Bất ngờ nhập khẩu 100 tấn vàng, chuyện gì đang xảy ra?
(Thị trường tài chính) - Iran tuyên bố đã chuyển phần lớn dự trữ ngoại hối thành vàng, với lượng vàng nhập khẩu tăng gấp ba lần so với năm trước.
Gần đây, Iran đã tăng cường nhập khẩu vàng với số lượng lớn để chuẩn bị ứng phó với những khó khăn ngày càng gia tăng do chính sách “gây áp lực tối đa” từ Mỹ.
Iran đã coi vàng là nơi trú ẩn an toàn suốt hơn một thập kỷ qua, khi nền kinh tế nước này liên tục chịu tác động từ các lệnh trừng phạt liên quan đến chương trình hạt nhân và ảnh hưởng của Tehran tại khu vực. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Masoud Pezeshkian – người nhậm chức sau cuộc bầu cử mùa hè năm ngoái đã đẩy mạnh chiến lược này hơn để ứng phó với áp lực từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Nhập khẩu vàng tăng đột biến
Tính đến ngày 19/1, Iran đã nhập khẩu ít nhất 81 tấn vàng thỏi, theo số liệu từ Cục Hải quan. Con số này cao hơn 300% về giá trị so với cùng kỳ năm trước và tăng 234% về khối lượng. Đến cuối tháng 2, Cục trưởng Hải quan mới, ông Foroud Asgari, cho biết tổng lượng vàng nhập khẩu đã vượt qua 100 tấn, cao hơn gấp ba lần so với tổng số 30 tấn của năm trước.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Iran, Mohammad Reza Farzin, cho biết vào tháng 12 rằng 20% dự trữ ngoại hối của đất nước đã được chuyển thành vàng, giúp Iran trở thành một trong những quốc gia có tỷ lệ vàng so với ngoại tệ thuộc hàng cao nhất thế giới.
Ông Mohammad Ali Dehghan Dehnavi, Chủ tịch Tổ chức Xúc tiến Thương mại Iran, thừa nhận cán cân thương mại năm nay bị thâm hụt, nhưng cho rằng nguyên nhân chính là do lượng vàng nhập khẩu tăng đột biến. Chính quyền Iran hiện không tiết lộ nguồn cung vàng cũng như các mặt hàng xuất khẩu để đổi lấy vàng.
Cơn sốt vàng ở người dân
Không chỉ Chính phủ, người dân Iran cũng đổ xô mua vàng để bảo vệ tài sản trước sự mất giá của đồng nội tệ. Họ mua ngoại tệ và các sản phẩm vàng, đặc biệt là đồng xu vàng do Ngân hàng Trung ương đúc. Chính quyền Iran đã khuyến khích xu hướng này, với hàng loạt ứng dụng và dịch vụ xuất hiện - chúng quảng cáo rằng người dân có thể đầu tư vào vàng với số tiền rất nhỏ, chỉ từ 1 USD.
Tuy nhiên, không phải tất cả các dịch vụ này đều có dự trữ vàng thực tế, khiến cơ quan chức năng phải thường xuyên cảnh báo người dân chỉ mua vàng từ các đại lý được cấp phép để tránh lừa đảo.
Ngoài ra, yếu tố tín ngưỡng cũng góp phần vào cơn sốt vàng. Hàng nghìn người xếp hàng trước các tiệm vàng vào tháng 8 năm ngoái để mua vàng theo quan niệm rằng mua vàng vào ngày 13 tháng Safar theo lịch Hồi giáo sẽ mang lại may mắn.
Những người mua vàng từ đầu năm nay đã thu lợi lớn khi giá vàng tăng mạnh, một phần do nhu cầu toàn cầu và tình hình bất ổn trong nước, trong bối cảnh lạm phát tại Iran đã vượt 35%.
Ngân hàng Trung ương cũng tổ chức các đợt bán trước đồng xu vàng với thời gian giao hàng lên tới sáu tháng. Một số đồng xu này thậm chí được bán với giá cao hơn giá trị vàng thực tế trên thị trường quốc tế. Dự kiến, Cơ quan này sẽ phát hành chứng chỉ vàng mới trước ngày 20/3, thời điểm kết thúc năm tài chính của Iran, nhưng kế hoạch đã bị hoãn lại do "tình hình kinh tế cuối năm và diễn biến thị trường chứng khoán".
Chiến lược vàng của Iran có thành công?
Iran buộc phải tìm kiếm các phương án thay thế khi bị cắt khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu và bị hạn chế tiếp cận ngoại tệ. Trong bối cảnh đó, vàng được coi là phương tiện giao dịch đáng tin cậy, giúp nước này giảm phụ thuộc vào đồng USD.
Phần lớn vàng nhập khẩu được vận chuyển qua sân bay quốc tế Imam Khomeini ở Tehran để giảm thiểu rủi ro hậu cần. Chính phủ cũng có kế hoạch mở rộng khai thác vàng trong nước, dù hiện tại ngành này vẫn còn kém phát triển do thiếu đầu tư.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng chiến lược vàng khó có thể giúp Iran giải quyết những vấn đề kinh tế sâu rộng.
Nhà kinh tế Mehdi Haghbaali nhận định rằng việc bán đồng xu vàng cho công chúng khó có thể tạo ra tác động đáng kể. “Ngân hàng Trung ương bán đồng xu vàng nhằm thể hiện sự tự tin và khẳng định quy mô dự trữ ngoại hối khổng lồ của mình, dù đó là vàng hay ngoại tệ”, ông nói.
“Tuy nhiên, điều này khó có thể thay đổi tâm lý thị trường. Người dân đã quá hiểu về thâm hụt ngân sách nghiêm trọng và những khó khăn thương mại sắp tới dưới chính quyền mới của Mỹ. Vì vậy, dù bán bao nhiêu vàng, Ngân hàng Trung ương cũng khó có thể tác động đến giá cả”, ông cho biết thêm.
Ông Haghbaali nhấn mạnh chỉ có cải thiện chính sách vĩ mô và tình hình chính trị mới có thể tạo ra tác động thực sự đến giá cả, trong khi chiến lược bán vàng hiện tại gần như là "lãng phí nguồn lực".
Tham khảo Aljazeera
