Trình độ tiếng Anh của Nhật Bản rơi xuống mức thấp kỷ lục, xếp sau Lào và Việt Nam

Theo một bảng xếp hạng toàn cầu, khả năng sử dụng tiếng Anh của người Nhật đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ – một kết quả đáng lo ngại với quốc gia vốn được xem là cường quốc về kinh tế và giáo dục.

Khảo sát mới của công ty giáo dục EF Education First (Thụy Sĩ) xếp Nhật Bản ở vị trí 96/123 quốc gia, thuộc nhóm năng lực “rất thấp” – thấp nhất trong 5 cấp độ đánh giá. Nhật Bản đứng sau cả Lào, Bhutan, Turkmenistan và Việt Nam. Trung Quốc xếp thứ 86, trong khi Hà Lan tiếp tục dẫn đầu, theo sau là Croatia, Áo và Đức.

Cách đây 14 năm, Nhật Bản từng nằm gần top đầu bảng xếp hạng. Năm 2011, nước này đứng thứ 14, nhưng kể từ đó liên tục tụt hạng trong hầu hết các kỳ đánh giá. Ngoại trừ năm 2014 giữ nguyên vị trí 26, năng lực tiếng Anh của Nhật Bản liên tục suy giảm - chạm mức thấp nhất từ trước đến nay trong năm nay.

Năng lực tiếng Anh của Nhật Bản rơi xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Ảnh: SCMP 

Báo cáo cho thấy người học tại Nhật có kỹ năng đọc và nghe tốt hơn nói và viết – một xu hướng kéo dài phản ánh khả năng “hiểu nhưng không làm chủ” ngôn ngữ.

Khoảng cách rõ rệt cũng xuất hiện giữa các đô thị lớn – nơi tiếng Anh được sử dụng phổ biến hơn – và các khu vực nông thôn, nơi dân số già chiếm ưu thế và ít có cơ hội tiếp xúc với ngoại ngữ.

Đáng chú ý, nhóm có điểm số thấp nhất lại là những người trong độ tuổi 18 – 25. Báo cáo nêu: “Dù thế hệ này đáng lẽ có nhiều cơ hội tiếp xúc với tiếng Anh thông qua trường học và học trực tuyến, kết quả đánh giá cho thấy điều đó không được phản ánh đầy đủ”.

Các chuyên gia chỉ ra nhiều nguyên nhân khiến năng lực tiếng Anh của Nhật Bản suy giảm, từ phương pháp giảng dạy kém hiệu quả, lỗ hổng chương trình học, cho đến việc quá dễ dàng dựa vào công nghệ dịch thuật.

Khi bắt đầu giảng dạy tại Nhật vào năm 2016, các lớp tiếng Anh chỉ được triển khai từ lớp 5, theo Caitlin Puzzar – cựu thành viên Chương trình Trao đổi và Giảng dạy Nhật Bản (JET), từng làm việc 6 năm tại Kyushu. 

Quy định này được điều chỉnh xuống lớp 3 vào năm 2019, ngay trước Thế vận hội Tokyo - thời điểm Nhật Bản thúc đẩy dạy tiếng Anh để chuẩn bị cho làn sóng du khách quốc tế.

Tuy nhiên, theo bà Puzzar, chương trình trung học cơ sở gần như không thay đổi, khiến học sinh “chỉ lặp lại những nội dung đã học suốt 4 năm như màu sắc, con số và bảng chữ cái”.

Khoảng cách giữa đô thị và nông thôn cùng điểm số thấp bất ngờ ở nhóm 18–25 tuổi đang phác họa bức tranh đáng lo ngại về năng lực tiếng Anh tại Nhật Bản. Ảnh: SCMP

Ngại phát biểu

Văn hóa lớp học cứng nhắc cũng là rào cản. Bà Puzzar cho hay, việc quá chú trọng ngữ pháp và độ chính xác khi viết khiến giờ học trở nên khô khan, thay vì khuyến khích trẻ em học hỏi thông qua thử và sai bằng cách nói. Nhiều trường cũng chưa tận dụng hiệu quả giáo viên bản ngữ, còn học sinh thì ngại phát biểu vì sợ mắc lỗi.

Makoto Watanabe, giảng viên truyền thông tại Đại học Hokkaido Bunkyo, cho rằng một nguyên nhân cốt lõi là “thiếu nhu cầu thực tế”. Với quy mô thị trường nội địa lớn, nhiều doanh nghiệp Nhật không đòi hỏi nhân viên phải giỏi tiếng Anh.

“Chính phủ nói nhiều về toàn cầu hóa và hợp tác quốc tế, nhưng giáo dục tiếng Anh hiện nay không đáp ứng được nhu cầu hay mối quan tâm của học sinh”, ông nói, đồng thời cho rằng các công cụ như ChatGPT càng khiến việc sử dụng tiếng Anh trở nên “quá dễ” mà không cần học nghiêm túc.

Trong bối cảnh Nhật Bản đối mặt tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng, ngay cả những người có năng lực ngoại ngữ hạn chế vẫn có thể tìm được việc làm ổn định. “Ngày càng nhiều người trẻ không còn mặn mà với việc bỏ công sức học tiếng Anh”, ông Watanabe nhận định.

Theo SCMP