Loại củ hay được dùng để ngâm rượu được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A, bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai nhân định có nguy cơ ngộ độc cao

Cảnh báo ngộ độc từ việc sử dụng củ ấu tàu

Trong bối cảnh ngày càng có nhiều người tìm đến các bài thuốc dân gian để cải thiện sức khỏe, câu chuyện về những tai nạn ngộ độc do củ ấu tàu lại một lần nữa được nhắc đến, gửi đến một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ đối với việc tự ý sử dụng các loại củ có độc tính cao mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Mới đây nhất, ông B.V.B, 54 tuổi, đến từ Hà Nội, đã phải nhập viện cấp cứu với các triệu chứng nghiêm trọng như tê bì miệng và tay chân, cùng với cảm giác buồn nôn và choáng váng chỉ sau 15 phút sau khi tiêu thụ củ ấu tàu, theo báo Sức khỏe & Đời sống. Tại bệnh viện, các bác sĩ đã nhanh chóng phát hiện ra dấu hiệu của Block dẫn truyền nhĩ - thất cấp độ III, một rối loạn nhịp tim cực kỳ nguy hiểm, đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Nhiều người cấp cứu vì sử dụng củ ấu tàu như một bài thuốc chữa các bệnh xương khớp (Hình minh họa)

Trường hợp của ông B.V.B không phải là duy nhất. Trong một sự kiện tương tự, một người đàn ông khác từ Nam Định, mặc dù có thể hình vốn dĩ khỏe mạnh, cũng đã rơi vào trạng thái tê liệt, mất kiểm soát đại tiểu tiện sau khi dùng củ ấu tàu nhằm mục đích tăng cường sức khỏe và điều trị các vấn đề về xương khớp. Đáng chú ý, người này đã từng sử dụng loại củ này nhiều lần trước đây như một phương pháp tự nhiên để nâng cao sức khỏe.

Các bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu đã phải trải qua các biện pháp cấp cứu nghiêm ngặt tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, nơi các bác sĩ phải sử dụng phương pháp lọc máu để loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể. Qua xét nghiệm, các chuyên gia phát hiện ra chất độc aconitin trong nước tiểu của bệnh nhân - một chất độc mạnh mẽ có trong củ ấu tàu.

Củ ấu tàu chứa acotinin, một hoạt chất có độc tính cao đến mức được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A (Hình minh họa)

Một gia đình khác tại Hà Nội cũng đã gặp phải tình trạng tương tự sau khi uống rượu ngâm củ ấu tàu. Hai thành viên trong gia đình này, sau khoảng 30 phút tiêu thụ, đã có các biểu hiện như tê môi, đầu lưỡi tê, chóng mặt và đau tức ngực, buộc phải nhập viện cấp cứu ngay lập tức.

Các sự cố nêu trên là hồi chuông cảnh tỉnh cho việc sử dụng tự phát các loại củ, thảo dược có độc tính. Chuyên gia y tế khuyến cáo, dù có thể củ ấu tàu được biết đến với những lợi ích nhất định trong y học cổ truyền, nhưng việc sử dụng cần phải được sự chỉ định và giám sát chặt chẽ của các bác sĩ để tránh những hậu quả đáng tiếc, đặc biệt là khi bào chế không đúng cách có thể dẫn đến nguy cơ cao ngộ độc.

Rủi ro tiềm ẩn và lời khuyên từ chuyên gia

Ở những vùng núi phía Bắc của Việt Nam như Hà Giang, Lào Cai, hay Tuyên Quang, một loại củ có tên là củ Ấu Tàu (Aconitum fortunei) mọc hoang dã và được biết đến với tên gọi cây ô đầu. Dù sở hữu một số đặc tính chữa bệnh trong Đông y, loại củ này lại chứa acotinin, một hoạt chất có độc tính cao đến mức được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A.

Củ ấu tàu từ lâu đã được sử dụng trong các bài thuốc truyền thống, thường được dùng để ngâm rượu, xoa bóp giúp giảm đau nhức xương khớp. Thế nhưng, sự hiểu biết sai lệch và việc sử dụng không đúng cách đã dẫn đến những tình huống ngộ độc nghiêm trọng. Du khách tham quan các vùng núi thường được giới thiệu củ ấu tàu như một đặc sản hoặc là thuốc chữa bách bệnh, nhưng không ít trường hợp đã kết thúc trong các phòng cấp cứu sau khi nấu canh hoặc chế biến loại củ này.

Mặc dù có một số biến thể của củ ấu tàu đã qua bào chế để giảm độc tính (gọi là phụ tử chế), nguy cơ ngộ độc vẫn rất cao (Hình minh họa)

Theo báo Sức khỏe & Đời sống, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, cho biết, mặc dù có một số biến thể của củ ấu tàu đã qua bào chế để giảm độc tính (gọi là phụ tử chế), nguy cơ ngộ độc vẫn rất cao. Trung tâm Chống độc vẫn thường xuyên tiếp nhận các ca ngộ độc từ cả hai dạng thô và đã qua chế biến của loại củ này. Vì thế, người dân được khuyến cáo chỉ nên dùng củ ấu tàu để bôi ngoài da, tránh xa việc tiêu thụ qua đường uống hoặc ăn.

Vụ việc một người đàn ông bị ngộ độc nghiêm trọng sau khi ăn canh nấu từ củ ấu tàu và may mắn được cứu sống tại Bệnh viện Bãi Cháy là một ví dụ điển hình. Trong một số trường hợp còn nghiêm trọng hơn, bệnh nhân đã phải trải qua các phương pháp cấp cứu tích cực như sốc điện nhiều lần để chữa loạn nhịp và ngừng tuần hoàn.

Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế đã lên tiếng cảnh báo về nguy hiểm của việc sử dụng các loại thực vật lạ, đặc biệt là củ quả rừng không rõ nguồn gốc. Họ cũng kêu gọi các địa phương tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn để người dân nhận thức rõ hơn về mức độ nguy hiểm của các loại củ có thể gây ngộ độc.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe, người dân nên tuyệt đối tránh thử ăn các loại thực vật lạ. Bên cạnh đó, trong trường hợp sử dụng các loại dược liệu tươi để chữa bệnh, việc tham khảo ý kiến bác sĩ về cách dùng và liều lượng là hết sức cần thiết, nhằm tránh những rủi ro có thể gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng.