Kinh tế Hà Nội - bước chuyển mạnh sau 70 năm giải phóng

Với xu thế toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc phát triển một nền kinh tế năng động, tăng trưởng ổn định và bền vững là yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với Hà Nội.

Khẳng định vai trò đầu tàu

Ngày 10/10/1954, hàng vạn người dân Hà Nội vỡ òa trong niềm vui đón đoàn quân trở về, tiếp quản Thủ đô. Đây là sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu sự kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp gian khổ, hy sinh nhưng oanh liệt, vẻ vang của Nhân dân Thủ đô nói riêng và cả nước nói chung.

Ngay sau khi tiếp quản Thủ đô, Đảng bộ và chính quyền Hà Nội đã lãnh đạo Nhân dân nhanh chóng ổn định tình hình, bắt tay vào khôi phục, cải tạo và phát triển kinh tế. Dù phải đối diện với không ít thách thức, nhưng trong từng giai đoạn xây dựng và phát triển, Thủ đô Hà Nội luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của T.Ư Đảng, của các cấp, bộ ngành, địa phương và của Nhân dân cả nước.

Vượt qua thách thức trong hành trình 70 năm đã qua, Hà Nội từ một đô thị nhỏ bé, nghèo nàn, có diện tích khoảng 152km2 và 43 vạn dân, nay đã trở thành một đô thị rộng lớn gấp gần 22 lần và dân số gấp hơn 23 lần, với cơ sở hạ tầng ngày càng khang trang, hiện đại; đồng thời luôn giữ vị trí đầu tàu, là nguồn động lực phát triển kinh tế của vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước.

Trong 10 năm trở lại đây, Hà Nội luôn có mức tăng trưởng kinh tế dương và cao hơn 1,2 - 1,5 lần mức tăng GDP trung bình hàng năm của cả nước. Không chỉ là nơi có những điều kiện thuận lợi về địa lý, cơ sở hạ tầng, Hà Nội còn là một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư nhờ môi trường đầu tư kinh doanh không ngừng được cải thiện.

Thống kê đến nay, Hà Nội đã thu hút được trên 4.500 dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 33 tỷ USD. Các DN FDI đã đóng góp trên 10% thu ngân sách, 11% số lao động trong các DN, 11% vốn đầu tư phát triển toàn xã hội trên địa bàn Thủ đô.

Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, Hà Nội luôn duy trì tăng trưởng cao trong khoảng 10 năm qua. Theo đó, GRDP giai đoạn 2011 - 2023 tăng bình quân 6,67%/năm. Xuất khẩu duy trì tăng trưởng trong giai đoạn 2011 - 2023, với tổng kim ngạch tăng bình quân 4,57%/năm.

Một số lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao đã có bước phát triển khá như: điều khiển kỹ thuật số, tự động hóa, rô-bốt, nano, plasma, laser, công nghệ sinh học. Thực hiện chủ trương phát triển các sản phẩm công nghiệp chủ lực, trong 3 năm gần đây (2021, 2022, 2023), đã có 79 DN với 112 sản phẩm được công nhận là sản phẩm công nghiệp chủ lực của TP Hà Nội.

Hạ tầng thương mại nội địa như trung tâm logistics, cảng cạn, trung tâm thương mại, siêu thị, chợ… được Hà Nội chú trọng phát triển. Các hình thức thanh toán trên nền tảng công nghệ hiện đại, thương mại điện tử tăng mạnh, hiện chiếm khoảng 7,0% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ.

Đặc biệt, các dự án giao thông quan trọng, có tính liên vùng được Hà Nội quan tâm đầu tư. Nhiều dự án đã và đang hoàn thành, hứa hẹn sẽ tạo động lực mới cho phát triển kinh tế Thủ đô. Điển hình là các dự án: đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô; tuyến đường kết nối đường Pháp Vân - Cầu Giẽ và đường Vành đai 3; Đại lộ Thăng Long, đoạn nối từ Quốc lộ 21 đến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình…

Làm mới động lực tăng trưởng

Có thể khẳng định, những thành tựu mà Thủ đô Hà Nội đạt được trong 70 năm sau ngày giải phóng là vô cùng to lớn, có ý nghĩa đặc biệt đối với sự phát triển chung của cả nước. Điều đó có được một phần quan trọng đến từ sự quan tâm đặc biệt của T.Ư Đảng, Bộ Chính trị, của các cấp, bộ ngành, địa phương và của Nhân dân cả nước.

Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết để lãnh đạo công cuộc xây dựng, phát triển Thủ đô, tiêu biểu là Nghị quyết số15-NQ/TW ngày 15/12/2000; Nghị quyết số 11-NQ/TW ngày 6/1/2012, và mới đây nhất là Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” (viết tắt là Nghị quyết số 15).

Theo TS Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng nghiên cứu kinh tế (Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội), Nghị quyết số 15 không chỉ thể hiện sự nhất quán và tiếp nối tinh thần các nghị quyết trước, mà còn bổ sung nhiều định hướng, chủ trương lớn, yêu cầu nhiệm vụ mới và cao hơn, mục tiêu đi xa hơn, khát vọng cháy bỏng hơn cho Thủ đô năm 2030, tầm nhìn năm 2045, phù hợp với tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

“Nghị quyết số 15 là cơ sở để hoàn chỉnh hệ thống Luật Thủ đô đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 7, hoàn thiện hệ thống pháp luật với các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho Thủ đô, nhằm hướng đến mục tiêu cao nhất là xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành TP Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” - TS Nguyễn Minh Phong đánh giá.

Cùng với đó, Hà Nội cần đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển các chuỗi liên kết sản xuất và mô hình kinh doanh mới, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ, kinh tế ban đêm…

Theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị, với xu thế toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang bùng nổ, cần nhìn xa hơn về tương lai của nền kinh tế Hà Nội. Một nền kinh tế không chỉ tăng trưởng mà còn phải bền vững, tuần hoàn và hài hòa với môi trường.

Trước những thách thức đó, Luật Thủ đô 2024 (sửa đổi) là một công cụ pháp lý vô cùng quan trọng. Đây là nền tảng để Hà Nội khai thác tốt hơn nữa tiềm năng của mình, tạo nên những thay đổi đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội và môi trường.

“Với Luật Thủ đô, chúng ta kỳ vọng sẽ có những giải pháp toàn diện nhằm thúc đẩy kinh tế số, phát triển năng lượng tái tạo, và xây dựng những mô hình kinh tế mới, phù hợp với xu hướng quốc tế…” - PGS.TS Nguyễn Thành Lợi bày tỏ quan điểm.

Trong bối cảnh Hà Nội phải đối mặt với những thách thức về môi trường như biến đổi khí hậu và ô nhiễm, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi cho rằng, Hà Nội cần tập trung vào việc phát triển nền kinh tế xanh. Đây không chỉ là một xu hướng mà là một yêu cầu cấp bách, mang tính sống còn để bảo đảm sự phát triển bền vững cho các thế hệ mai sau.