cho General Motors (GM). Khi GM đang chật vật thua lỗ tại Bắc Mỹ và châu Âu, thậm chí đứng trước bờ vực phá sản, lợi nhuận từ Trung Quốc đã giúp hãng duy trì hoạt động.

Nhưng giờ đây, tình thế đã đảo ngược. Trong khi GM đang ghi nhận lợi nhuận kỷ lục tại quê nhà, họ lại đối mặt với khoản lỗ 347 triệu USD tại Trung Quốc chỉ trong 9 tháng đầu năm nay.

Sự sụt giảm nghiêm trọng

Doanh số bán hàng của GM tại Trung Quốc giảm 19% trong 9 tháng đầu năm, và vấn đề nghiêm trọng đến mức GM thông báo lợi nhuận ròng của mình sẽ bị giảm hơn 5 tỷ USD, một nửa do chi phí tái cấu trúc – bao gồm khả năng thu hẹp quy mô hoạt động, và phần còn lại là do giá trị các liên doanh tại Trung Quốc không còn phản ánh đúng thực tế kinh tế hiện tại.

“Sân chơi giờ đây đã thay đổi. Trung Quốc từng là ‘phao cứu sinh’ cho GM, nhưng hiện tại nó là một ‘hố chôn tiền’”, Jeff Schuster, Phó Chủ tịch Toàn cầu về nghiên cứu ô tô tại GlobalData, nhận định. Ông cũng nói thêm rằng “mọi thương hiệu quốc tế đều đang gặp khó khăn ở Trung Quốc”. 

Ảnh minh họa

Dù CEO của GM, Mary Barra, khẳng định hãng vẫn có thể xoay chuyển tình thế tại Trung Quốc, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng “những năm tháng vàng son” đã qua và khó có khả năng phục hồi.

Lý do thất bại của các hãng xe phương Tây

Một trong những nguyên nhân chính khiến các hãng xe phương Tây, bao gồm GM, gặp khó khăn tại Trung Quốc là sự trỗi dậy của các thương hiệu nội địa. Người tiêu dùng Trung Quốc giờ đây tin rằng các hãng xe trong nước mang lại giá trị tốt hơn. Lý do lớn nằm ở chính sách và ưu đãi của Chính phủ Trung Quốc, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi từ xe chạy bằng xăng sang xe điện (EV) và hybrid cắm sạc.

Hiện tại, các hãng xe nội địa chiếm khoảng 70% thị phần tại Trung Quốc, tăng mạnh từ 38% cách đây 5 năm. Trong khi đó, thị phần của các hãng xe nước ngoài giảm mạnh, nhiều khả năng sẽ buộc họ phải rời bỏ thị trường trong vòng 5 năm tới, theo Michael Dunne, một chuyên gia tư vấn trong ngành ô tô.

Sự trỗi dậy của xe điện tại Trung Quốc

Cách đây 10 năm, Chính phủ Trung Quốc và các hãng xe nội địa đã quyết định tập trung hoàn toàn vào xe điện, thay vì cố gắng bắt kịp các hãng xe phương Tây trong lĩnh vực động cơ đốt trong. Trong khi đó, các hãng xe nước ngoài vẫn tập trung vào các mẫu xe chạy xăng và bỏ qua sự thay đổi trong thị trường.

“Khi thị trường thay đổi mạnh vào năm 2020 và 2021, đại dịch Covid-19 đã khiến các lãnh đạo phương Tây khó tiếp cận và hiểu rõ tình hình tại Trung Quốc”, Bill Russo, người đứng đầu công ty tư vấn Automobility tại Thượng Hải, nhận định. Điều này khiến các hãng xe phương Tây đánh giá sai lầm và bỏ lỡ cơ hội.

Ngày nay, các thương hiệu Trung Quốc như BYD đang chiếm lĩnh thị trường với các mẫu xe điện giá cả phải chăng, trong khi các hãng xe phương Tây, ngoại trừ Tesla, đang tụt lại phía sau và vẫn tiếp tục thua lỗ trong sản xuất xe điện.

Tương lai đầy thách thức

Dù vậy, rút khỏi thị trường Trung Quốc không phải là giải pháp tối ưu. Bill Russo cảnh báo rằng mất Trung Quốc sẽ là “thảm họa” đối với bất kỳ hãng xe nào, bởi sự cạnh tranh với xe điện giá rẻ của Trung Quốc không chỉ diễn ra trong nước mà còn lan rộng ra toàn cầu.

Ông cũng cho rằng, bất chấp những khó khăn hiện tại, việc từ bỏ thị trường Trung Quốc sẽ chỉ cho thấy các hãng xe đang ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn thay vì chiến lược lâu dài.

“Đừng bao giờ đánh giá thấp khả năng của các công ty lớn trong việc hy sinh sự bền vững dài hạn để đổi lấy lợi nhuận trước mắt”, Russo kết luận.

Theo CNN