Việt Nam có ngôi nhà cổ gần 300 tuổi ở 'thành phố đẹp thứ 4 thế giới': Công trình không dùng đinh chứa nhiều cổ vật vô giá, được UNESCO công nhận là di sản

Theo chuyên trang Travel & Leisure, trong bảng xếp hạng World's Best Awards 2024 được công bố vào tháng 7/2024, Hội An được vinh danh ở vị trí thứ 4 trong danh sách 25 thành phố đẹp nhất thế giới với số điểm ấn tượng 90,67/100. Thành phố này chỉ xếp sau San Miguel de Allende (Mexico), Udaipur (Ấn Độ) và Kyoto (Nhật Bản). Đặc biệt, tại hạng mục 25 thành phố đẹp nhất châu Á, Hội An vươn lên đứng thứ 3, sau hai đại diện xuất sắc đến từ Ấn Độ và Nhật Bản.

Không chỉ nổi bật với cảnh quan, văn hóa, thành phố này còn là nơi lưu giữ nhiều công trình kiến trúc, nhà cửa chứa đựng nhiều giá trị văn hóa. Trong số đó, không thể không nhắc đến nhà cổ Tấn Ký.

Dấu ấn di sản của thời gian

Nằm tại số 101 đường Nguyễn Thái Học, Hội An, nhà cổ Tấn Ký không chỉ là ngôi nhà cổ lâu đời nhất của thành phố mà còn là một biểu tượng của di sản văn hóa Việt Nam. Được xây dựng từ năm 1741, ngôi nhà không chỉ là chứng nhân của những thăng trầm lịch sử mà còn được xem như một “bảo tàng sống” nhờ giá trị kiến trúc và văn hóa độc đáo mà nó mang lại.

Nhà cổ Tấn Ký, Hội An lưu giữ nhiều cổ vật quý giá mang thông điệp nhân sinh quan tích cực, nhắc nhở thế hệ sau về những bài học quý báu về đạo lý làm người. Ảnh: Internet

Được xây dựng bởi thương nhân gốc Hoa tên Lê Công, ngôi nhà có diện tích khoảng 500m². Điều đặc biệt nhất ở ngôi nhà này là toàn bộ công trình được dựng lên mà không sử dụng đinh - một kỹ thuật xây dựng tinh xảo thể hiện tài năng của các nghệ nhân mộc thời bấy giờ. Mỗi chi tiết, từ cột kèo cho đến những họa tiết trang trí, đều giống như một cổ vật quý giá, phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam, Nhật Bản và Trung Hoa.

Phía bên trong nhà cổ Tấn Ký Hội An với kiến trúc vô cùng độc đáo. Ảnh: Internet

Nhà cổ Tấn Ký sở hữu thiết kế hình ống đặc trưng, gồm hai tầng và ba gian, với các không gian liên thông nhau, tối ưu hóa cho sinh hoạt gia đình và buôn bán. Mặt trước ngôi nhà hướng ra phố Nguyễn Thái Học sầm uất, còn mặt sau thông ra sông Hoài, thuận tiện cho việc giao thương hàng hóa, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế của gia đình.

Nhà cổ Tấn Ký là một biểu tượng của di sản văn hóa Việt Nam. Ảnh: Internet

Trải qua 7 thế hệ, ngôi nhà vẫn là nơi sinh sống của gia đình họ Lê. Tên gọi “Tấn Ký” được đặt bởi hậu duệ của ông Lê Công, mang ý nghĩa về sự phát đạt trong kinh doanh. Từ một cơ sở buôn bán, ngôi nhà dần trở thành biểu tượng của sự thịnh vượng và được gia đình gìn giữ như một báu vật trong gần 300 năm.

Nét kiến trúc phong thủy cổ xưa, được chạm khắc tinh xảo

Nhà cổ Tấn Ký được xây dựng bởi các nghệ nhân làng mộc Kim Bồng - những người nổi tiếng với kỹ thuật chạm khắc gỗ tinh xảo. Phong cách kiến trúc Việt Nam thể hiện rõ qua mái ngói âm dương, cột kèo chắc chắn và những chi tiết chạm trổ đầy nghệ thuật.

Có cả khu vực giếng trời để làm ngôi nhà thông thoáng hơn. Ảnh: Internet

Họa tiết trong ngôi nhà không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn chứa đựng ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Các hình ảnh như đầu cá đuôi rồng, quả lựu, trái bí đỏ hay con dơi tượng trưng cho sự sung túc, may mắn và bình an - những điều mà gia chủ xưa mong cầu.

Phòng khách của nhà cổ Tấn Ký là một minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và triết lý phong thủy phương Đông. Khu vực này được xây dựng dựa trên thuyết ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, tạo sự cân bằng và hài hòa trong không gian sống.

Phòng ngủ giản dị nằm bên giếng trời nhà cổ Tấn Ký Hội An. Ảnh: Internet

Điểm đặc biệt trong kiến trúc là các gian phòng được ngăn cách rõ ràng, không sử dụng cửa sổ, nhưng lại có giếng trời được bố trí giữa nhà. Thiết kế giúp ánh sáng tự nhiên dễ dàng lan tỏa, không khí lưu thông thuận lợi, mang đến cảm giác thoáng đãng và mát mẻ quanh năm cho không gian bên trong.

Kết cấu vững chắc mà không dùng đến dinh

Gỗ lim được lựa chọn cho phần kèo và sườn nhà, mang đến sự chắc chắn và khả năng chịu lực vượt trội. Trong khi đó, gỗ mít với màu sắc tự nhiên và độ bền cao được sử dụng để làm các cánh cửa, tạo cảm giác hài hòa và gần gũi. Nội thất của ngôi nhà chủ yếu làm từ gỗ kiền kiền, không chỉ toát lên vẻ đẹp mộc mạc mà còn đầy sang trọng.

Ngôi nhà có kết cấu vững chắc mà không dùng đến dinh. Ảnh: Internet

Ngoài gỗ, đá trang trí được chuyển từ Thanh Hóa cùng gạch lát nền Bát Tràng cũng góp phần tạo nên sự độc đáo và trường tồn cho ngôi nhà. Điều đặc biệt là toàn bộ kết cấu gỗ của nhà cổ Tấn Ký đều được liên kết bằng kỹ thuật mộng - phương pháp ghép nối giữa các thanh gỗ bằng lỗ lõm và phần lồi vừa khít. Nhờ đó, dù không dùng đến đinh, ngôi nhà vẫn đảm bảo được độ vững chắc đáng kinh ngạc qua hàng thế kỷ. 

Bước vào ngôi nhà, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những hiện vật tuyệt đẹp như bình điếu bát, bình rượu và ấm trà độc ẩm - tất cả đều mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống Việt. Trong đó, các hiện vật như bình Tỳ bà và bình gốm Chu Đậu không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mà còn có giá trị lịch sử cao, phản ánh sự phát triển vượt bậc của nền mỹ thuật cổ truyền Việt Nam.

Những cổ vật trong nhà cổ đều là những cổ vật có giá trị tại nhà cổ Tấn Ký Hội An. Ảnh: Hoianit.com

Một trong những hiện vật nổi bật và quý giá nhất tại nhà cổ Tấn Ký là chiếc chén Khổng Tử có niên đại từ 550 đến 600 năm. Khi rót nước vào chiếc chén này, người ta phải rót từ từ và dừng lại khi gần đầy, nếu không nước sẽ tràn ra ngoài.Từ đó, nhắc nhở con người về sự tiết chế và điều độ trong cuộc sống, một bài học quý giá từ quá khứ vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.

Một chiếc chén có từ thời Khổng Tử. Ảnh: Internet

Ngoài các hiện vật đặc sắc, nhà cổ Tấn Ký còn sở hữu các bộ liễn đối và hoành phi, những tác phẩm mang thông điệp khuyến học, khuyến thiện, góp phần làm phong phú thêm giá trị văn hóa của ngôi nhà và của cộng đồng người Hội An.

Với lịch sử gần 300 năm, nhà cổ Tấn Ký đã chứng kiến nhiều biến cố, bao gồm trận lũ lịch sử năm 1964 khiến tầng trệt ngập sâu trong nước. Tuy nhiên, ngôi nhà vẫn giữ được dáng vẻ ban đầu, minh chứng cho sự kiên cường của người dân nơi đây và kỹ thuật xây dựng vượt thời gian. Năm 1990, nhà cổ Tấn Ký được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia và vinh dự trở thành di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận, bảo tồn cho các thế hệ sau.

Góc nhỏ trưng bày huy hiệu và những món quà lưu niệm để du khách có thể mua về làm quà tặng người thân và bạn bè. Ảnh: Internet

Hiện nay, tầng trên của nhà cổ Tấn Ký vẫn được gia đình sử dụng cho mục đích sinh hoạt, trong khi tầng trệt được mở cửa đón tiếp du khách tham quan. Sự hòa quyện giữa đời sống thường nhật và việc bảo tồn di sản tạo ra một không gian sống động, mang đến cho du khách những trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống văn hóa của người dân Hội An qua nhiều thế hệ.