Phong trào MAGA rạn nứt: Đối đầu nhân vật trung thành nhất với ông Trump, tỷ phú Elon Musk đang dần đánh mất vị thế?

Phong trào "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" (MAGA) của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đối mặt với những rạn nứt nội bộ gay gắt giữa hai bên đại diện: ông Steve Bannon, nhà chiến lược theo chủ nghĩa dân túy từng là Cố vấn Tổng thống nhiệm kỳ đầu của ông Trump, và tỷ phú công nghệ Elon Musk.

Tỷ phú Elon Musk (trái), Tổng thống Mỹ Donald Trump (giữa) và cựu Cố vấn Nhà Trắng Steve Bannon (phải)

Theo New York Times, ông Trump muốn giữ cả hai bên trong quỹ đạo chính trị của mình, nhưng xung đột lợi ích và ý thức hệ khiến căng thẳng leo thang. Ông Steve Bannon là một trong những nhân vật trung thành nhất với Trump và phong trào MAGA đã công khai chỉ trích Musk, cho rằng ông ta không thực sự tin vào chủ nghĩa dân tộc kinh tế mà chỉ lợi dụng phong trào này để phục vụ lợi ích riêng. 

Ngược lại, ông chủ Tesla - người từng đối đầu với Trump trong quá khứ nhưng giờ trở thành một trong những người có ảnh hưởng lớn trong chính quyền, cũng coi Bannon là kẻ thích "nói nhiều hơn làm".

Mối hiềm khích giữa giữa hai nhà cố vấn hàng đầu của Tổng thống Mỹ được không phải điều mới. Trong nhiều năm, hai người đã thể hiện quan điểm trái ngược về định hướng của phong trào MAGA.

Căng thẳng bùng phát sau một cuộc tranh cãi tại Nhà Trắng, nơi các quan chức trong nội các thách thức vai trò của Elon Musk trong việc tái cấu trúc chính phủ. Khi thông tin này được báo chí tiết lộ, ông Bannon lập tức lên tiếng phản đối.

“Ông ấy là một kẻ cơ hội, một ký sinh trùng nhập cư", ông Bannon chỉ trích gay gắt trong chương trình "War Room" hôm 7/3, ám chỉ nơi sinh của tỷ phú Elon Musk ở Nam Phi, không phải nước Mỹ, do đó không xứng đáng có tiếng nói trong chính quyền Trump. "Nếu chúng ta không ngăn chặn ông ấy ngay bây giờ, ông ấy sẽ hủy hoại nước Mỹ và cả thế giới” - Vị cựu chiến lược gia nhấn mạnh.

Ông Stephen K. Bannon có uy tín cao và đóng góp không nhỏ trong sự ủng hộ chính trị của Tổng thống Trump, tuy nhiên không mấy mặn mà với Elon Musk

Ông Bannon là người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu, tin rằng MAGA phải tập trung vào việc bảo vệ công nhân Mỹ, hạn chế nhập cư, và chống lại sự thao túng của các tập đoàn công nghệ lớn. Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk dù có những quan điểm bảo thủ về tự do ngôn luận, trước hết vẫn là một doanh nhân toàn cầu, ủng hộ nhập cư có tay nghề cao và đặt niềm tin vào công nghệ thay vì các biện pháp bảo hộ kinh tế.

Những khác biệt này đã dẫn đến nhiều lần công kích công khai. Tháng trước, Elon Musk chế giễu Bannon trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter): "Bannon là người nói nhiều, nhưng không phải là người làm nhiều. Ông ấy đã làm được gì trong tuần này? Không làm được gì cả”. 

Trong một cuộc phỏng vấn với The New York Times, ông đáp trả như một lời cảnh tỉnh đến Tổng thống Trump: "Elon Musk không phải là một người theo chủ nghĩa dân tộc dân túy. Ông ấy là một người theo chủ nghĩa toàn cầu. Những tỷ phú như Musk, vốn từng ủng hộ Đảng Dân chủ, cũng sẽ từ bỏ MAGA khi họ không còn thấy lợi ích gì nữa”.

Liệu ông Trump có thể kiểm soát tình hình?

Theo tờ New York Times, ông Trump đã yêu cầu ông Steve Bannon dừng các cuộc tấn công nhằm vào tỷ phú Musk và đề nghị sắp xếp một cuộc gặp riêng giữa hai người. Tuy nhiên, cuộc gặp đó vẫn chưa diễn ra, và chưa rõ liệu nó có xảy ra hay không.

Việc Tổng thống Mỹ phải đích thân can thiệp cho thấy ông hiểu rõ tầm ảnh hưởng của Steve Bannon với các cử tri trung thành của MAGA. Vị cựu cố vấn Nhà Trắng là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất cho tuyên bố sai lệch rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị đánh cắp khỏi đảng Cộng hòa, giúp ông Trump củng cố vị thế với một bộ phận lớn người ủng hộ.

Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk cũng có sức ảnh hưởng lớn trong chính quyền Trump. Nhà Trắng đã trao cho ông quyền kiểm soát Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), một cơ quan mới thành lập để cải tổ hệ thống hành chính. Trump thậm chí còn khuyến khích Musk có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các chính sách điều hành.

Mâu thuẫn giữa Bannon và Musk không chỉ là cuộc đối đầu cá nhân mà còn phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong phong trào MAGA.

Xung đột ý thức hệ nội bộ phong trào MAGA có thể mang đến cả sự an toàn lẫn rủi ro cho Tổng thống Trump 

Theo học giả Dani Rodrik, một trong những ranh giới xung đột sắc nét nhất trong nội bộ MAGA hiện nay là giữa những người theo chủ nghĩa dân tộc kinh tế và chủ nghĩa công nghệ hữu khuynh.

Những người như ông Steve Bannon muốn quay lại thời kỳ hoàng kim của ngành công nghiệp Mỹ, hạn chế nhập cư, và duy trì mô hình kinh tế truyền thống. Họ tin rằng MAGA phải đại diện cho những người lao động bị tổn thương bởi toàn cầu hóa.

Trong khi đó, phe của Musk hình dung một tương lai được điều hành bằng AI và công nghệ, mở cửa cho lao động tay nghề cao từ nước ngoài. Họ xem công nghệ là công cụ để "giải phóng" nước Mỹ khỏi các mô hình kinh tế cũ, thay vì bảo vệ các ngành công nghiệp truyền thống.

Sự khác biệt này tạo ra một cuộc xung đột không thể tránh khỏi giữa những người theo chủ nghĩa dân túy và chủ nghĩa tinh hoa công nghệ của nước Mỹ. 

Một bên tin vào sự khôn ngoan của người lao động Mỹ bình thường, bên kia tin vào sức mạnh của công nghệ và thị trường tự do. Một bên muốn ngăn chặn nhập cư trên diện rộng, bên kia chào đón lao động tay nghề cao.

Một bên muốn hạn chế sức mạnh của Thung lũng Silicon, bên kia muốn trao thêm quyền cho nó. Một bên xem công nghệ là mối đe dọa, bên kia coi đó là tương lai.

Tổng thống Mỹ Trump từ lâu đã sử dụng chiến lược kích động các đồng minh đối đầu nhau để duy trì quyền lực. Việc để Bannon và Musk xung đột có thể giúp ông đảm bảo rằng không ai tích lũy quá nhiều ảnh hưởng.

Tuy nhiên, điều này chỉ hiệu quả khi mâu thuẫn giữa các phe chủ yếu xoay quanh lợi ích và quyền lực. Khi xung đột trở thành một cuộc chiến ý thức hệ, dù cùng xuất phát từ mong muốn đưa nước Mỹ đến sự thịnh vượng, như chủ nghĩa dân tộc kinh tế và chủ nghĩa công nghệ toàn cầu vẫn có thể khiến quá trình hoạch định chính sách của ông Trump bối rối và mất kiểm soát.

Dù muốn hay không, ông sẽ phải đưa ra lựa chọn: Tiếp tục đứng giữa hai bên hay nghiêng về một phe. Cả hai con đường đều có rủi ro. Nếu ông Trump đứng về phía Bannon, ông có thể mất đi sự hỗ trợ từ giới tài phiệt như Musk. Nhưng nếu ông thiên về Musk, ông có thể đánh mất một bộ phận cử tri trung thành trong phong trào MAGA.

Trong bối cảnh bầu cử tổng thống 2024 đang đến gần, xung đột này có thể định hình lại quỹ đạo của MAGA. Liệu Trump có thể giữ vững vị trí trung tâm, hay sẽ bị cuốn vào cuộc chiến giữa hai thế lực này?

Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ.

Tham khảo New York Times, Project Syndicates